Fréttablaðið - 18.10.2022, Blaðsíða 27
BÆKUR
Breytt ástand
Höfundur: Berglind Ósk
Fjöldi síðna: 157
Útgefandi: Sögur útgáfa
Brynhildur Björnsdóttir
Berglind Ósk sendir hér frá sér sitt
fyrsta smásagnasafn en áður hafa
komið út eftir hana ljóðabækurnar
Berorðað og Loddaralíðan. Í safninu
eru nítján sögur sem eiga það allar
sameiginlegt að í þeim er tekist á
við breytt ástand með einhverjum
hætti. Annaðhvort verður atburður-
inn sem breytir ástandinu í sögunni
eða um hann er fjallað í endurliti
hins breytta ástands þar sem vitn-
eskjan um það sem breytti stöðunni
er fyrir hendi.
Nöturlegur hversdagsleiki
Sögurnar lýsa hversdagsleika sem
á alltaf stutt í að verða nöturlegur,
neysla, rótleysi og einmanaleiki
leika stórt hlutverk, á stöku stað
eru jafnvel hryllingsvísanir eins og
í sögunni af gæsunum og annars
staðar þróast saga af sársaukafullri
kynlífsorgíu út í súrrealískan fund
við folald á bílastæði. Sumar sög-
urnar eru næstum of sársaukafullar
aflestrar eins og Lögmál frumskóg-
arins þar sem fjallað er um einelti
frá sjónarhóli gerendanna, á kaldan
og kæruleysislegan hátt.
Aðrar lýsa einhvers konar tilvist-
arlegu tómi fólks sem
hefur ekki fundið fót-
festu í lífinu og marar
milli skips og bryggju
fortíðar og framtíðar.
Í enn öðrum reynir
fólk að sættast við og
jafnvel endurvekja
drauma fortíðar til
þess eins að fá raun-
veruleikann eins
og tusku beint í
andlitið, það eru
engin ævintýri,
ekkert hamingju-
söm til æviloka.
Þrá eftir börnum
er minni í sög-
unum, einkum
í seinni hluta
b ó k a r i n n a r,
bæði eftir að
eignast þau og
fá að hafa þau í
lífi sínu.
Áleitin og óþægileg
„Kannastu við að rifa upp gamlan
atburð, hugsa síðan að það geti
ekki verið að hann hafi gerst eins
og þú manst hann?“ segir sögu-
maður í upphafi sögunnar Skýja-
hula á blaðsíðu 29 og í mörgum
sögunum er einmitt verið að rifja
upp gamla atburði sem hafa á ein-
hvern hátt breytt lífi við-
komandi og
mjög oft til
hins verra
þó ei n n ig
megi f inna
vaxtar verki
sögupersón-
unnar víbra
í gegn eins og
í sögunni af
m æ ð g u n u m ,
Rætur og dætur.
Titlar sagnanna
eru ekki endilega
alltaf svo gagnsæ-
ir og stundum er
lesandanum alveg
látið eftir að tengja
titil við efni.
Ég er alltaf veik
fyrir því þegar smá-
sagnasöfn hafa ein-
hvern þráð sem tengir
sögurnar saman og
slíkur þráður er vissulega fyrir hendi
hér. Bæði fjalla allar sögurnar um
þetta breytta ástand en þær tengjast
líka sumar á óljósan hátt, sem dæmi
má nefna vinkonuna sem fór á Kára-
hnjúka að vinna og persónur í fleiri
en einni sögu sakna eða eru fegnar
að fór, eins konar örfínn leyniþráður
gegnum allar sögurnar sem lesand-
inn tekur stundum eftir og stundum
ekki en verður til þess að hann fær
tilfinningu fyrir heild, flettir fram og
til baka í sögunum í leit að vísbend-
ingum og gleðst þegar þær finnast.
Breytt ástand minnir á Kláða, smá-
sagnasafn Fríðu Ísberg, og í raun
á verk fleiri skáldkvenna af þeirri
kynslóð. Hún er vel skrifuð, áleitin
og á köflum óþægileg, inniheldur
svipmyndir af samfélagi sem væri
svo ágætt að væri aðeins betra. n
NIÐURSTAÐA: Áleitnar sögur og
vel stílaðar sem snerta á dekkri
hliðum mennskunnar.
Neysla, rótleysi, einmanaleiki
Breytt ástand er fyrsta
smásagnasafn Berg
lindar Óskar sem hefur
áður sent frá sér tvær
ljóðabækur.
Eliza Reid, forsetafrú Íslands, og
Jenni Haukio, forsetafrú Finnlands.
MYND/AÐSEND
tsh@frettabladid.is
Norræna húsið stendur fyrir bók-
menntasamtali á miðvikudag með
frú Elizu Reid, rithöfundi og forseta-
frú Íslands, og frú Jenni Haukio, ljóð-
skáldi og forsetafrú Finnlands.
Þar munu forsetafrúrnar tvær
ræða hvernig bókmenntir geta
mótað sjálfsmynd og þjóðernis-
kennd. Auk þeirra munu rithöf-
undarnir Eiríkur Örn Norðdahl og
Gerður Kristný sitja umræðurnar.
Stjórnandi viðburðarins er Sabina
Westerholm, forstöðumaður Nor-
ræna hússins.
