Heimili og skóli - 01.02.1959, Side 14

8
HEIMILI OG SKÓLI
gaman af að hnoða kökudeig eða leir.
Þau geta nú búið til ófullkomið jóla-
trésskraut úr pappír.
En á meðan líkaminn hreyfist, gerir
munnurinn það einnig. Fjögra ára
börn tala og tala, bæði við sjálf sig og
aðra. Þau hafa nú svo rnikið vald yfir
líkama sínum, að þau geta samtímis
bæði talað og unnið. Þau fylgja oft
hverri athöfn eftir með orðum: „Fara
í sokkinn — hvar er nú hnezlan? — Og
svo talan — nú teikna ég hest — með
eyrum — svo taglið — svo fæturna —
nei, þetta er köttur! —
Spurningar og orsakasamhengi.
Nú fer málkunnátta barnanna að
taka risaskref, og fjögra ára börn taka
nú að leika sér að málinu. Þau læra
alltaf ný og ný orð og nota þau óspart.
Þau fara að leika sér að skammaryrð-
um og „ljótum orðum“ og fara að taka
sér í munn talshætti hinna fullorðnu:
„Þú skilur, ég er í raun og veru ekkert
syfjaður." Þeim þykir gaman að ýkj-
um og öfgum: „Ég er búinn að segja
þetta hundrað sinnum.“ Mér þykir
þúsund — milljón sinnum vænt um
þig-“
Þörfin fyrir að spyrja og fá sam-
hengi í hlutina, er nú miklum mun
sterkari en um þriggja ára aldurinn.
„Hvers vegna?“ „Hvernig?" „Það er
kannski svoleiðis, að . . . ?“ „Já, en
hvers vegna svona?“ Hvaðan kemur
það og hvert fer það?“ Auk þess að
spyrja um sitt eigið upphaf, fara börn-
in nú að spyrja um dauðann. „Hve-
nær deyjum við?“ „Hvað er það að
deyja?“ „Hvað verður af okkur þá?“
„Við deyjum, þegar við verðum göm-
ul. Ert þú gömul, mamma?“ Fjögra ára
börn eru stundum hrædd um að ein
hver muni deyja, — og þá muni heim-
urinn — heimur þeirra — hrynja í
rústir.
Þessi ríka þörf fyrir að skilja sam-
hengi tilverunnar, leiðir oft til þess, að
börnin fara sjálf að byggja upp þetta
samhengi. „Vindurinn kemur frá stóra
trénu, sem bærir greinarnar.“ — Hlut-
irnir búa yfir einhverjum innri kröft-
um. Það má ekki stíga á vissa reiti í
gólfábreiðunni. Það má ekki berja
þrisvar sinnum á ákveðinn stað á
veggnum, þegar gengið er framhjá,
annars kemur eitthvað hættulegt fyrir.
Ósannindin.
ímyndunarafl fjögra ára barna er
ekki síður fjörugt en líkaminn. Þau
leika, umbreyta, endursegja. Bygginga-
kubbur getur á einu andartaki orðið
að meðalaflösku. Úr henni fær veika
brúðan meðal. Sami kubburinn getur
orðið að kodda undir höfuð hennar.
Stundum er hann jámbrautarvagn,
sem þýtur með ofsahraða eftir teinum
á gólfinu. Sjálfur er fjögra ára snáðinn
ýmist búðarmaður, pípulagningamað-
ur, pabbi eða ungbam og skiptir oft
um hlutverk. Þessi börn búa sér til
ímyndaða félaga, sem þau tala við, og
þessum félögum er svo venjulega kennt
um, ef eitthvað mistekst. Nú hugsa
þau sig inn í heim hinna fullorðnu
miklu meir en áður. Þau þrá að stækka
og standa jafnfætis hinum fullorðnu.
Þess vegna klæða drengimir sig stund-
um eins og pabbi, og telpurnar fara í
kjól móður sinnar. Þau hafa gaman af
sögum, sérstaklega sögum um það, þeg-
ar pabbi eða mamma voru lítil.
En það er ekki alltaf auðvelt að