Feykir - 05.10.2022, Page 12

Glöggir lesendur áttuðu sig á
því að myndatexti átti engan
veginn við í grein um ævintýra-
ferð nemenda Grunnskólans
austan Vatna sem birtist í
síðasta blaði. Þar stóð að húsið
á Fjalli væri alveg til fyrir-
myndar, sem það er, en myndin
er hins vegar af húsinu á
Unastöðum í Kolbeinsdal.
Villan er alfarið á ábyrgð Feykis
og leiðréttist hér með.
Í VI. bindi Byggðasögu Skaga-
fjarðar stendur að Unastaðir séu
eyðibýli utarlega í Kolbeinsdal,
vestan ár, og eigi land að Neðra-
Ási að norðan, Kolbeinsdalsá að
austan móts við Saurbæ og
Skriðuland, Fjalli að sunnan,
Víðinesi, Laufskálum og Efra-Ási
að vestan. Samgöngur eru um
Kolbeinsdalsveg yfir Grófina og
liggur þaðan jeppafær slóð út að
Unastöðum en sýsluvegur neðan
úr Ástungu, svonefndur Una-
staðavegur, lá upp með Kolbeins-
dalsá af Siglufjarðarvegi hjá
Sleitustöðum, um 6,5 km vega-
lengd. Enn fremur segir í ritinu að
engar gamlar byggingar standi á
jörðinni nema timburframhúsið
sem byggt var 1927 og síðar
endurbyggt á árunum eftir 1993
og er nú sumardvalarstaður.
Unastaðir voru eins og aðrar
jarðir Hólahrepps komnir í eigu
biskupsstólsins árið 1388 en ekki
er eldri heimilda að finna, sam-
kvæmt Byggðasögunni. Jón Jóns-
son ábúandi 1794-1808 keypti
hins vegar Unastaði á uppboði
1802. Löngu síðar, eða á fardögum
1932, er jörðin komin í eigu
Sigurmons Hartmannssonar í
Kolkuósi.
„Sigurmon og Haflína Björns-
dóttir kona hans gáfu Unastaði
Kristínu dóttur sinni og tengda-
syni, Gísla Magnússyni á Vöglum í
Akrahreppi, hinn 1. janúar 1957.
Er Kristín á Vöglum núverandi
eigandi jarðarinnar sem nú er
búin að vera í eigu sömu ættar á
rúmlega eina öld,“ segir í ritinu
góða sem út kom 2011 en
samkvæmt Lögbýlaskrá 2021 er
jörðin nú skráð á Fjallskilasjóð
Hóla- og Viðvíkhrepps og Gísla
Ertu með fréttaskot, mynd eða
annað skemmtilegt efni í Feyki?
Hafðu samband. Síminn er 455 7176
og netfangið feykir@feykir.is
37
TBL
5. október 2022 42. árgangur
Frétta- og dægurmálablað á Norðurlandi vestra : Stofnað 1981
Græna lambið
á Minni-Þverá
Á Minni-Þverá í Fljótum bar
það eitt sinn við að grænt
lamb ókunnugt kom í
kindurnar og var látið inn
með þeim. Um morguninn
var lambið horfið, því það
var huldulamb, Eini
vegurinn til að geta haldið huldukindum þegar
þær koma til manns er að afmarka þær. En ekki má
skera markið á þær með hníf, heldur á að bíta það
á með tönnunum. En þessa var ekki gáð með
Minna-Þverár lambið. /PF
Þjóðsögur Jóns Árnasonar
Álfar
Leiðrétting um bæi í Kolbeinsdal
Smávegis um Unastaði og Fjall
Erla Þorsteinsdóttir söngkona, þekkt sem stúlkan
með lævirkjaröddina, er látin 89 ára að aldri. Hún
lést á hjúkrunarheimili í Holbæk Danmörku þann
25. september sl. Söngferill hennar spannaði hins
vegar aðeins fimm ár en hún hætti að syngja 26 ára
gömul til að sinna eiginmanni og fjölskyldu.
Erla fæddist á Sauðárkróki 1933 og hóf snemma að
syngja og leika á gítar á heimaslóðum en gítarinn hafði
hún fengið í fermingargjöf. Í tilkynningu frá
aðstandendum kemur fram að átján ára hafi Erla flutt til
Danmerkur til að starfa við þjónustu en söngferill hennar
hófst mjög snögglega og fyrir alvöru er henni bauðst að
syngja og leika á gítar í dönskum útvarpsþætti snemma
árs 1954, það voru lögin Til eru fræ og Kvöldið var
heiðskírt og hljótt.
Þrátt fyrir að afkasta miklu spannar ferill Erlu ekki
nema rétt um hálfan áratug, sá tími dugði henni þó vel til
að gera hana að einni ástsælustu söngkonu landsins.
