Æskulýðsblaðið 1. maí 1938 - 01.05.1938, Blaðsíða 13

ÍÆSKULÝÐSBLAÐJÐ
13
Nýtt siálsihás
Á fjárhagsáætlun Reýkjavíkur fyrir
árin 1936, 1937 og 1938 hefir staðið
heimild til handa bæjarstjórn að láta
byggja gagnfræðaskólahús hér í Rvík.
Framlag bæjarins, sem samkvæmt fjár-
hagsáætlun ^ að vera tveir fimmtu hlut-
ar byggingarkostnaðarins og allt að 150
þús. kr. Ríkissjóður mun, samkv. lög-
um frá 1930, leggja fram tvo fimmtu
hluta eða 150 þús. kr. til móts við bæj-
arsjóð, en auk þess mun hægt að fá
einn fimmta hluta kostnaðar frá fé-
lögum í bænum, svo sem Iðnaðar-
mannafélaginu.
Ekki þarf að eyða orðum að því,
hver nauðsyn er á því, að byggja
skólahús hér í Reykjavík. Þrír skólar
bæjarins mega heita húsnæðislausir, en
það eru Gagnfræðaskóli Reykvíkinga,
og Iðnskólinn, sem báðir verða að not-
ast við eldgamalt timburhús, sem ekki
getur talizt nothæft, bæði vegna of lít-
ils gólfrýmis, auk þess sem það get-
ur alls ekki fullnægt lágmarkskröfum
En fínni jafnaldrarnir þurfa að minnsta
kosti ekki á neinu framtaki að halda, því
að fiað eru hvort sem er aðrir, sem hjálpa
þeim.
Og Jón rölti lieim í kjallarann á Berg-
staðastrætinu.
Daginn eftir var 1. maí.
Jón vaknaði við að hrópað var frá bíl,
sem keyrði um götuna: allir í kröfugöngu
samfylkingarinnar í !dag. Mætið á útifundi
samfylkingarinnar í Lækjargötu kl. 11/2“,
og svo var Internationalen leikið svo það
glumdi í gömlum og fornfálegum húskof-
unum við götuna.
Jón fór að klæða sig. Það gerði þó að
minnsta kosti ekkert til, þó að maður færi
niðureftir. Það var þó alltaf betra en að
sitja heima. Svo borðaði hann sinn fá-
tæklega miðdagsmat og hélt svo niður í
bæinn.
Þegar Jón kom niður í Lækjargötuna var
lúðrasveit að leika verkalýðssöngva á tún-
inu fyrir framan Menntaskólann og rétt í
því bili gekk stór fylking undir rauðum fán-
um samfylkingarinnar, og með mikið af
kröfuspjöldum, inn í götuna úr Vonarstræti.
Svo staðnæmdist fylkingin fyrir frarnan
Menntaskólahliðið, þar sem ræðupallurinn
var, og fólk dreif að úr öllum áttum.
Gatan varð eitt mannhaf og stórir, rauð-
ir fánarnir blöktu yfir þessu mannhafi, sem
var ókyrrt og iðandi eins og kvika við sand.
Jón þekkti margt af þessu fólki. Það voru
•sömu mennirnir og hann hafði svo oft
séð við höfnina, hímandi eftir vinnu, eins
og hann; það var fólkið úr kofunum við
Bergstaðastrætið, það var ungt fólk, sem
hann hafði séð á dansleikjum um veturinn.
í heilsufræðilegu tilliti. Þriðji skólinn
Gagnfræðaskólinn í TReykjavík, svokall-
aður Ingimarsskóli, má heita að sé á
vergangi og hafi engan samastað, en
er holað niður hér og þar.
Meirihluti bæjarstjórnarinnar hefir
samt skellt skolleyrunum við þessu
máli, það skeytir engu um þörfina, sem
er fyrir skólann og ekki heldur um ein-
róma óskir bæjarbúa, það hikar ekki
Það hefir verið hljótt um sendisveina-
samtökin um nokkurn tíma. Starf S. F.
R. hefir aðallega farið í það að efla
félagið sem >mest inn á við, svo að það
geti verið sem traustast og sterkast.
S. F. R. hefir þegar náð samning-
um um kjör sendisveina hjá tveim stór-
um atvinnurekendum (KRON og Mjólk
ursamsölunni). Meginþorri sendisveina
í Reykjavík vinnur enn samningslaust
og hafa þeir flestir algjörlega óviðun-
andi kjör; kaupið er svo lágt, að ekki
einn einasti getur lifað af því.
Allskonar fólk, sem stundaði allskonar vinnu.
Fólk, sem bjó við mismunandi kjör, og átti
því eflaust mismunandi óskir og áhugamál.
En það átti þó eitthvað sameiginlegt. Það
var allt hátíðlegt og alvarlegt. Það vildi
allt eitthvað ákveðið, eitthvað sameigin-
legt, eitthvað stórfenglegt.
