Víkurfréttir - 23.05.2022, Blaðsíða 6

Togarinn skráður með heimahöfn á Selfossi
Ef sumarið verður jafn gott og
veðurfarið er búið að vera núna í
maí, þá verður gleði í hverjum bæ.
Í það minnsta skárra en sumarið
2021, endalausar rigningar.
Núna er ég staddur á Eyrar-
bakka og ég hef haft það fyrir
venju að finna einhverja tengingu
Suðurnesja við þá staði sem ég er
staddur á hverju sinni. Eyrarbakki
og Stokkseyri eru bæir skammt frá
Þorlákshöfn og eru síðustu sjávar-
þorpin alla leið til Hornafjarðar.
Reyndar er enginn útgerð á þessum
stöðum núna árið 2022 – og ekki
einu sinni fiskvinnsla.
Það er þó hægt að finna eina
nokkuð merkilega tengingu Eyrar-
bakka við Suðurnesin. Hún er sú
að togari var gerður út frá þessum
tveimur bæjum. Reyndar var tog-
arinn skráður með heimahöfn á Sel-
fossi – og þar er nú ekki einu sinni
höfn.
Hvernig stóð þá á því að togari
var gerður út frá þessum bæjum og
af hverju var hann með heimahöfn
á Selfossi – og hver er tengingin við
Suðurnesin?
Jú, upp úr 1975 var samið við
pólska skipasmíðastöð um smíði
á þremur 500 tonna togurunum.
Þetta voru togaranir Klakkur
VE (sem ennþá er til árið 2022
og heitir ennþá Klakkur), Ólafur
Jónsson GK frá Sandgerði og síðan
togari sem hét Bjarni Herjólfsson
ÁR.
Bjarni Herjólfsson ÁR var í eigu
frystihúsanna á Stokkseyri og
Eyrarbakka en skráður í heima-
höfn á Selfossi og ástæðan var sú
að skrifstofa útgerðarinnar sem
átti togarann var á Selfossi. Bjarni
Herjólfsson ÁR kom aldrei til
hafnar á þessum tveimur stöðum
enda hvorki höfn fyrir togarann né
nægilegt dýpi. Togarinn landaði þá
afla sínum í Hafnarfirði og Þorláks-
höfn og var aflanum ekið á Eyrar-
bakka og Stokkseyri. Bjarni Herj-
ólfsson ÁR kom árið 1977 og var
seldur 1985 til Akureyrar og fékk
þar nafnið Hrímbakur EA. Þessi
togari var systurskip Ólafs Jóns-
sonar GK sem var í eigu Miðness
HF frá Sandgerði. Ólafur Jónsson
GK var lengdur árið 1996 og seinna
meir var togaranum breytt í frysti-
togara. Gamli Ólafur Jónsson GK
er ennþá til og heitir Viking og er
gerður út frá Rússlandi.
Kristinn Jónsson, eða Kiddi eins
og hann var og er kallaður, var skip-
stjóri á Ólafi Jónssyni GK og tog-
arinn var mjög atkvæðamikill á út-
hafskarfaveiðunum. Árið 1994 lenti
Kiddi og áhöfn hans heldur í mok-
veiði og það miklu moki að líklegast
settu þeir Íslandsmet. Togarinn
kom til Sandgerðis með fullfermi,
eða 300 tonn, eftir aðeins sex daga
höfn í höfn en hafa ber í huga að
togarinn fór lengst 530 sjómílur út
frá Sandgerði. Veiðidagarnir voru
aðeins þrír og var aflinn því um 100
tonn á dag og stærsta holið var 75
tonn.
Það má geta þess að árið 1994
veiddi Ólafur Jónsson GK þrjú
þúsund tonn af úthafskarfa og var
aflahæsti ísfiskstogarinn á úthaf-
skarfanum á landinu það árið.
Myndin sem fylgir með er tekin
í Sandgerði og þar sést Ólafur
Jónsson GK eftir breytingar.
Framan við hann er hinn togari
Miðness, Sveinn Jónsson KE.
Reynir Sveinsson, faðir minn, tók
myndina.
Núna er enginn úthafskarfi
veiddur og Bjarni Herjólfsson ÁR
er ekki til því hann endaði sögu sína
árið 2007 í brotajárni.
