Heima er bezt - 01.02.2009, Blaðsíða 33

SUMARIÐ ‘39
Vorið og sumarið 1939 er minnisstœtt ýmsum þeim sem
þá voru komnir til vits og ára. Þá var sólskin og blíða
og sunnan andvari nánast vorlangt norður í Húnaþingi.
Það var dásamlegt vor. Snjóa leysti snemma úr JJöllum og
hrísinn á HrútaJJarðarhálsinum varð fyrr grænn en elstu
menn mundu. Hrísinn er samvaxin planta og myndar
breiður, og það gat tekið í fyrir smávaxinn smala að vaða
í gegnum hrísbreiðurnar þegar stugga þurfti við kindum.
Mér hafði verið falið að gæta þess
að æmar fæm sér ekki að voða
á tjamarsvæðum beitilandsins,
en þær sóttu í störina sem myndaði sef við
tjamarbakkana og tók fyrr við sér á vorin
en annar gróður. Þessi tjamargróður var
bragðlaukum þeirra ómótstæðileg ffeisting,
einkum á vorin þegar annar gróður var enn
ekki risinn úr dvala. Störin spratt hratt á
þessum blíðviðrisdögum og æmar hikuðu
ekki við að vaða út í tjamarsefið ef færi
gafst ffá vökulum augum smalans. En
eitt sást þeim yfir, blessuðum, að sjálfur
dauðinn bjó í freistingunni og beið færis
að grípa þær heljartökum nánast jafhskjótt
og þær létu til skarar skríða. Hlutverk
smalans var að stugga þeim frá freistingum
tjamarinnar jafnskjótt og hann yrði var
við þær; og smalinn varð að hafa varann
á. Sumar æmar vom útsjónarsamar og
staðfastar í ætlan sinni og því mátti ekki
soffia á verðinum. Það var sér í lagi ein
tjöm, Langholtstjömin, sem var sumum
þeirra öllum freistingum meiri; í henni var
víðfeðmt og gróskumikið stararsvæði.
Langholtið liggur ffá austri til
vesturs og myndar einskonar skjólvegg
fyrir norðanáttinni. A holtinu var hið
ákjósanlegasta útsýni yfir tjörnina og
nágrenni hennar. Sunnan í móti vom
Bærinn á Stóra-Ósi eins og hann leit
út sumarið 1939, byggður úr timbri,
klœddur tjörupappa á vestur- og
suðurhlið, en torfi hlaðið upp til
einangrunar og skjóls á norður- og
austurhlið. Sunnan undir bænum
situr kaupakonan Fanney Daníels-
dóttir, en upp við bæjarþilið stendur
heimasœtan Sigurlaug Friðriksdóttir.
sums staðar litlir gróðurhvammar þar
sem gott var að setjast niður, tyggja
græna gróðumálina og njóta hita og
birtu sólar.
Svo var það eitt sinn á sólríkum degi
snemma í maímánuði þessa eftirminnilega
vors, að smalanum varð á í messunni.
Hann hafði orðið þreyttur af hlaupum
heiman frá sér yfir keldur og hrísmóa og
hugðist hvíla sig smástund í grænni laut
sunnan í Langholtinu, lagðist þar niður
og teygði úr sér, en áður en varði rann
honum í brjóst og hann steinsofhaði.
En æmar létu ekki að sér hæða. Það var
eins og þær hefðu fúndið á sér að nú myndi
smalinn sofha. Þær læddust meðffam
hrísjaðrinum, vestan tjamarbakkans,
og óðu án hiks út í sefið; úðuðu svo í
sig mjúka og safaríka stararsprotana sem
enn höfðu varla náð að stinga kolli upp
úr vatninu. Það varð þeim þó skammvinn
sæla. Smalatíkin, Dídó, kom skyndilega á
vettvang með miklu írafári og gleðilátum,
eins og vani hennar var þegar fundum
hennar og smalans bar saman. Hún sleikti
andlit hans, hljóp hringi í kringum hann og
réði sér ekki fyrir kæti. Þegar smalinn reis
upp við dogg og nuddaði stirur úr augum,
hljóp hún stóra hringi með skottið í láréttri
stöðu og rak upp bofs öðm hveiju. En
nú fór smalanum ekki að lítast á blikuna.
Við honum blasti að tvær kindur höfðu
vaðið út í tjarnarstörina og vora í óða
önn að háma í sig nýgæðinginn, en við
lætin í tíkinni kom styggð að þeim og nú
reyndu þær, hvað þær gátu, að komast upp
á þurrt land, en þó þær væru ekki nema
snertispöl frá tjamarbakkanum reyndist
þeim það þrautin þyngri. Þær voru þungar
á sér í vetrarreyfmu og óbomar, og áttu
því óhægt um vik.
Nú voru góð ráð dýr. Smalinn hugsaði
Heima er bezt 81