Fréttablaðið - 14.10.2022, Blaðsíða 34

Breytt ástand er fyrsta smá-
sagnasafn Berglindar Óskar.
Bókin fjallar um ungt fólk
sem er á skjön við lífið og
byggði höfundur að hluta til á
eigin reynslu.
tsh@frettabladid.is
Rithöfundurinn Berglind Ósk sendi
nýlega frá sér sitt fyrsta smásagna-
safn. Bókin, sem ber titilinn Breytt
ástand, hefur að geyma nítján bein-
skeyttar sögur sem draga upp djarfa
og hispurslausa mynd af íslenskum
veruleika.
„Þetta byrjaði sem meistara-
verkefni í ritlist og svo hélt ég bara
áfram með það og bætti við sögum.
Ég byrjaði að skrifa skáldsögu sem
átti að fjalla um unga konu í start-up
heiminum, lauslega byggt á minni
eigin reynslu. Það var fyrsta skáld-
sagan sem ég hef reynt við en svo
bara komst ég einhvern veginn ekki
af stað og var að ströggla við hana.
Einn kafli úr þeirri bók varð svo að
smásögu í bókinni,“ segir Berglind.
Ekki sjálfgefið að koma til baka
Bókin fjallar að miklu leyti um
ungt fólk á jaðrinum sem glímir
við vandamál á borð við fíkniefna-
neyslu, fátækt, einelti og of beldis-
sambönd.
„Það voru nokkrar sögur inn-
blásnar af minni eigin reynslu og
svo hélt ég bara áfram með hvatn-
ingu frá leiðbeinandanum mínum
Steinari Braga. Þemað myndaðist út
frá því og þá fór ég einmitt að pæla
í fólki sem hefur einhvern veginn
lent á jaðrinum, þar er einmitt oft
einmanaleiki og tengslarof, fólk á
erfitt með að tengjast öðrum,“ segir
Berglind.
Höfundur hefur ekki farið leynt
með það að sumt í bókinni byggir
á hennar eigin reynslu en Berglind
glímdi sjálf við neyslu á yngri árum.
„Mér finnst þannig séð ekkert
mál að segja frá því að ég hafi verið í
neyslu og rugli og upplifað alls konar
en ég vil samt að fólk lesi þetta sem
skáldskap. Þótt sumt sé byggt á mínu
lífi þá auðvitað er þetta skáldskapur.
Mér finnst samt rosa mikilvægt að
segja það en ég held að margir geri
sér ekki grein fyrir hvað það er auð-
velt að villast á ranga braut og ekkert
sjálfgefið endilega að koma til baka
heldur,“ segir hún.
Eðlilegt að berskjalda sig
Þú hefur þá kannski þekkt fólk sem
hefur ekkert snúið til baka úr þessu
lífi?
„Það eru alveg sumir sem komust
úr þessu en margir sem ég hef ekkert
séð aftur og svo bara margir sem eru
að ströggla við þetta allt sitt líf. Það
sem mér finnst mjög óhugnanlegt
í dag er þessi oxycontin-faraldur,
sem betur fer var það ekki komið á
þeim tíma þegar ég var í þessu. Fólk
er bara deyjandi úr þessu.“
Berglind viðurkennir að sér
finnist vissulega berskjaldandi að
skrifa um sína eigin reynslu
en hún hafi þó fyrri
reynslu af því eftir
að hafa áður gefið út
ljóðabækur, Berorðað
(2016) og Loddaralíðan
(2021).
„Mér f innst alveg
eðlilegt að opna á það,
ég kem líka úr ljóðun-
um þar sem er kannski
algengara að fólk byggi á
persónulegri reynslu og
talar um það. Kannski
kemur það svolítið þaðan
að mér finnst það bara
eðlilegur hlutur að ber-
skjalda sig,“ segir hún.
Heillandi form
Smásagan er svolítið van-
metið bókmenntaform, er
eitthvað sérstakt sem heillar þig við
smásögur?
„Mér finnst það mjög heillandi
og ég trúi einhvern veginn ekki
öðru en að smásögur séu að fara að
rísa. Á þessum tímum þar sem við
erum alltaf að lesa stutta pistla og
athyglin er svo stutt finnst mér eins
og smásögur henti vel inn í það.
