Vesturbæjarblaðið - des. 2021, Blaðsíða 8

8 Vesturbæjarblaðið DESEMBER 2021
Áhrif jólaljósanna
á villtu dýrin
í kringum okkur
Við Vesturbæingar lifum í
miklu návígi við náttúruna.
S t r a n d l e n g j a n i ð a r a f
sjávarverum og fuglalífið er
ekki síður fjölbreytt. Nú styttist
í jólin hjá okkur mennsku
íbúum Vesturbæjarins en það
sem ekki allir átta sig á er að
jólin koma líka hjá nágrönnum
okkar, dýrunum.
Jólin eru hátíð ljóssins og
dýrin verða sannarlega vör við
það. Næturmyrkrið lýsist upp af
jólaseríum og kynlegir upplýstir
snjókallar sem syngja Heims
um ból skjóta upp kollinum í húsgörðum. Útikerti lýsa upp áður
ólýst skúmaskot. Hvernig hefur þessi ljósadýrð áhrif á dýrin í
kringum okkur.
Ljós hafa áhrif á dýr
Hvort sem um er að ræða jólaljós eða önnur ljós þá hafa
þau talsverð áhrif á dýr. Þegar við förum að sofa finnst okkur
þægilegast að draga fyrir gluggana til að njóta næturmyrkursins.
Dýrin í kringum okkur hafa ekki þennan möguleika. Með því að
lýsa upp næturmyrkrið með jólaljósum röskum við svefni fugla,
fiska og smádýra rétt eins og ljós frá tölvuskjá, sjónvarpi eða
jólaseríum trufla okkar eigin svefn. Við erum nú sjálf dýr eftir allt
saman.
En hvað með næturdýrin? Vilja þau ekki láta lýsa upp myrkrið
á meðan þau eru á ferli? Nei, ekki heldur. Dýr sem eru á ferli á
næturnar gera það af góðri ástæðu. Þau treysta á myrkrið til
að athafna sig í felum, ýmist til að veiða eða til að leita skjóls
frá rándýrum. Hugum að myrkurgæðum þegar við setjum upp
jólaljósin okkar. Það má til dæmis stinga jólaljósum í samband
þannig að auðvelt sé að slökkva á þeim á nóttunni eða tengja þau
við tímastilli sem slekkur sjálfkrafa á þeim.
Næturljós geta ruglað skynfæri
Stjörnuskoðunarmenn þekkja það vel hversu miklu máli
myrkurgæði skipta til að geta skoðað himintunglin. Í dýraríkinu
finnast líka stjörnuspekingar. Ígulker og burstaormar sem finnast
í hundruðatali á hverjum fermetra sjávarsíðunnar í Vestubæ,
fylgjast vel með gangi tunglsins og nota tunglganginn til að
tímasetja þroskaferlið sitt, til dæmis hvenær þeir verða kynþroska
og makast. Önnur smádýr taka mið af sól, tungli og stjörnum til að
ná áttum, stunda samskipti og fylgjast með árstíðunum. Næturljós
sem lýsa í átt að sjónum rugla skynfæri þessara dýra. Þetta er
sérstaklega varhugavert með ljós sem lýsa í mismunandi litum
eins og jólaljósin okkar. Til að koma í veg fyrir að skreytingarnar
okkar trufli sjávarverur er gott að huga að því að jólaljósin okkar
beinist ekki í áttina að sjónum og lýsi ekki langar sjónlínur. Gott er
að beina ljósum frekar í áttina að götum og gangstéttum. Þar geta
menn notið ljósanna og dýrin myrkursins.
Dýrunum í kringum okkur þykir vænt um myrkrið. Til að halda
„dýrleg“ jól er þess vegna ágætt að hafa þessi atriði í huga:
- Stillum jólaljósum upp þannig að þau lýsi ekki langar sjónlínur,
t.d. út á sjó, upp í sveit eða upp í loft.
- Pössum að slökkva jólaljós og önnur ljós á nóttunni, bæði
heima og í vinnunni. Dýrin í kringum okkur treysta á næturmyrkrið
til að sofa og vera í felum.
- Ljós sem hafa áhrif á okkur hafa líka áhrif á dýrin í kringum
okkur, til dæmis ljós sem trufla nætursvefn eða blikkljós sem
dreifa athyglinni okkar.
-
Jóhannes Bjarki Urbancic Tómasson.
Höfundur er sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun.
Jóhannes Bjarki Urbancic
Tómasson.
Vesturbæjarlaug er
almennings sundlaug í
Vesturbæ Reykjavíkur. Hún
var upprunalega byggð árið
1961 en 1976 voru gerðar
endurbætur á henni. Stór
heiturpottur með nuddstútum
og iljanuddi var tekin í notkun
2014. Barnalaugin er samtengd
aðallauginni sem er 25 metrar
á lengd. Þrír smærri heitir
pottar eru með mismunandi
hitastig og einn kaldur pottur.
