Barnadagsblaðið - 22.04.1943, Blaðsíða 15

BARNADAGSBLAÐIÐ
13
sér sjaldnast grein fyrir því, hvers þeir sjálfir vænta af
skólunum né heldur, hvers sanngjarnt er að vænta af þeim.
Og auk þess glöggva menn sig ekki á því, hvert hlutverk
skólunum er ætlað af hálfu ríkisvaldsins. Það er einnig kunn-
ara en frá þurfi að segja, hversu skiptar skoðanir sérfræð-
inga eru um skipan skólamála. Er nauðsynlegt að viður-
kenna það jafnopinskátt og sannindi þau, er þeir hafa fund-
ið eða staðfest í þessum efnum.
Þrátt fyrir ýmsar nýjungar á sviði íslenzkra skólamála,
búum við þar enn við skoðanir „upplýsingarstefnunnar", sem
að uppruna eru eldri en breytingar þær á atvinnuháttum
og þjóðlífi, er gerzt hafa um Norðurálfuna á síðastliðinni
öld og á íslandi fyrst og fremst á þessari öld. Samkvæmt
því höfum við fyrst og fremst gefið bóklegu námi gaum, þó
að benda megi á ýmsar undantekningar.
Ef athyglinni er beint að því, að þátttaka barna í heim-
ilisverkum, er síðar urðu lífsstarf þeirra, er svo að segja
horfin vegna breyttra atvinnuhátta, og heimilislífið hefir
einnig tekið miklum breytingum fyrir sömu sakir, ætti að
vera ljóst, að jöfn þörf er að gefa gaum aðstöðu einkaheim-
ilisins í þjóðfélagi okkar og kröfum þeim, er breyttar að-
stæður hljóta að gera til uppeldisstofnananna í landinu. í
stuttu máli: Einkaheimilin eru þess ekki lengur umkomin
að veita starfræna, félagslega og bóklega þjálfun sem áður
fyrr. Almenningur og ríkisvald verður að skilja, að breyttar
aðstæður krefja hér nýrra aðgerða.
Menn greinir oft á um það, hvort ríkisvald, einstaklingar
eða félög eigi að seilast til verkefna, sem heimilin fyrst og
fremst ættu að leysa af höndum. En ágreiningsefnið er búið
til, og annað-hvort-eða afstaða af þessu tagi er ekki raun-
hæf. Við verðum fyrst og fremst að gera okkur grein fyrir
því, að hve miklu leyti gerðar uppeldisstofnanir geta veitt
heimilinu, hinni vöxnu félagsstofnun, bezta aðstoð og tekið
að sér hlutverk þess, þegar þess gerizt þörf. Ef menn hug-
leiða það, er að ofan greinir og rúmsins vegna er borið fram
sem fullyrðingar án frekari rökstuðnings, og ef þess er
einnig gætt, að þúsundir barna í landinu geta vart talizt eiga
nokkurt heimili eða félagslega fullgilt athvarf, ætti að vera
ljóst, að þörfin á uppeldisstofnunum, sem ekki eru fyrst og
fremst bóklegar fræðslustofnanir, verður æ biýnni.
Við höfum þegar öðlazt nokkra reynslu í þessum efnum,
og margt má læra af öðrum þjóðum, því að þær hafa fyrr
orðið að hefjast handa um þessi mál, þar sem breytingar á
atvinnuháttum og um leið skipan uppeldisstofnana hafa gerzt
fyrr en hjá okkur. En svo hagnýtist okkur einungis reynsla
annarra, að við skiljum til fulls íslenzkar aðstæður. Um leið
og ég ber fram þá skoðun, að fátt sé þjóð okkar mikilvæg-
ara en að beina opnum augum að vaxtarkjörum ungmenna
okkar, vil ég minna á, að æskureifur umbótavilji má ekki
renna fram hjá því, er við eigum bezt í þeim efnum, og
hann má ekki taka hið gerða fram yfir hið vaxna, að öðru
jöfnu. Það fer alltaf betur að „vaða ekki út í vatnið, fyrr
en maður veit, hvað það er djúpt.“
Broddi Jóhannesson.
Styðjið starfsemi Sumargjafar
GERIST FÉLAGSMENN!
Heildaryfirlii yfir sfarfsemi
Sumargjafar 1942
(Svigar 1941)
Félagið starfrækti heimili allt árið, eða 365 daga (365).
Starfsemi félagsins var sem hér segir:
1. Dagheimili í Tjarnarborg, ársstarfsemi aíla virka daga, hafði
302 starfsdaga (57, og á Amtmannsstíg 90).
2. Vöggustofa í Tjarnarborg, ársstarfsemi, 365 starfsdagar (54 og
í Vesturborg 149)..
