Heilbrigðisskýrslur - 06.12.1994, Side 17

3.2.3. Aðferðir við kynmök
Aðferðir við kynmök eru taldar skipta máli í sambandi við smithættu. Allt sem
eykur líkur á að húð og slímhúð rofni í kynmökum þannig að smitaðir líkamsvökvar
geti komist inn í blóðrásina eykur á smithættu. Aukin smithætta fylgir óvörðum
samfórum í leggöng eða endaþarm, þ.e.a.s. ef smokkurinn er ekki notaður. Einnig
er talið varasamt að fá sæði í munn, sérstaklega ef sár eru í munnholi, tannholdi
eða koki. Af þessum ástæðum var spurt um munnmök og mök í endaþarm.
3.2.5. Aðrir kynsjúkdómar
Aðrir kynsjúkdómar, sérstaklega þeir sem valda sárum á kynfærum t.d.
kynfæraáblæstri og sárasótt, geta aukið líkur á HlV-smiti allt að sjöfalt við óvarðar
samfarir. Sýkt slímhúð í kynfærum gerir það einnig að verkum að fjöldi hvítra
blóðkorna eykst en HlV-veiran ræðst einmitt á hvít blóðkorn (Rinehart, 1989, bls.
6, Mann o.fl., 1992, bls. 178).
Þessi tengsl milli HlV-smits og annarra kynsjúkdóma, ásamt þeirri staðreynd að
enn sem komið er hefur ekki fundist lækning gegn HlV-smiti, hefur gert það að
verkum að sérfræðingar hafa í æ ríkara mæli tekið höndum saman um að vinna
gegn útbreiðslu HIV-smits sem og annarra kynsjúkdóma.
Þar sem aðrir kynsjúkdómar hafa áhrif á útbreiðslu HlV-smits er mikilvægt að
hafa aðgang að upplýsingum um tíðni þeirra og eru þátttakendur spurðir hvort þeir
hafi smitast af kynsjúkdómum. Einnig var ákveðið að grennslast fyrir um þekkingu
almennings á smitleiðum annarra kynsjúkdóma til þess að athuga hvort þekking
almennings á öðrum kynsjúkdómum væri sambærileg við þekkingu á smitleiðum
HIV.
Loks var ákveðið að spyij a þátttakendur hvort þeir hefðu farið í mótefnamælingu
að eigin frumkvæði. Þá er hægt að athuga hvað einkennir þann hóp sem fer í
mótefnamælingu og hvort þeir sem hafi haft ástæðu til þess að fara í mótefhamælingu
hafi gert það.
3.2.6. Aldur við fyrstu kynmök
Það er ljóst að unglingar, sem eru í þann mund að hafa sín fyrstu kynmök eða hafa
nýlega haft sín fyrstu kynmök, eru áhættuhópur og mikilvægi hans sem markhóps
í forvarnarstarfi er verulegt. Upplýsinga um aldur við fyrstu kynmök hefur ekki
verið aflað með skipulögðum hætti hér á landi en í ýmsum nágrannalöndum okkar
hefur þetta verið kannað. I rannsókninni var spurt um aldur við fyrstu kynmök og
ættu þá að fást upplýsingar um það hvenær æskilegt er að hefj a kynfræðslu, en með
hliðsjón af tíðni kynsjúkdóma, s.s. klamydíu sem er algengust meðal ungs fólks á
tvítugs- og þrítugsaldri, væri heppilegast að ná til ungs fólks með fræðslu áður en
það öðlast reynslu af kynmökum (Ólafur Steingrímsson o.fl., 1991, bls. 371).
Fólk leitar að maka á ákveðnum aldri. I þeirri leit eru stutt kynni eða skyndi-
kynni hluti af leitinni og þau þurfa í sjálfu sér ekki að vera merki um óábyrga
hegðun. Skyndikynni eru þó gjarnan nefnd sem “óbeinn” áhættuþáttur í útbreiðslu
HlV-smits. Astæðan er sú að viðkomandi aðilar þekkja lítt eða ekki hvors annars
hagi við skyndikynni. Það að “þekkja” einhvern er þó auðvitað engin trygging fyrir
15