Fréttabréf Siglfirðingafélagsins í Reykjavík og nágrenni - okt. 2018, Blaðsíða 13

Siglfirðingablaðið 13
konungi með 2.000 kr. í árslaun
úr lands sjóði.”
Til að gera langa sögu stutta
voru kaupstaðarréttindi til handa
Siglufirði samþykkt á Alþingi
laugardaginn 18. maí með 12
samhljóða atkvæðum ­ og lýk ég
nú hinni sögulegu yfirferð um
gang mála á Alþingi 1918 hvað
Siglufjörð varðar.
En ungu fólki er ekki tamt að
hugsa mikið um fortíðina. Það
lifir í nútíðinni og leggur stór
plön fyrir framtíðina eða lætur sig
að minnsta kosti dreyma.
Þannig var það í mínum uppvexti
og félaga minna.
Við vissum auðvitað að Siglu­
fjörður var mjög merkilegur
staður. Þegar landafræði þess
tíma var skrifuð var bærinn okkar
hinn þriðji í röð þeirra staða sem
mestra tekna öfluðu þjóðarbúinu
og oft þurfti að bíða niðurstöðu
um síldarvinnslu á Siglufirði
til að koma saman fjárlögum á
Alþingi fyrir landið allt. Á landa­
kortum var Siglufjörður oftast
merktur inn á kortið auk Heklu
og Vatnajökuls og árið 1950
var Siglufjörður fimmti stærsti
kaupstaður landsins með 3100
íbúa.
Í mínum huga er saga Siglufjarðar
að mörgu leyti samofin sögu
þjóðarinnar en þó er hún mjög
sérstök. Fram eftir öldum er
hreppsins varla getið, enda
tíðkaðist ekki fyrr en síðar að
skrifa um lífsbaráttu alþýðunnar.
Hvanneyrarhreppur bjó auk
þess við mikla einangrun – svo
mikla að boð og bönn verslunar­
einokunar náðu ekki þangað og
hreppsbúar áttu fjörug en leynileg
viðskipti við erlenda farmenn í
skjóli fjallanna.
En þetta átti eftir að breytast og á
mestu uppgangsárum bæjarins var
jafnvel sagt að Siglufjörður væri
eins og ríki í ríkinu.
Siglfirðingar hafa átt sína
brautryðjendur, menn sem hafa
staðið fyrir málefnum og verkum
sem leitt hafa til mikilla framfara
– og fyrstan má nefna mann
sem var bæði hugsjónamaður
og athafnamaður. Hann hét
Snorri Pálsson og var Eyfirðingur.
Hann kom til Siglufjarðar 1864
og var verslunarstjóri. Hann
var m.a. kjörinn á Alþingi
fyrir Eyjafjarðarsýslu 1875
og sat eitt kjörtímabil eða til
1879, en það ár stofnaði hann
síldveiðifélag. Snorri kom því
m.a. til leiðar að ruddur var
reiðvegur yfir Siglufjarðarskarð
og hann kom firðinum í áætlun
strandferðaskipa. Hann fékk því
framgengt að Siglufjörður var
gerður að sérstöku læknishéraði
en þar var áður læknislaust.
Í atvinnumálum stóð hann
að ýmsum framförum. Hann
átti drýgstan þátt í uppgangi
Gránufélagsins sem rak hákarla­
útgerð og hóf gufubræðslu
lifrarinnar sem var nýmæli og gaf
betra lýsi. Snorri stofnaði einnig
árið 1873 Sparnaðarsjóðinn
sem síðar varð Sparisjóður
Siglufjarðar. Hann var líka upp­
hafsmaður almannatrygginga
með því að stofna ekknasjóðinn
sem byggður var á loforðum um
hlutdeild í afla. Sjóðurinn studdi
nauðstaddar fjölskyldur í áratugi
löngu fyrir daga ríkistrygginga.
Var Snorri Pálsson kannski fyrstur
til að innheimta auðlindagjald af
sameign þjóðarinnar ­ fiskinum í
sjónum?
Það er ekki ofsögum sagt að
Snorri Pálsson hafi komið Siglu­
firði í samband við umheiminn,
áður ríkti eymd og einangrun,
en nú örlaði fyrir dagsbrún nýrra
tíma. Því miður naut hans ekki
lengi við, hann lést aðeins 43 ára
að aldri árið 1883.
Byggðin var þó ekki heillum
horfin því að nokkrum árum síðar
steig á land maður sem nefndur
hefur verið faðir Siglufjarðar, sr.
Bjarni Þorsteinsson.
Með tónsmíðum sínum og þjóð­
lagasafni varð hann þjóðkunnur
maður, en í huga Siglfirðinga
ekki síður forystumaðurinn,
sem ruddi brautina fyrir hverju
framfaramálinu á fætur öðru á
fyrsta fjórðungi síðustu aldar
svo að Siglufjörður kom á fót
vatnsveitu, rafveitu, síma og
góðum barnaskóla en barna­
fræðslan hófst árið 1883 og
var Hvanneyrarhreppur fyrstur
hreppa í Eyjafirði til að leggja
fram fé til menntamála.
Ég held að störf þessara manna
hafi búið Siglfirðinga undir
síldarævintýrið mikla sem er svo
samtengt nafni bæjarins að enn
hugsar maður um Siglufjörð og
síldina í sömu andrá eins og um
fólk í góðu hjónabandi. Þó mun
Jóhann G. Möller og Helena Sigtryggsdóttir með börnum sínum;
Helgu, Ingu, Öldu, Jónu og Kristjáni.