Aðeins að nútímanum. Neta-
báturinn Grímsnes GK er kominn
á rækjuveiðar en hann var síðast á
rækjuveiðum árið 2016. Báturinn
fær úthlutað rækjukvóta ár hvert
og núna er kvótinn á bátnum um 88
tonn af rækju og Meleyri á Hvamms-
tanga vinnur aflann af Grímsnesi
GK. Meleyri er í eigu Nesfisks í
Garðinum. Ráðgert er að Grímsnes
GK verði á rækjuveiðum fram í júlí
en fari þá á ufsaveiðar í net.
aFlaFrÉttir á SuðurNESJuM
Gísli Reynisson
gisli@aflafrettir.is
Magnús Rannver Rafnsson, verkfræðingur hjá Línu-
dansi ehf., setti fram hugmyndir um hraunbrú þegar
eldgosið í Fagradalsfjalli stóð sem hæst. Um er að
ræða mannvirki, eða stokk, sem lagður er yfir vegi
eða lagnir. Magnús segir að hraunbrú sé sérstaklega
hentugur valkostur til að verja hitaveitulagnir og aðra
línulega formaða innviði með varanlegum hætti. Hann
segir tilraunir til að ná samtali við Almannavarnir
vera árangurslausar. Ráðuneyti og nefnd til varnar
mikilvægum innviðum undir stjórn forsætisráðuneytisins hafi því miður
heldur ekki enn svarað erindum frá honum. Samstarfsaðilar Línudans í
verkefninu eru Verkfræðistofa Suðurnesja, Lota Verkfræðistofa, Liska og
Þorvaldur Þórðarson, prófessor.
Hvað er hraunbrú?
„Hraunbrú er ekki brú sem flytur
bíla, heldur brú sem flytur hraun,
yfir bíla/vegi eða annað sem þarf að
verja. Hraunflæðinu er lyft yfir þá
innviði sem þarf að verja. Innviðir
geta verið hvað sem er, akvegur,
ljósleiðari, heitavatnslagnir, annað
sem er línulegt í formi og hægt er að
brúa með einföldum hætti. Hún er
því mikilvægur valkostur fyrir varnir
lagnakerfis HS Orku og þar með
mikilvægur varanlegur valkostur
fyrir Almannavarnir, eini valkost-
urinn sem getur talist öruggur. Þá er
einnig hægt að fjarlægja hraunbrúna,
á svæðum þar sem hraun flæddi ekki
yfir, og endurheimta upprunalega
ásýnd í umhverfinu utan svæða sem
ekki fara undir hraun.“
Magnús segir að unnið sé að
frekari þróun hraunbrúarinnar, með
hléum, í samvinnu við Háskóla Ís-
lands en verkefnið er að taka á sig
skýrari mynd.
„Verkefnið fékk styrk frá Nýsköp-
unarsjóði námsmanna og við getum
fjármagnað stöðugildi í þrjá mánuði
í sumar. Mest er þetta þó enn unnið
í sjálfboðavinnu og í algerri útilokun
frá starfshópum á vegum Almanna-
varna. Hraunbrúin hefur verið til
umfjöllunar í stærstu tæknimiðlum
Norðurlanda, s.s. í Noregi, Svíþjóð
og Danmörku, enda um nýja hug-
myndafræði og hönnun að ræða,“
segir Magnús. Hægt að ráðast í gerð hraunbrúar
núna til varnar lögnum á svæðinu
„Ég undirstrika mikilvægi hraun-
brúar sem varanlegrar lausnar, þ.e.
hún leysir alla þá óvissu sem bundin
er í varnargörðum varðandi yfirflóð
hrauns og það hvernig hraun getur á
fáum vikum hækkað um tugi metra.