Svo hófst fundurinn. Fyrst talaði fræg-
asti rithöfundur þjóðarinnar, maður, sem
allir deildu um, en allir viðurkenndu þó að
væri snillingur, hvað sem þeir annars sögðu
um hann. Hann talaði skörulega og með
mikilli alvöru og hvatti verkafólkið og milli-
stéttirnar til að standa saman — „vinstri
menn, þjappið ykkur fastar saman“, var
aðalinntak ræðunnar. Síðan töluðu komm-
únistar og alþýðuflokksmenn og forvígis-
fólk ýmissa verklýðsfélaga. Jón fan|n í fyrsta
sinn að hann var lika meðlimur í verk-
lýðsfélagi. Hann hafði eiginlega ekki at-
hugað það fyr. Fundist það vera einskon-
ar óhjákvæmileg þvingunarráðstöfun, sem
allir ungir menn væru beittir, til þess að
fá að vinna, en þeir fengu bara samt ekki
að vinna.
Svo kom ræðumaður ungra kommúnista.
Upphaf ræðu hans var saga Jóns sjálfs,
sönn og lifandi. Ósjálfrátt hugsaði Jón til
fínni jafnaldranna. Þetta myndu þeir ekki
skilja. En hann skildi það.. Þetta var ekki
aðeins saga hans sjálfs, heldur hundraða,
kannske þúsunda ungra manna með svipuð
áform og áhugamál, sem voru dæmd til þess
að verða að engu.
__ „Æskan krefst menntunar og vinnu.
Æskan krefst þess, að fá að njóta hæfi-
leika sinna. Hún krefst þess, að geta stofn-
að sín heimili og lifað eins og frjálsbor-
einu sinni við að brjóta fjárhagsáætl-
unina, sem það sjálft hefir sett, ár
eftir ár. Tillag ríkissjóðs til þessarar
byggingar, hefir verið á reiðum hönd-
um, en bæjarstjórnin hefir ekki einu
sinni haft sinnu á því, að hagnýta þetta
tilboð.
Allir Reykvíkingar krefjast þess, að
gagnfræðaskólinn verði byggður strax
á þessu sumri.
Þessvegna er það nú fyrsta og
stærsta verkefni, sem fyrir S. F. R.
liggur, að ná samningum við kaup-
mannastéttin&i í iRvík. Það hefir þegar
sent þeim bréf í þessu sambandi, og
væntum við góðs árangurs af því. Það
má heita, að allir sendisveinar í
Reykjavík séU| í S. F. R. og er það því
orðið það sterkt, að við gerum lokkur
vonir um að geta náð samningum við
kaupmenn.
Á fyrstu árum S. F. R. ríkti nokkur
Fiamn. á 14. síðu.
ið fólk í landi sínu, sem á nóg auðæfi til
þeess að hún geti horft á móti bjartri fram-
tíð. . . En hvað þýddi þá að vera að krefj-
ast alls þessa? Voru þá nókkrar líkur til að
nokkur myndi sinna öllum þessum kröfum?
„En til þess að æskan geti bætt kjör
sin og sk»pað sér framtíð, verður hiíi aö
standa saman. Hún er í ;eðli sínu djarfasti
og framsæknasti hluti stéttarinnar. Það er
hún, sem verður að taka við af hinum eldri,
sem búnir eru að heyja þrotlausa baráttu
árum og áratugum saman. Hún verður að
finna ábyrgð sína og skilja hlutverk sitt.
— Jú, þetta var alltsaman rétt. Ef unga
fólkið væri nógu samtaka og ákveðið, þá
gæti það sennilega komið einhverju til leið-
ar, en það yrði bara svo erfitt að sameina
það.
Svo talaði ungur jafnaðarmaður. Hann tal-
aði líka um ,að unga fólkið þyrfti að sam-
einast í eitt stórt, voldugt allsherjarfélag.
Svo hófst kröfugangan. Lúðrasveitin lék
göngulag. Hundruð •— kannske þúsundir —
gengu inn Laugaveg undir blaktandi fánum
Jú, ef fólkið safnaðist oft saman eins og í
dag, þá myndu þeir, sem eiga bæinn og at-
vinnutækin taka meira tillit til þess, hvað
pad. vildi. Eftir allt saman var þá kann-
ske hugsanlegt fyrir unga menn úr kjallara-
íbúðum að lifa bjartari framtíð. Eitt var
þó að minnsta kosti víst: Þegar allt þetta
fólk safnaðist saman, þá bjó það yfir krafti
og djörfung, sem hver einstakur út af fyr-
ir sig hafði annars ekki í fari sínu dag-
lega.
Að kröfugöngunni lokinni gekk Jón heim
til sín ,suður Bergstaðastrætið.
SamtSk sendlsveina