Heimili og skóli - 01.04.1964, Síða 18

skjal upp á vasann frá Lions-klúbbi White-
villebæjar, reiðubúinn að ljúka síðasta
áfanga námsferðarinnar og skila skýrslu
um dvöl mína vestan liafs.
Meðan ég dvaldist vestan hafs, var ég
oft spurður, hvað ég teldi minnisstæðast af
því, er ég sá þar í landi. Varð mér þá oftast
erfitt um svar og er reyndar enn. Voru það
kannski kynni mín af erlendum starfsbræðr-
um? Haustfegurð og litadýrð Michigan-
ríkis, þúsund vatna landsins vestan hafs.
Heimsóknir mínar í ameríska skóla og
amerísk skólaæska? Sorgardagurinn mikli
22. nóvember? Undursamleg fegurð og al-
þjóðlegur blær San Francisco borgar?
Ævintýragarðurinn Disneyland, beatnic-
hverfi New Orleans borgar eða Broadway,
vagga bandarískrar leiklistar. Amerískur
stóriðnaður eða endalaus víðátta og til-
breytingarleysi sléttunnar?
Allt er þetta meira og minna samofið og
nátengt fólkinu, sem býr í landinu sjálfu,
og ég held, þegar frá líður, að fólkið
verði mér minnisstæðast og hafi vakið hjá
mér mesta undrun og aðdáun.
I þessu sambandi langar mig þó að taka
tvennt fram. í fyrsta lagi er það skoðun
mín, að fólk, hvar sem það býr í heimin-
um og hver sem litarháttur þess sé, hafi
fleiri sameiginleg einkenni en við í raun
og veru viðurkennum, og því munur þjóða
á milli mun minni en ætla má við fyrstu
kynni. Þessu til staðfestingar get ég nefnt
eftirfarandi dæmi: 011 höfum við sömu
frumhvatir og frumþarfir. Við þörfnumst
fæðis, klæðis og skjóls. Öll aðhyllumst við
trú eða lífspeki í einhverri mynd, sem
gefur lífinu aukið gildi. Öll göngum við
sömu lífsbrautina. Við fæðumst, vöxum,
þroskumst, hrörnum og deyjum. Fjölskyldu-
böndin eru alheimsfyrirbrigði, einnig upp-
eldi og mótun æskunnar.
í öðru lagi, engin þjóð er fullkomin,
hversu voldug og rík sem hún er. Allar
þjóðir hafa við vandamál og erfiðleika að
etja, sem bíða úrlausnar. Þessi atriði er
þó bæði auðvelt að ýkja og afvegaflytja,
ekki sízt nú á tímum, öld áróðurs og æsi-
fregna. Oft heyrum við meira talað og
skrifað um þau 1—1.5%,sem flokkast undir
afbrotaæsku Bandaríkj anna. Hin 98,5%
vilja því oft gleymast. En amerísk skóla-
æska hreif mig og heillaði með sinni frjáls-
mannlegu og kurteisu framkomu.
Og frá kynþátta-vandamálinu heyrum við
meira rætt um álíka atburði og gerðust í
Little Rock, en sjaldan getið þeirra skóla,
þar sem innritun þeldökkra nemenda hefur
gengið þegjandi og hljóðalaust fyrir sig.
Auðvitað fannst mér einkennilegt að
kynnast því í Suðurríkjunum að svartir
menn máttu ekki sækj a sömu veitingahús og
hvítir menn. I kvikmyndahúsum voru vissar
sætaraðir ætlaðar negrum, en aðrir bekkir
fyrir hvítt fólk. Svertingjar sóttu sínar
kirkjur og guðsþj ónustur, en sáust ekki í
kirkjum hvítra manna. Hvítir menn höfðu
sína skóla og þeldökkir aðra. Jafnvel gekk
þessi aðskilnaður út yfir gröf og dauða,
þannig að svertingjar hvíla í kirkjugörð-
um aðgreindum frá grafreitum hvítra
manna.
Helzta skýring Suðurríkjamanna á þessu
fyrirbrigði er sú, að samstarf og sambúð
hvítra og svartra manna í Suðurríkjunum
hafi aldrei orðið eins náið og í Norður-
ríkjunum. Að dagsverki loknu skildust
leiðir, hvíti maðurinn hélt heim til sín, en
svertinginn fór í aðra átt og þannig sé það
enn í dag.
Hins vegar trúa Bandaríkjamenn, að
lausn þessara mála sé að finna í aukinni
menntun meðal þegnanna, betri skólum og
hæfari kennurum.
38 HEIMILI OG SKÓLI