3. Vistarheimili í Vesturborg, ársstarfsemi, 365 starfsdagar (212).
4. Leikskóli í Tjarnarborg, jan.—apríl og okt.—des., alls 155 starfs-
dagar (52 og á Amtmannsstíg 66).
5. Sumardagheimili í Grænuborg, júní—ágúst, starfsdagar 79 virk-
ir (0).
Starfsdagar þessara stofnana urðu því samtals 1266 (680).
Á heimili félagsins komu alls 311 börn (262).
Dvalardagar barnanna ufðu alls 24.922 (12.789). Þar af tilheyrðu
leikskólanum 3386 dvalardagar, án fæðis (2109).
Reksturskostnaður heimilanna varð alls kr. 131.245.12 (42.076.61).
Meðlög og skólagjöld greiddust samtals kr. 81.363.52 (26.827.77).
Reksturshalli heimilanna varð því alls kr. 49.881.60 (12.248.84).
Aðstandendur barnanna hafa því greitt 62% (63.76%) að meðaltali
af samanlögðum reksturskostnaði allra stofnana félagsins árið 1942.
Heimilunum er hvorki reiknuð húsaleiga né kostnaður við búsáhööld
eða leikföng.
Viðhald og umbætur fasteignanna, ásamt opinberum gjöldum og
fyrningum, nam alls kr. 15.160.53 (13.613.20).
Tjarnarborg var afskrifuð úr 100 þús. niður í 75 þús. kr. (0.00).
Viðbætur, viðhald og fyrning áhalda og leikfanga námu hinsvegar kr.
6.381.96 (4.314.96). Auk þess eru svo „ýms gjöld“ beint eða óbeint
varðandi rekstur heimilanna (sjá ársreikningana).
„Brúttó“-útgjöld allrar starfsemi félagsins árið 1942 urðu alls rúmlega
200 þúsund krónur (94 þúsund).
Sumarmálasöfnunin varð „brúttó" kr. 67.857.05 (38.850.18).
Bæjarstyrkur kr. 35.000.00 (10.000.00).
Ríkisstyrkur kr. 15.000.00 (8.000.00).
Félagsmenn voru í árslok 1942, 769 (666).
Árið 1942 er 5. árið, sem félagið starfrækir dvalarheimili (nú fyrst
úrfallalaus ársstarfsemi), 1. árið, sem það starfrækir ársdagheimili
(áður tvö ár sérstakt vetrardagheimili og auk þess tvisvar með annari
starfsemi í Vesturborg), 2. árið, sem það starfrækir vöggustofu (nú
úrfallalaus ársstarfsemi), og þetta var 3. árið, sem það starfrækti leik-
skóla, en 15. árið, sem það rak sumardagheimili (féllu niður 1941).
Frá því að félagið hóf starfsemi sína og til ársloka 1942 munu 2.687
börn hafa verið á vegum þess í Reykjavík (2.376).
Þess má svo geta, sem áður var á minnzt, að stjórn félagsins var
í ráðum með borgarstjóra uni umbætur, nýbyggingar og útbbúnað á
leikvöllum bæjarins.
Þó að skýrsla þessi sýni, að Sumargjöf hafi haft allmikil umsvif og
staðið fyrir nokkrum framkvæmdum til velferðar fyrir börn höfuð-
staðarins á liðnu ári, þá er stjórn félagsins það vel ljóst, að þær fram-
kvæmdir eru miklu minni en þyrfti að vera. En stjórn félagsins veit
hinsvegar, að þetta er spor í rétta átt. Um það eru hinar aðkallandi
þarfir borgaranna góður leiðarvísir. Og þetta mun öllum ljóst, sem
félagið styðja.
Að lokum vill Sumargjöf þakka ríkisstjórn og bæjarstjórn fyrir
fjárhagslegan stuðning, blöðum og útvarpi fyrir góða samvinnu, og
stofnunum, einstaklingum og félagsmönnum, — og öllum Reykvíking-
um, eldri sem yngri, fyrir síauknar vinsemdir og drengilegan stuðning
við áhugamál félagsins. Einnig' vill Sumargjöf þakka lækni heimilanna,
hr. Óskari Þórðarsyni, og hr. Pétri Þ. J. Gunnarssyni, stórkaupmanni,
og starfsliði hans fyrir vel unnin störf £ þágu félagsins.
Síðast en ekki sízt ber að þakka forstöðukonum heimilanna og starfs-
liði þeirra fyrir vel og dyggilega unnin störf, því að á þeim hafa hvílt
áhyggjur dagsins og erfiði framkvæmdanna.
Ritað í marz 1943.
Fyrir hönd stjórnar Barnavinafélagsins Sumargjafar.
ísak Jónsson.