Mér finnst það mjög skemmtilegt
form af því það er
kannski hægt að
leika sér aðeins
meira með formið
þar en í skáldsög-
um. Mér fannst
líka bara eitthvað
svo heillandi að
taka kannski eitt
atvik, eina til-
finningu, og kafa
djúpt ofan í það.“
Berglind seg-
ist hafa skrifað
Breytt ástand
á um það bil
þ r e m u r t i l
f jórum mán-
uðum og þegar
hún var komin
vel á veg með
efnið fór hún að velta fyrir sér titli
á verkið.
„Það var alveg smá erfitt. Það er
þarna ein saga sem heitir Breytt
ástand og þá fór ég að fatta að það
var svolítið þemað, fólkið þarna er
að leita í breytt ástand, stundum
bókstaf lega með vímuefnum til
að komast úr sínum heimi eða að
reyna að umvenda lífi sínu á ein-
hvern hátt,“ segir hún. n
Auðvelt að villast á ranga braut
Berglind Ósk segir það berskjaldandi að skrifa um sína eigin upplifun af því að glíma við neyslu og ógæfu en henni
finnst þó mikilvægt að deila reynslunni með lesendum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
BÆKUR
Auðlesin
Höfundur: Adolf Smári Unnarsson
Fjöldi síðna: 235
Útgefandi: Mál og menning
Kristján Jóhann Jónsson
Adolf Smári er ungur höfundur,
fæddur 1993. Það er alltaf skemmti-
legt þegar unga fólkið lætur til sín
heyra og tekst á við siðferði og
sjálfsmynd sinnar kynslóðar, svo að
óbeint sé vitnað í bókarkápuna, því
heimurinn er síbreytilegur.
Auðlesin er háðsádeila og á köfl-
um bæði beitt og skemmtileg. Þeir
sem fyrst og fremst eru í skotlínunni
eru Bjartur, háttsettur verkefna-
stjóri sem annast umhverfismál
hjá Reykjavíkurborg, og ungskáldið
Nína sem vill segja beittan sann-
leika í ljóðum sínum og verða fræg
og vinsæl fyrir það. Sannleikur og
vinsældir fara þó ekki vel saman.
Almenningur er svo mikið ólík-
indatól! Hún fær ljóðabókina sína
útgefna hjá framsækinni
útgáfu sem heitir Hafið og
svarar kalli almennings
eftir bókmenntum með
því að framleiða f lóð-
bækur. Þeim bókum sem
ekki seljast í útgáfuhóf-
inu er svo hent í hafið,
á háflóði minnir mig,
vegna þess að hafið
kallar á skáldskap!
Erfitt hlutskipti
Strax í fyrsta kafla
v i n nu r B j a r t u r
dálitla hetjudáð.
Hann rekst á slappa
hunangsf lugu á
gangstétt, gúgglar vanda-
málið, gefur henni með umtalsverðri
fyrirhöfn sykurvatn úr skeið og deg-
inum er bjargað þegar hunangsflug-
an tekur flugið! Sagan af Bjarti snýst
fyrst og fremst um löngun hans til
góðverka sem snýst að lokum gegn
honum sjálfum. Það er rosalega erfitt
að vera góður! Yndislegasta sagan af
manngæsku og félagsþroska Bjarts
er þó að mínu mati sagan af fjöru-
hreinsuninni sem
er sígild.
Þetta góða og
heiðarlega fólk
hefur sannarlega
valið sér er f itt
hlutskipti. Bjartur
stendur f rammi
fyrir erfiðu upp-
gjöri. Hve miklu
þarf að fórna til að
geta kallast góður?
Bókaútgáfan Auðlesið
hefur samband við
Nínu og býður henni
bókarsamning. Hún á
að skrifa bók sem rúmar
allt það sem tölfræði-
legar athuganir segja að
fólk vilji helst heyra. Þar er sann-
leikurinn ekki efst á blaði. Hún spyr
auðvitað hvort útgefendurnir ætli að
skrifa bók í hennar nafni en svarið
er að þeir vilji framleiða eftir hana
bók! Háðstónninn í söguhöfundi
leynir sér ekki. Skáld eru til enda-
lausra leiðinda fyrir útgefendur og
því minna sem fer fyrir þeim, þeim
mun betra.