Þar er einnig gufubað.
Saga Vesturbæjarlaugarinnar
er að hún var tekin í notkun
25. nóvember 1961 og opnuð
fyrir almenningi þann 2.
desember sama ár. Laugin
var opnuð að viðstöddum
bæjarfulltrúum, íþróttamönnum
og öðrum sem beittu sér
fyrir byggingu hennar. Birgir
Kjaran, alþingismaður, form.
byggingarnefndar flutti ræðu.
Rakti hann allan aðdraganda
þessa máls. Hugmyndin um
sundlaug í Vesturbænum mun
fyrst hafa komið fram á árinu
1939, þegar KR eignaðist lóð
sína við Kaplaskjólsveg, og gerði
þá ráð fyrir sundlaug á henni.
Árið 1946 sendi Íþróttabandalag
Reykjavíkur áskorun til
bæjarstjórnar um að sundlaug
yrði gerð í Vesturbænum, og
upp úr því fór að komast skriður
á málið. Reykjavíkurbær lagði
fram fjárhæð og bæjarbúar
gengust fyrir söfnun málinu
til stuðnings.
Fjögur ár að fá
fjárfestingarleyfi
Árið 1953 var skipuð
byggingarnefnd og var Birgir
Kjaran formaður hennar.
Nefndin var fjögur ár að fá
fjárfestingarleyfi, sem fékkst
loks árið 1957. Arkitektar voru
þeir Bárður Ísleifsson og Jes
Einar Þorsteinsson. Upphaflega
samanstóð Vesturbæjarlaug
af afgreiðslusalnum sem enn
er í notkun, löngum gangi sem
snýr að laug þar sem hægt er
að njóta sólarinnar í skjóli frá
veðri og vindum, svokölluðum
sólargangi og svo karla og
kvennaklefa þar sem í dag er
að finna sánaklefa. Einnig voru
útiklefar á stétt vestan megin á
laugarsvæðinu. Árið 1976 var
húsið stækkað og við austari
enda byggðir nýir búningsklefar
á tveimur hæðum, karlar niðri
og konur upp og þannig er það
enn í dag. Í sama rými fékk
starfsfólk bætta aðstöðu. Árið
1999 teiknaði Jes Einar útiklefa
við vestari enda hússins og
eimbað á útisvæði. Árið 2006
var afgreiðslu breytt, sett upp
tkaffistofa og skrifstofuaðstaða
og árið 2007 var sett upp þil á
milli barna og aðallaugar svo
auka mætti hitastig í barnaenda
laugarinnar. Fjölskyldu og
nuddpottur var byggður í apríl
2014 og þykir í dag ómissandi
hluti laugarsvæðisins. Síðast
en ekki síst var byggður
sérklefi þar sem áður var lítill
líkamsræktarsalur í vestari
enda hússins nú á þessu 60 ára
afmælisári.
Hjarta Vesturbæjarins
Vesturbæjarlaug eða
Sundlaug Vesturbæjar eins og
margir kalla hana er í hugum
margra Vesturbæinga hjarta
Vesturbæjarins og þeirra helsti
griðastaður. Þó svo að byggingin
sjálf hafi tekið þó nokkrum
breytingum frá því að hún
opnaði fyrst þá hefur hlutverk
hennar verið gegnum gangandi
að hlúa að andlegri og líkamlegri
heilsu Vesturbæinga og annarra
gesta. Fyrir marga er viðkoma í
lauginni fastur og órjúfanlegur
partur af deginum. Fyrir aðra er
laugin samkomustaður þar sem
fólk hittir vini og kunningja til að
eiga góðar stundir saman í heitu
pottunum eða gufunni. Gestir
njóta dvalarinnar í lauginni
á marga vegu og þangað eru
allir velkomin óháð kyni,
aldri eða trú. Forstöðumaður
Vesturbæjarlaugarinnar er
Vala Bjarney Gunnarsdóttir.
Vesturbæjarlaug 60 ára
- griðastaður í Vesturbænum
Sundleikfimi er m.a. stunduð í Vesturbæjarlauginni.
Þessi grunnur er á lóð Vesturbæjarlaugarinnar. Hann var undirstaða
undir gosbrunn eða listaverk eftir Guðmund Einarsson frá Miðdal.
Verkið var gefið Vesturbæingum til Sundlaugar Vesturbæjar og sett
upp við vígslu hennar 1961. Verkið var upprunalega úr steini en var
orðið afar illa farið þegar það var tekið niður. Þá var það steypt í
brons og bronsútgáfan er varðveitt í safneign Listasafns Reykjavíkur.
Dýrleg jól