Heimili og skóli - 01.04.1947, Blaðsíða 9

HEIMILI OG SKÓLI
31
„nokkuð á leið“. Öhemju fé og fyrir-
höfn er varið til að manna hana og
siðbæta, — til þess að synir og dætur
þjóðarinnar mættu verða meiri og
betri en annars hefði orðið. Verði það
e'kki, er allt unnið fyrir gíg. •
Vonandi verða fræðslulögin nýju
mikið framfararspor. Reynslan á eftir
að sýna, hvað þau hafa til síns ágætis.
Okostir þeirra eiga sennilega einnig
eftir að korna í ljós, því að auðvitað
eru þeir einhverjir. Kerfið er yfirleitt
miðað við kaupstaði og kauptún, þ. e.
þéttbýlið. En mundi hið sama eiga
við í sveitum landsins? Því fer fjarri.
Hér verður ekki farið út í það að rök-
styðja þessa staðhæfingu. Þess á ekki
að þurfa. Eg vil aðeins benda á eina
staðreynd: Bæði kaupstaðir og þorp
þessa lands hafa unnið allmikið að
því að koma börnum sínum fyrir á
sveitaheimilum til dvalar, lengri eða
skemmri tíma. Það er ekkert nema
gott um það að segja, að kaupstaða-
börn gisti sveitirnar á sumrin. Ölluin
aðilum verður það að gagni oftast
nær. En þegar haustar, er ekki talið
hollt, að „vandræðabörnin" svo-'
nefndu sæki fjölmennu skólana, þótt
þau eigi kost ágætrar kennslu. Og þá
verður þrautaráðið stundum þetta: að
koma þeim fyrir í fámenni og fásinni
sveitanna. Hvoft mundi nú verða væn-
legra til árangurs, að senda slík börn
í fjölmennan heimavistarskóla í sveit,
eða fámennan farskóla? — Hitt gæti
svo verið annað umtalsefni, að stund-
um eru þessi börn slæm sending í
skóla í sveit. En ekki meira um það.
Nú er töluvert talað um það, að
sameina fleiri en einn lvrepp um sama
barnaskóla. Ég held, að þetta sá var-
hugavert. Reynslan mun yfirleitt vera
sú, að því fjölmennari sem skólarnir
eru, því minni verður árangur af
kennslu og námi.
Einn af merkustu skólamönnum
okkar, Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari á Akureyri, gaf nýlega út bók,
er hann nefnir „Heiðnar hugvekjur
og mannaminni". Einn þáttur þessar-
ar bókar er afmæliskveðja til Þórarins
Jónssonar frá Hjaltabakka. En Þórar-
inn var beimiliskennari hjá foreldrum
skólameistara, og naut hann þá
kennslu Þórarins. í afmæliskveðjunni
segir rneðal annars:
„Þótt margir foreldrar hafi verið
hirðulausir og tómlátir um menntun
barna sinna, og þótt eftirlit sé nauð-
synlegt af hálfu ríkisvalds, barnaskól-
ar séu óhjákvæmilegir, er það enn
hvorki mælt né metið, hver framför
er að hinum nýja sið, að minnka
ábyrgðina á vandamönnum barnsins,
hlaða henni að sama skapi meira á
skóla, nefndir og ríki, flytja uppeldið
að nokkru úr fámenninu í marg-
menni.“
Ennfremur segir hr. S. G. m. a.:
„Sökum reynslu minnar á þeim
dögum hef ég ósjálfrátt ímugust á
þeim stefnum, er í sveitum vilja flytja
barnakennslu sem mest frá beimilum
í fasta skóla. Slíkt sviptir heimilin verð-
mætum, sem þau hafa ekki efni á að
missa, gerir þau fábreyttari, fátækari
og ófrjórri á menningarlega vísu.“
Þarna er mergurinn málsins. Það er
að vísu gott og blessað, að börnunum
sé tryggður réttur til að njóta sem
beztrar kennslu. Og kennararnir verða
að hafa aðstöðu til að inna af höndum
störf sín, svo vel sem þeim er unnt.