„Ísland og Finnland eiga hvort
um sig ríkan bókmenntaarf, allt frá
þjóðsögum og sögum, frá Kalevala
og öðrum epískum ljóðum til nor-
rænna samtímabókmennta. Að hve
miklu leyti hafa bókmenntir mótað
þjóðerniskennd okkar og hvernig
skilar sú sjálfsmynd sér inn í fram-
tíðina?“ segir í tilkynningu frá Nor-
ræna húsinu.
Viðburðurinn fer fram í Norræna
húsinu í Reykjavík, miðvikudaginn
19. október kl. 10.20 og verða umræð-
ur á ensku. Aðgangur er ókeypis og
verður gestum boðið upp á létta
hressingu að viðburði loknum. n
Forsetafrúr ræða
um bókmenntir
Ólöf Arnalds og Skúli Sverrisson tóku
við verðlaununum. MYND/AÐSEND
tsh@frettabladid.is
Tónleikastaðurinn Mengi hlaut
Heiðursverðlaun Norræna tón-
skáldaráðsins sem af hent voru í
Ráðhúsi Reykjavíkur í liðinni viku.
Þórunn Gréta Sigurðardóttir, for-
maður Tónskáldafélags Íslands,
af henti tónlistarfólkinu Ólöfu
Arnalds, meðstofnanda Mengis, og
Skúla Sverrissyni, listrænum stjórn-
anda, verðlaunin. „Þessi verðlaun eru
okkur mikil hvatning til að halda
áfram okkar hugsjónastarfi í þágu
nýrrar íslenskrar tónlistar sem við
höfum haldið úti í nærri tíu ár,“ segir
Guðmundur Ari Arnalds hjá Mengi.
Í ræðu sinni stiklaði Þórunn Gréta
á stóru um árangurinn af óhagnaðar-
drifinni starfsemi Mengis en staður-
inn hefur síðan 2013 haldið ríflega
2.000 tónlistarviðburði þar sem
stærstur hluti innkomunnar hefur
runnið beint til listamanna. Hún
kom einnig inn á að margar nýjar
hugmyndir og tónverk sem fæðst
hafa í Mengi hafi í framhaldinu
fengið mikla viðurkenningu bæði
hér heima og á alþjóðavettvangi.
Á meðal listamanna sem spilað
hafa í Mengi eru Gyða Valtýsdóttir,
Magnús Jóhann, Hildur Guðnadóttir,
Tumi Árnason, Ólafur Arnalds og
Una Sveinbjarnardóttir. n
Mengi hlaut
heiðursverðlaun
Hver var Wilhelm
Beckmann?
Wilhelm Ernst Beckmann
(1909-1965) var fyrsti bæjar-
listamaður Kópavogs. Hann
kom til Íslands árið 1935 á
flótta frá Hitlers-Þýskalandi
og settist hér að. Hann vann
um árabil við útskurð og
skúlptúragerð, málaði og
teiknaði myndir og vann við
grafíska hönnun. Eftir hann
liggja margvísleg tréskurðar-
verk, mörg með trúarlegri
skírskotun, og smærri hlutir
úr tré, beini, horni og silfri.
Börn Wilhelms og Valdísar Einars-
dóttur höfðu frumkvæði að því að
Stofnun Wilhelms Beckmann var
sett á laggir árið 2013 til að kynna
listamanninn, halda nafni hans á
lofti og styrkja efnilega myndlistar-
menn til verka.
Bókin Beckmann, um ævi og feril
listamannsins, kom út haustið 2020.
Ný heimildamynd um Beckmann
verður að líkindum sýnd innan
tíðar í sjónvarpi hérlendis
og í Þýskalandi.
Stofnun Wilhelms Beckmann, sem starfar
samkvæmt staðfestri skipulagsskrá nr. 790/2013,
auglýsir eftir umsóknum um starfslaun/styrk frá
ungum myndlistarmanni/-mönnum (yngri en 35
ára) skv. reglum þar að lútandi en þar segir:
Styrki/starfslaun er heimilt að veita
myndlistarmanni/-mönnum sem starfa að
höggmyndalist, tréskurðarlist og annarri
mótunarlist (skúlptúr), listteikningu, listskrift,
málaralist, listrænni ljósmyndun, grafíklist,
þráðlist (textíllist) og leirlist (keramík).
Heildarfjárhæðin, 2,5 milljónir króna, jafngildir
starfslaunum í þrjá til sex mánuði eftir því hvort
einn eða fleiri styrkir eru veittir.
Þriggja manna matsnefnd fer yfir umsóknir og
mælir með einum eða fleiri umsækjendum.
Stjórn Stofnunar Wilhelms Beckmann tekur
endanlega ákvörðun um styrkþega.
Listamennirnir eiga eignar- og höfundarrétt
verka sinna.
Upplýsingar er að finna á vefnum
gerdarsafn.kopavogur.is.
Umsóknir með ferilsskrá og greinargóðri lýsingu
á verkefni/verki sem umsækjandi hyggst vinna
að, hvar/hvenær, berist dómnefnd á
tölvupóstfangið gerdarsafn@kopavogur.is
í síðasta lagi sunnudaginn 6. nóvember 2022.
Stofnun Wilhelms Beckmann
Styrkir/starfslaun fyrir ungt listafólk
ÞRIÐJUDAGUR 18. október 2022 Menning 15FRÉTTABLAÐIÐ