Fréttablaðið - 05.11.2022, Blaðsíða 32

Mesti
fíflagangur
í sögu
blaða-
mennsku
gerðist í
einu gos-
inu. Það
var svo
vont veður
að það sást
ekki neitt.
Ómar
Ragnarsson
Ómar Ragnarsson og Friðþjófur Helgason kynna falda fjársjóði og náttúruperlur fyrir þjóðinni í nýrri bók sinni, Stiklur um undur Íslands. Þeir hafa unnið saman í áratugi. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Ómar Ragnarsson, fjölmiðla-
maður og náttúruverndar-
sinni með meiru, og Frið-
þjófur Helgason ljósmyndari,
hafa unnið saman í áratugi.
Félagarnir hafa fylgt eftir
náttúruhamförum og ósnort-
inni kyrrð íslenskrar náttúru
af fagmennsku sem seint
verður leikin eftir.
Ómar Ragnarsson og
Friðþjófur Helgason
hafa sent frá sér nýja
bók, Stiklur um undur
Íslands, þar sem þeir
kynna fyrir þjóðinni einstakar nátt-
úruperlur og falda fjársjóði.
„Ég byrja á Eyjafjallajökli af því
að ég var bara fimm ára í sveit á
bökkum Þjórsár. Þetta of boðslega
f lotta staka fjall var á bakkanum
hinum megin, fannst barninu,“ segir
Ómar. „Þetta var í 80 kílómetra fjar-
lægð. Seinna þegar maður stækkaði
og áttaði sig á hver fjarlægðin var
og hæðin þá varð aðdáunin ennþá
meiri.“
Ómar segir að fólk geti ímyndað
sér hvers konar hvalreki það var
fyrir mann eins og hann þegar
byrjaði að gjósa. „Þetta hafði ekki
gosið í 160 ár.“
Stuðlabergsgólf í leyni
Í bókinni er aragrúi fróðleiks og
ljósmynda af eftirlætisstöðum
íslenskra náttúruunnenda í bland
við leyndar náttúruperlur sem færri
þekkja.
„Löngusker og Bessastaðanes,
það verða margir hissa þegar þeir
sjá það. Í Lönguskerjum er stuðla-
bergsgólf,“ segir Ómar. Friðþjófur
segir svæðið hafa komið á óvart.
„Ég fattaði það ekki sjálfur fyrr en
ég fór þarna sjálfur og tók dróna-
myndir af þessu,“ segir hann. „Þetta
er allt saman stuðlaberg, bæði ljóst
og dökkt.“
Samstarf og vinátta félaganna
Leituðu að eldgosinu með vasaljósi
Nína Richter
ninarichter
@frettabladid.is
hófst í sjónvarpi fyrir áratugum.
„Það var búið að vera óbeint áður
af því að við vorum sendir saman í
alla leiðangra eins og Kröflu,“ segir
Ómar. Friðþjófur samsinnir því. „Ég
vann á Morgunblaðinu sem ljós-
myndari og við hittumst oft,“ bætir
hann við.
Voðalega gott vasaljós
Ómar rifjar upp sögu frá ferlinum.
„Mesti fíf lagangur í sögu blaða-
mennsku gerðist í einu gosinu. Það
var svo vont veður að það sást ekki
neitt,“ segir hann. „Svo kom jarð-
skjálftahrina og svo kom tilkynning:
Það er byrjað að gjósa í Bjarnarflagi,“
segir hann. „Þá var það minnsta gos
í heimi. Það kom upp í gegnum bor-
holurör og dreifði sér eins og mylsna
í kring. En það var samt hraungos og
kom úr iðrum jarðar,“ segir Ómar,
sem dreif sig á gosstað ásamt teymi
vaskra manna. „Við fórum upp eftir
og við fundum ekki neitt. En þá var
ég með voðalega gott vasaljós. Og
segi: Hvar gæti það komið upp, jú,
hérna í Krumma gjá. Við förum inn
í Krummagjá með vasaljós að leita
að eldgosinu,“ segir Ómar.
„Þá stoppa ég og lít á okkur alla og
segi: Bíðið við, drengir, hvað erum
við að gera? Við erum að leita að
eldgosi með vasaljósi. Og þá fött-
uðu allir hvers konar eindæma fífla-
gangur þetta var.“
Fjöldi smágosa
Friðþjófur segir fjölda smágosa hafa
komið upp í Kröflueldum. „Það voru
mörg gosin þarna. Eitt gosið hvarf í
þoku og við sáum það aldrei. Við
heyrðum það bara, tíu metra frá
okkur. Svo var það búið eftir sex
tíma. Það voru svona mörg gosin í
Kröflueldaröðinni, komu bara upp
og fóru.“
Aðspurðir hvernig samstarfið
hafi gengið í gegnum tíðina, og
hvort félagarnir hafi nokkru sinni
verið ósammála um aðferðir eða
nálgun, svara þeir einum rómi að
aldrei hafi slíkt komið upp.
