Jólaklukkur - 01.12.1947, Síða 17

I Ó L A K L U K K U R
15
HUGRÚN:
ureyri
INNGANGSORÐ.
Manni verður einkennilega innanbrjósts,
þegar skyldur við vissa menn og máleini
knýja mann til að taka penna í hönd og
reyna að gera sæmileg skil efni því, sem
um er að ræða, en hafa það þó á meðvit-
undinni, að það sé manni ofvaxið og farið
hafi verið í geitarhús að leita ullar, þegar
knúið er á manns eigin dyr. En til að
bregðast ekki trausti viðkomanda og skyld-
unni við málefnið legg é,g af stað til hans
Lárusar Thorarensen, einhvers elzta, þekkt-
asta og fróðasta íbúa Akureyrar, og bið
hann að liðsinna mér í vandræðum mín-
um. Þegar ég stend augliti til auglitis við
manninn, sem hefur verið bæjarstjóri, ráðs-
maður, verzlunarmaður, bókbindari, kaup-
maður, sóknarnefndarmaður, safnaðarfull-
trúi, gjaldkeri og meðhjálpari og þar að
auki setið í ótal fleiri vandasömum stöð-
um, finnst mér ég heyra nið liðnu áranna
og fótatak horfinnar kynslóðar í gegnum
hávaða og glaum yfirstandandi tíma. Gamli
maðurinn er brennandi mælskur, mælskari
en nokkur annar öldungur á níræðisaldri,
sem ég hef talað við, rödd hans skelfur af
geðshræringu, þegar hann minnist á hrað-
ann og hringiðuna, glundroðann og áhuga-
leysið á flestu öðru en að svala skemmtana-
fýsnum og nautnadansi og gjálífi. Gamli
maðurinn er stálminnugur og leysir vel
úr öllum mínum forvitnislegu spurning-
um, og nú, þegar ég geng heim frá honum,
finnst mér, að ég geti ef til vill látið „Jóla-
klukkum" í té ofurlítið greinarkorn um
hinn fagra höfuðstað Norðurlands, Akur-
eyri.
UPPVÖXTUR BÆJARINS.
Arið 1800 eru sagðir sex íslenzkir menn
búsettir á Akureyri. Vafalaust hefur sú á-
stæða verið til þess, hve margir útlendir
athafnamenn settust þar að, að þeim hefur
virzt staðurinn fagur og álitlegur til þess,
að atvinnuvegur mætti blómgast þar bæði
til sjós og lands, þótt Helgi magri kysi he!d-
ur að byggja bæ sinn framar við fjörðinn,
en þá hefur landið litið öðruvísi út en
nú, þótt fjöllin og lega fjarðarins væri hin
sama. Ekki þykir mér ósennilegt, að spor
landnemans á þeim stað, sem kaupstaður-
inn byggðist á, hafi orðið mörg, er hann
leitaði að stæði undir bæ sinn, en honum
hefur fundizt skjóllegra að leita lengra frá
sjónum.
Árið 1872 voru 175 manns í sókninni
fram að Litla-Hóli, sem er bær neðarlega
í Eyjafirði. En smátt og smátt tók bærinn
að stækka, og verzlunin, sem fyrir árið 1800
var konungsverzlun, tók að færast yfir á ann-
að svið. Að vísu var hún í eigu danskra
kaupmanna, en þeir höfðu aftur íslenzka
verzlunarstjóra, sem sumir hverjir, eins og
Tryggvi Gunnarsson, sem veitti forstöðu
Gránufélagsverzluninni, voru stórmenni í
orðsins fyllstu merkingu. Það var ekki ein-