Fréttabréf Siglfirðingafélagsins í Reykjavík og nágrenni - okt 2018, Qupperneq 14

mála sannast að oft fór síldin að
heiman.
Oft var fjör þegar mikið
veiddist af síld – eins og t.d.
lýðveldisárið 1944 ­ sem var
metsíldarár, svartur sjór af síld
á Grímseyjarsundi og skipin
sigldu drekkhlaðin dag eftir dag
til hafnar á Siglufirði. Þetta var
minnisstætt síldarár og eins konar
morgungjöf til lýðveldisins og
staðfesting á því að þjóðin gat
verið sjálfstæð.
En oft var líka dapurt þegar
síldarleysi var, eins og t.d. árið
á eftir – árið 1945 og Siglfirð­
ingar hafa reynt það, öðrum
Íslendingum fremur, að fáar
þjóðir eru jafn háðar náttúru­
öflunum og Íslendingar því að
lengi byggðu þeir hagsæld sína á
kenjóttustu skepnunni í sjónum –
síldinni – silfri hafsins.
Álög síldarleysis hvíldu þyngst
á okkur Siglfirðingum í lok
sjöunda áratugarins. Þá hvarf
síldin alveg og erfiðleikatímabil
hófst og þjóðin öll gekk í gegnum
mikla kreppu, því síldin var þá
jafn mikilvæg þjóðarbúskapnum
og aðrar fisktegundir hin síðari
ár. Þetta er hollt að hafa í huga.
Ég minni á það sem ég sagði
hér fyrr að árið 1950 bjuggu
um 3100 manns á Siglufirði
en í dag um 1250. Ég fullyrði
að enginn kaupstaður hefur
þurft að glíma við aðra eins
erfiðleika og íbúafækkun út af
atvinnháttabreytingu.
Við tóku döpur ár, allt of mörg
ár var beðið eftir að síldin kæmi
aftur, sem ekki gerðist. Því þurfti
að snúa vörn í sókn, skapa ný
atvinnutækifæri sem tókst að
vissu leyti ­ en ekki öllu.
Mér hefur verið tíðrætt um
fortíðina og hina glæstu sögu
Siglufjarðar á fyrri hluta síðustu
aldar þegar við Íslendingar vorum
að berjast fyrir fullveldi og við
Siglfirðingar fyrir viðurkenningu
kaupstaðarréttinda í hinum ört
vaxandi bæ okkar.
Ég ætla núna að ræða um
tímann frá því að ég var barn og
unglingur að alast upp á Siglufirði
og til dagsins í dag.
Ég er fæddur árið 1953, er
árgangur ´53 eins og okkur er
tamt að segja, og náði því sem
barn í sporðinn á síldinni. Á
sumrin urðum við sannarlega vör
við síldarævintýrið og hrifumst
með, en svo var það allt í einu á
enda, einmitt þegar við vorum að
nálgast fullorðinskaupið.
Ég fékk að vinna hjá Skafta á Nöf
við að ýta slorinu og hausunum
í úrgangsþróna og passa upp á
hreinsa ristina sem átti að sía
vatnið frá til að það færi ekki of
mikið af því í þróna, því þá mátti
rekja slóð vörubílsins frá þrónni
upp brekkuna og um bæinn niður
í Ríki eða Rauðku þar sem þetta
gúmmilaði var brætt. Göturnar
á Sigló voru nefnilega ekki
malbikaðar á þessum árum,heldur
slori lagðar ef svo má að orði
komast, en vel á minnst. Vissuð
þið að á Siglufirði var ein af fyrstu
götunum á Íslandi lögð varanlegu
slitlagi? Nei etv. ekki, en þetta á
við um hluta Tjarnargötunnar
sem steyptur var á árunum 1935­
1938.
Seinna var ég hækkaður í tign
á Skaftaplaninu og fékk það
verkefni að gefa tunnur og hringi,
eins og enginn væri morgun­
dagurinn. En söltun hjá Skafta
á Nöf tók enda eins og margt
annað og nú hófust flutningar
á bræðslusíld frá fjarlægum
miðum á nútímalegan hátt. Á
vegum SR var útbúið heljarinnar
mikið og vel tækjum búið
síldarflutningaskip – Haförninn,
sem kom með marga farma af síld
til bræðslu hjá SR.
Á þessum árum sem eru unglings­
ár mín vann ég á rannsóknarstofu
SR sem sendill og það á 6 tíma
vöktum og þá var oft mikið fjör­
sérstaklega á næturvöktunum því
ekki var mikið að gera annað en
að ná í mjölprufu út í mjölhús á
klukkustundar fresti og rannsaka
það næstu 10 mín og skila svo
niðurstöðu til kyndaranna í SR
46, hinar mínútur klukkutímans
voru í raun og veru frjálsar og þá
var hjólað um bæinn og fylgst
með mannlífinu, bæði úti á götu,
á skemmtistöðunum og ekki
síst í brökkunum en „Ekki er
spurningum öllum þó svarandi
­ um það sem gerðist þar “ ­ eins
og segir í einu síldarkvæðinu
sérstaklega vegna þess að við erum
nú stödd í Guðshúsi. En eftir á
að hyggja skilur maður ekki hvers
vegna íbúatalan fór niður en ekki
upp.
Já það var gaman að fylgjast með
brakkalífinu á Sigló á þessum
unglingsárum, sennilega sæti
maður inni á Litla Hrauni ef
Siglfirðingablaðið14
Hér fylgist Krisján ungur með Hannesi Baldvinssyni meta síldar.