Með hraunbrú má hraun flæða og
hækka eins og það vill, á því svæði
sem slík lausn er notuð, lagnir og
vegir haldast óskemmdir. Þetta
getur átt sérstaklega við nálægt
mögulegum upptökum hraunflóðs,“
segir Magnús þegar hann er spurður
út í virkni mannvirkisins og bætir
við: „Það er hægt að ráðast í gerð
hraunbrúar núna til varnar lögnum
á svæðinu. Hér má einnig nefna að
hraunbrúin er manngeng, jafnvel
þótt hún sé sköluð niður á smærra
form, s.s. yfir lagnir og annað, þá er
skynsamlegt að halda miðju mann-
gengri, allir innviðir eru þá aðgengi-
legir, öllum stundum, til viðgerðar og
viðhalds. Hraunbrú yfir hitaveitu-
lagnir er mun smærri í sniðum en
brú yfir akveg, svo það sé á hreinu.“
Almannavarnir hafa hunsað samtal
Magnús segir að því sé ekki haldið
fram að hraunbrú sé eina lausnin,
hins vegar telur hann óábyrgt
hvernig Almannavarnir hafa hunsað
samtal við þá sem standa að hug-
myndinni.
„Þær gerðu það strax í byrjun, lík-
legast vegna þess að ráðgjafarnir,
stóru ráðgjafarfyrirtækin sem þeir
leita til og hafa af því atvinnu nú
að veita ráðgjöf um öryggisvarnir á
eldgosasvæðum, telja ekki þarft að
leita til sérfræðinga utan síns hóps.
Gagnvart íbúum á Reykjanesskaga
þykir mér þetta ekki rétt, það veit
enginn hvaðan besta lausnin mun
koma og því ekki rétt að útiloka
eitthvað eitt. Það er merki um veik-
leika að geta ekki einu sinni rætt
frumlegar, verkfræðilegar lausnir.
Menn virðast sammála um að
halda samtali uppi um að „varnar-
garðar“ séu eina lausnin, þrátt fyrir
að vitað sé að varnargarðar hafa
eingöngu takmarkað notkunargildi
og veita ekki endanlega eða varan-
lega vörn í lengra gosi. Þetta hafa
eldfjallafræðingar útskýrt. Mörg
þekkt gos sýna enda hegðun sem
varnargarðar munu aldrei ráða við.
Óvissan er mikil, kannski verður
þetta lítið gos en kannski ekki. Er
ekki betra að hafa öryggið sín megin
og að minnsta kosti skoða betur og
undirbúa hraunbrú sem valkost til
varnar mikilvægum innviðum?,“
spyr Magnús.
Með hraunbrú má hraun flæða og hækka eins og það vill
Hilmar Bragi Bárðarson
hilmar@vf.is
Gagnvart íbúum á
Reykjanesskaga
þykir mér þetta ekki rétt, það
veit enginn hvaðan besta
lausnin mun koma og því ekki
rétt að útiloka eitthvað eitt ...

Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi, langafi og bróðir,
BJÖRN BJÖRNSSON
Lágseylu 25, Njarðvík,
lést á Hrafnistu Nesvöllum fimmtudaginn 19. maí.
Útförin fer fram frá Keflavíkurkirkju mánudaginn 30. maí klukkan 13.
Steinunn Ása Björnsdóttir Gunnar Magnússon
Björn Björnsson Þórdís Kristinsdóttir
Sigríður Björnsdóttir Þorsteinn Valur Baldvinsson
Magnús Sigurður Björnsson Bryndís Skúladóttir
Salbjörg Björnsdótttir Jón Snævar Jónsson
Stefanía Helga Björnsdóttir Arnbjörn Arnbjörnsson
barnabörn, barnabarnabörn og systkini hins látna.

Ástkæri bróðir okkar, mágur og frændi,
BJÖRN EGGERT KJARTANSSON
Birkiteigi 1, Reykjanesbæ,
lést á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja 31. janúar síðastliðinn.
Útförin fór fram í kyrrþey.
Aðstandendur vilja koma á framfæri sérstökum þökkum til starfsfólks
HSS og heimahjúkrunar fyrir einstaka umönnun og hlýju.
Ólöf Jóhanna Kjartansdóttir Young Alan Ernest Young
Katrín Kjartansdóttir Farren William James Farren
börn og barnabörn.
Hraunbrú er ekki brú sem
flytur bíla, heldur brú sem
flytur hraun, yfir bíla/vegi eða
annað sem þarf að verja.
6 // víkurFrÉttir á SuðurNESJuM