Eiginmaður Erlu var Poul Dancell, látinn 1989, og
eignuðust þau fjögur börn Paul, Evu Ingibjörgu, Stefan
Thorstein og David Konrad. Synirnir þrír eru allir
búsettir í Danmörku en dóttirin býr í Hollandi. / PF
Stúlkan með lævirkjaröddina
Erla Þorsteins látin
Björn Gíslason, bónda á Völlum,
svo jörðin helst enn innan ættar-
innar. Fjallskilasjóðurinn eignað-
ist suðurhluta Unastaðalands árið
1976 og er nú hluti Kolbeins-
dalsafréttar.
Bærinn endurbyggður
Á Unastöðum stendur nú endur-
byggt timburframhús sem reist
var árið 1927, 9,4 x 3,8 m að
flatarmáli með steyptum kjallara
undir suðurhlutanum. „Eigendur
jarðarinnar, Kristín og Gísli á
Vöglum, höfðu gefið Byggðasafni
Skagfirðinga húsið til að nýta úr
því viðina en að tilstuðlan
Hjörleifs Stefánssonar, arkitekts,
var þeirri áætlun breytt. Þórhallur
Hólmgeirsson, þá búsettur á
Húsavík en síðar í Reykjavík, vildi
fá hús til að gera upp og eftir
ábendingu Hjörleifs fékk hann
Unastaðahúsið hjá eigendum,
ásamt lóð umhverfis. Var frá því
gengið árið 1993 og sama ár hóf
Þórhallur vinnu við endurgerðina.
Í hjáverkum endursmíðaði hann
húsið að mestu á næstu árum,“
segir í Byggðasögunni.
Næsti bær við Unastaði er
Fjall, sem lagðist endanlega í eyði
1956 en er nú nýtt sem afréttarland
með Kolbeinsdalsafrétt. „Allar
byggingar frá búskapartíma Fjalls
eru fallnar en á bæjarstæðinu
stendur gangnamannaskáli,
byggður af Trésmiðjunni Ýr á
Sauðárkróki 1992 úr timbri og
fluttur þangað á vagni, hæð og
svefnloft, 47 m2,“ segir í
Byggðasögunni en húsið var
endurbyggt sumarið 2005. „Eftir
að jörðin fór í eyði var reynt að
halda húsinu við svo að það
nýttist sem skýli og svefnstaður
gangnamanna. Sumarið 1992 var
það brennt og jafnað við jörðu en
nýtt timburhús sett niður á sama
stað.“
Slóðar og illfærir vegir
Vegarslóðin neðan frá Sleitu-
stöðum upp með Kolbeinsdalsá
og heim að Unastöðum er um 6,5
km en sá vegur var ruddur heim í
hlað með Hólaýtunni sumarið
1947. Áður átti þó að heita að
komin væri akfær leið sem rudd
hafði verið með handverkfærum
en hún náði ekki lengra en í
Ásnesið, segir í Byggðasögunni, en
þá tóku við illfærir kílar og slæmur
kerruvegur, tæplega kílómetra
leið fram í Unastaði. „Þegar Har-
aldur Jóhannesson fluttist í Una-
staði með fjölskyldu sína vorið
1943 var búslóðin flutt á vörubíl
eftir þessari slóð fram í Ásnesið.“
Um miðja síðustu öld var
leiðin lagfærð og breikkuð með
ýtu en leiðin frá Unastöðum
suður að Grófarvegi var hins
vegar ekki rudd almennilega fyrr
en um 1986, er Veiðifélag Kolku
og Hjaltadalsár lét gera það. Fram
að þeim tíma var um vegleysu að
ræða.
„Haustið 1944 ruddi Hólaýtan
vegarslóð, um 3,7 km úr Hjaltadal
yfir Grófina niður á Reiðmel við
Kolbeinsdalsá. Um 1950, þegar
Ferdínand Rósmundsson í Ási
nytjaði Fjall, fékk hann lánaða ýtu
hjá Búnaðarsambandinu og ruddi
vegarslóð frá Reiðmelnum fram
um hólana, um kílómetraleið að
Fjalli.“
Fjall 4. september 2009, gangnamannahús og hesthús. Í baksýn er Heljarfjall en neðan
undir því er Bygghólsreitur. MYNDIR: BYGGÐASAGA SKAGAFJARÐAR
Til vinstri: Unastaðir um 1940. Vinstra megin, á bak við bæinn, sér á stofuna sem byggð var 1935. Til hægri: Sumarið 1948 kom Hólaýtan
í Unastaði og var þá brotinn til ræktunar rúmlega hektari lands í hallanum út og upp af bænum. Hér hafa ýtumennirnir Maron Pétursson til
vinstri og Kjartan Haraldsson til hægri stillt sér upp á þak ýtunnar til myndatöku og eru glaðbeittir. Mynd: Byggðasaga Skagafjarðar.
Stúlkan með lævirkjaröddina, Erla Þorsteinsdóttir. MYND: AÐSEND