Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2019, Blaðsíða 16

16 – Sjómannablaðið Víkingur
ið ný tækifæri. Spurningin er hvort við séum að nálgast „fullan
þroska“ að umbreytingin sé fullkomnuð. Svarið er bæði já og
nei. Tæknilega og kostnaðarlega er svarið sennilega jákvætt,
þetta verður ekkert voða mikið ódýrara en það er. Á hinn bóg-
inn hefur þróunin verið drifin af sókn eftir ódýru vinnuafli og er
Kína í dag á toppi síns aðdráttarafls, verðlega séð að minnsta
kosti.
Velmegun í Kína hefur aukist og nú er ódýrara að framleiða
vinnuaflsfrekar vörur í Víetnam, en sjálfsagt verða kröfur um
betri kjör og aðbúnað þar til að leitað verður að ódýrara hæfu
vinnuafli sem sennilega finnst þá í Afríku. En við komum að
þessu öllu síðar.
Hefur mettun átt sér stað á Íslandi?
Grafið að hér á undan tengir saman fólksfjölda á Íslandi, verga
þjóðarframleiðslu á föstu verðlagi og gámafjölda um Reykja-
víkurhöfn og seinna Faxaflóahafnir. Hallalína gáma fylgir fólks-
fjölgun nokkuð nákvæmlega, meðan flutningsmagn sveiflast að
hluta eftir hagsveiflum. Reyndar má ráða af þessum upplýsing-
um að hallalína landsframleiðslu sé mun brattari en aukning
gámaflutninga. Ein skýring gæti verið að stærri hluti þjóðar-
framleiðslu er nú óefnisleg, ferðamennska, afþreying. Sjá nánar
um margfeldisstuðla þjóðarframleiðslu síðar.
Það kemur reyndar fleira til greina. Hér erum við einungis að
fjalla um gámaflutninga. Hin síð-
ari ár hefur orðið mikil aukning í
útflutningi fersk-fisks með flug-
vélum og ferjum, útflutningur
sem eykur landsframleiðslu en
ekki gámafjölda. Þá er verulegur
hluti aðfanga og útflutnings flutt
með heilfarmaskipum, sem sum
staðar væri flutt í gámum, nefni
sérstaklega frystar sjávarafurðir og
unnið ál.
Þá inniheldur þessi tafla ekki
upplýsingar um aðrar hafnir á Ís-
landi, Reyðarfjörð, Vestmannaeyj-
ar og Akureyri og því er líklegt að
gámar frá Íslandi séu fleiri en að-
eins fara frá Reykjavík, sem
mundi breyta hallalínu gáma eitt-
hvað. Þetta gildir einungis síðustu
árin sem yfirlitið nær yfir, nema
fyrir Vestmannaeyjar, þaðan hafa verið siglingar beint til Evrópu.
Reglulegar tengingar Reyðarfjarðar hófust fyrst vegna byggingar
álversins og Kárahnjúka og seinna hófst reglulegur útflutningur
þaðan. Það var ekki fyrr en 2014 sem beinar tengingar frá Akur-
eyri, Sauðarkróki, Ísafirði og nýverið Húsavík komust á við
meginlandið. Lengi eitt skip á viku að jafnaði síðan tvö skip og
núna Eimskip aðra hverja viku og Samskip vikulega á strönd.
Ómögulegt er að segja hversu mikill flutningur er ekki talinn
með vegna þess að einungis Faxaflóamagn er talið með.
Vandinn er að tölfræðileg gögn um flutninga á Íslandi eru fá
og ekki gerð nein tilraun til að líkjast gagnaöflun Evrópusam-
bandsins, enda hefur Ísland undanþágu frá flestu hvað varðar
flutninga. Þá má geta þess að flestar hafnir í Evrópu að minnsta
kosti eru með hafna/vörugjalda gjaldstofn sinn byggðan á gáma-
fjölda, meðan hafnir á Íslandi nota magn í vöruflokkum sem
gjaldstofn.
Svar við spurningu í fyrirsögn
er að það er líklegt að einhver
mettun hafi átt sér stað, en ekki er
hægt að slá neinu föstu fyrr en til
eru gögn um allar hafnir.
Umfram aukning
flotans undanfarin ár
Undanfarin ár hafa útgerðir gripið
til þess að hægja á skipunum, í
stað þess að sigla á 22-23 hnúta
hraða sigla þau að jafnaði á nær
16 hnúta hraða á bakaleggnum og
20 á betur borgandi leggnum eða
að jafnaði 18 hnúta hraða. Þetta
þýðir að til að ná að sigla 23.000
mílna hringferð þarf að bæta við
skipum vegna minni hraða.
Eftir stækkun skipanna í 13.000 – 20.000 TEU tekur mun
lengri tíma að afgreiða hvert þeirra í höfn sem ýtir undir fjölgun
skipa á hverri áætlun, sem bætist við fjölgun vegna minni hraða.
Þá þýðir fjölgun stærri skipa leiðir til að þau leysa af hólmi
stór skip sem eru þá sett inn á áætlanir þar sem kannski er ekki
þörf á svona mikilli flutningsgetu sem leiðir til minni nýtingar,
sérstaklega á norður-suður leiðum.
Ekki er hægt að setja fram tölu yfir áhrif þessarar þróunar á
heimsflotans en það eru all mörg prósentustig.
Grafið sýnir vöxt flotans og 20 stærstu útgerðanna sem hafa æ stærri hlut.