Ekkert heilagt
Háðsádeilur eru aldrei sanngjarnar.
Persónur í slíkum skáldverkum eru
í einni vídd og ekkert sagt þeim til
málsbóta til þess að við getum sam-
einast í aðhlátrinum. Hið vinsæla
„uppistand“ sem margir kannast við
er mjög oft samið á þessum skilmál-
um. Persónur í háðsádeilum verða
oft mishlægilegar. Þeir sem „sleppa
best“ eru þeir sem er sama um allt. Sú
staða verður sjálfkrafa nokkuð örugg
og nálægt þeim sem segir söguna.
Skopið beinist að ýmsu sem öðrum
er meira eða minna heilagt. n
NIÐURSTAÐA: Skemmtileg
háðsádeila um löngun mannanna
til þess að vera góðir og gáfaðir.
Yfirlesari hefur treyst tölvunni
fullvel og endirinn er svolítið laus
í reipunum en lengst af er þetta
vel skrifuð saga. Vonandi hefur af-
ganginum af upplaginu ekki verið
hent í hafið.
Góðar hetjur og venjulegt fólk
tsh@frettabladid.is
Í dag kemur út bókin Takk fyrir
komuna – hótelsögur, sem er sam-
starfsverkefni meistaranema í rit-
list og hagnýtri ritstjórn og útgáfu
við Háskóla Íslands. Bókin hefur að
geyma texta eftir tíu höfunda sem
allir eiga það sameiginlegt að vera
innblásnir af Hótel Sögu.
„Það var mikil stemning bara
frá upphafi, við þekkjumst mjög
vel höfundarnir og vorum svo-
lítið mikill kjarni. Þannig að það
myndaðist mjög góða orka strax í
þessum áfanga. Við ákváðum að hafa
frekar sterkt þema, það hefur oft
verið þema í þessum bókum en við
ákváðum að hafa það meira ríkjandi
en hefur verið,“ segir Sunneva Kristín
Sigurðardóttir, einn höfunda.
Hvernig kom til að þið völduð
Hótel Sögu sem þema?
„Við vorum með fund um þemað
og það kom bara mjög mikið steikt
og súrt upp úr því. Þetta var einhver
svona hálfgerð djók hugmynd en
við fundum bara strax að þetta var
frekar sterkt þema af því Hótel Saga
er dáin í raun og veru. Hótel eru svo
ótrúlega kosmísk rými, það er hægt
að koma fyrir svo mikilli furðu inni
á þeim.“
Hópurinn fékk að fara í vettvangs-
ferð í Bændahöllina til að skoða
Hótel Sögu. Byggingin stóð þá meira
og minna auð en hún var síðar seld
til Háskóla Íslands og standa nú yfir
umfangsmiklar endurbætur á hús-
inu.
„Það var svolítið skrýtið því þá var
allt bara í niðurníðslu. Þetta var ekki
almennilega komið í notkun. Það var
frekar mikið millibilsástand á þessu
sögulega húsi sem var mjög tákn-
rænt. En þetta var líka bara fyndið og
við fórum ekki endilega inn í drama-
tíkina,“ segir Sunneva.
Takk fyrir komuna hefur að geyma
bæði sögur og ljóð sem nemendurnir
unnu undir leiðsögn Huldars Breið-
fjörð og Einars Kára. Allir textarnir
eiga það sameiginlegt að Hótel Saga
kemur að einhverju leyti fram í þeim.
„Það er svolítil furða í þessu og
svolítið mikill drungi. Mikið um
tímamót líka, í eðli sínu er hótel
tímamótastaður. Þar eiga sér stað
framhjáhöld, veislur, jarðarfarir og
eitthvað þannig,“ segir Sunneva.
Í tilefni útgáfu bókarinnar Takk
fyrir komuna verður blásið til
útgáfuhófs á Hótel Holti í dag klukk-
an 17.00. n
Hótel er í eðli sínu
tímamótastaður
Ég held að margir geri
sér ekki grein fyrir
hvað það er auðvelt að
villast á ranga braut og
ekkert sjálfgefið endi-
lega að koma til baka
heldur.
Bókin Takk fyrir komuna sækir inn-
blástur til Hótel Sögu. MYND/AÐSEND
18 Menning 14. október 2022 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 14. október 2022 FÖSTUDAGUR