„Við höfum alltaf nálgast þetta frá
hinni áttinni. Ekki að vera ósam-
mála heldur bara að leggja í púkk.
Þessi bók er fólgin í því að leggja í
púkk. Hugmyndin að svona bók er
orðin tuttugu ára gömul. Það varð
ekkert úr því fyrr en Helgi Jónsson
kom. Það er honum að þakka hvað
útgáfuna snertir að þetta skuli vera
hérna. Það var á endanum honum
að þakka að ég fór í þetta verk. Þó
að ég væri byrjaður á öðru verki
sem var um Sumargleðina,“ segir
Ómar og vísar til ritsins Af einskærri
Sumargleði, sem kom út í fyrra.
„Ég var í kapphlaupi við það að
Ragnar Bjarnason væri lifandi þegar
hún kæmi út. En það tókst nú ekki.
Hún kom út í fyrra. Það skilur eng-
inn í því hvers konar afköst þetta
eru,“ segir hann og vísar til nýja
verksins. „En þetta eru léleg afköst,
þetta er tuttugu ára gömul hug-
mynd,“ segir Ómar og hlær.
Vilja gamla Ísland aftur
Hvað breytingar á íslensku ferða-
umhverfi varðar liggja félagarnir
ekki á skoðunum sínum. Friðþjófur
segir orðið erfitt fyrir sig sem ljós-
myndara að ferðast um Ísland. „Það
er búið að setja bannskilti og stoppa
slóða sem voru keyrðir í gamla daga
út á ystu nes, til að taka myndir. Það
er nánast búið að stoppa alls staðar,“
segir Friðþjófur og rifjar upp nýlega
ferð um Brúarárskörðin. „Ég ætlaði
þangað að taka myndir og þá var
búið að setja keðju. Ég þurfti að
hringja í bóndann og borga honum
pening fyrir að komast í gegnum
landið. Mig langar í Ísland aftur eins
og það var,“ segir Friðþjófur.
Ómar kinkar kolli og segir Íslend-
inga aftarlega á merinni hvað varðar
innviðaþróun í ferðamennsku. „Við
erum fimmtíu árum á eftir Amer-
íku. Þú kemur þangað í þjóðgarðinn
og færð strax mjög vandaða bók og
sérð strax að þarna er verið að gera
eitthvað fyrir peninginn þinn. Þar
er f lott eftirlit í garðinum og ítala í
þær slóðir sem ekki þola meira en
ákveðna umferð, og maður bókar
sig fyrir fram. Þar er ekkert til sem
heitir lokað, heldur er svarið: Já, ef.
Það er gríðarlega mikill munur á
svarinu: Nei, eða: Já, ef,“ segir Ómar
ákveðinn.
Friðþjófur samsinnir því. „Þeir
byrja á röngum enda hér. Það á að
byrja á innviðunum, að reisa klósett
og gera göngustíga og svona, en ekki
rukka áður en allt er komið.“
Kraftur Kverkfjalla
En sé talinu vikið að bókinni á ný,
þarf að spyrja hvaða staður standi
upp úr. Er hægt að gera upp á milli?
„Það eru tveir staðir sem ég get
ekki valið á milli af því að þeir eru
svo ólíkir,“ segir Ómar. „Annar er
Hornvík á Hornströndum og hinn
staðurinn er Kverkfjöll. Þar hef
ég ekki lakari læriföður en Sigurð
Þórarinsson heitinn,“ segir hann.
„Þegar ég byrjaði á fyrstu þátt-
unum um náttúru Íslands í lit, af
því að litirnir komu svo seint, það
var 1980, þá vildi ég fá ráðlegg-
ingar hjá honum. Hann sagði: Vertu
ekki að hafa áhyggjur af því að þú
verðir uppiskroppa. Farðu strax í
þann stað sem er merkilegastur.
Þú veist ekkert hvað þú lifir lengi
og kláraðu það sem er mest um
vert,“ segir Ómar og segist í beinu
framhaldi hafa sett Kverkfjöll efst á
lista. „Af því að það er ekkert svæði
í veröldinni sem er í líkingu við fjöl-
breytnina. Að þú skulir geta vaðið í
vatni sem er íshröngl sem flýtur yfir
sjóðandi strönd. Friðþjófur er eini
maðurinn sem hefur farið þetta
allt saman með mér. Hinum megin
í fjöllunum er á sem er þrjátíu og sjö
stiga heit. Þú getur baðað þig í allri
ánni ofan frá og niður úr. Þarna er
eldur og ís á þann hátt að það er
óviðjafnanlegt.“ n
30 Helgin 5. nóvember 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