Heimili og skóli - 01.04.1965, Blaðsíða 9

Það er allmikið um það rætt og sum
blöð tekið þar undir, að heimilin í landi
voru, allt of mörg, séu að bregðast upp-
eldisskyldum sínum, — að þau herji meiri
og minni upplausnarandi allt of víða, —
þótt misjafnlega sterkt sé að orði kveðið.
En sé eitthvað hæft í þessu, má víst með
sanni segja, að þá sé illa komið högum
okkar, ef slíkir hornsteinar þjóðlífsins
bregðast í vaxandi mæli.
Víst má annars segja það, að alla tíð
hafi þessir hornsteinar reynzt misjafnir,
en það raskar þó ekki þeirri staðreynd, að
íslenzk heimili hafi jafnan og yfirleitt
reynzt traustar uppeldisstöðvar. Við eldra
fólkið minnumst þessara fastmótuðu og
oftast mannmörgu heimila, sívinnandi og
árvökru uppeldisstöðva, þar sem hverju
harni var innrætt siðgæði vinnuseminnar
og trúmennskunnar við sjálfan sig og
aðra, glædd sannsögli og réttsýni í sam-
skiptum við náungann, og lotning fyrir
guði.
Slík heimili ólu upp mína kynslóð. Og
þótt sitthvað væri að, og heldur fátæklega
að okkur búið, þá voru þau dýrmætur skóli
í heild sinni og styrkleika, sem reynzt hefur
mikils virði.
Og er ég nú lít til baka til starfsævi minn-
ar sé ég enn fyrir mér þessi fastmótuðu
heimili, þótt mannfærri séu. Því að eins
og nærri má geta, hef ég kynnzt fjölmörg-
um þeirra á langri starfsævi. Því að það
var föst starfsregla allra minna mörgu
skólastjórnarára, að vera í sem nánustu
samstarfi við heimilin. Og það var góð
regla, sem öllum reyndist vel.
Ég minnist heimilanna á Flateyri, og
raunar í sveitinni allri í Onundarfirði, með
sérstakri ánægju. Um þau mátt yfirleitt
segja, að þau væru hvert öðru ágætara.
Þau skiluðu prúðum og læsum börnum til
skólans, og reyndust frábærlega traust í
öllu samstarfi. — Þessu fólki má líka segja
að hafi vegnað vel.
Og svipað get ég sagt um heimilin á
Akureyri. Þau áttu að sjálfsögðu í meiri
erfiðleikum vegna meira fjölmennis og
fjölþættari truflana af þeim sökum. Og
erfiðara var að kynnast þeim öllum náið.
— En ég get samt með góðri samvizku
fullyrt það, að þau reyndust yfirleitt með
ágætum. Það voru að vísu til léleg heimili,
en ekki fleiri en það í svo stórum bæ, að
ég get talið þau á fingrum mér, og þarf
varla báðar hendur til. Enda bar það til
hreinna undantekninga á þeim árum, að
lögregla þyrfti að blanda sér í málefni
barna og heimila. Svo fá og smá voru þá
afbrotin, ef þau voru þá nokkur.
Og það er ekki meira en einn áratugur
síðan ég hafði allveruleg kynni af heimil-
um skólabarnanna á öllu námsstjórasvæði
mínu norðanlands. Þau kynni voru að vísu
mest gegnum kennarana og skólana, og
að sjálfsögðu all misjöfn. En þó það náin,
að er ég rifja þetta upp og fletti minnis-
blöðum fer því fjarri að nokkur upplausn-
arandi herjaði þá heimilin. Þó að misjafnt
væri, báru kennarar heimilunum yfirleitt
góða sögu.
Alltaf voru að vísu einhverjar undan-
tekningar, sem jafnan má gera ráð fyrir,
og þá helzt á þéttbýlustu stöðunum. En
langflestum heimilunum mátti treysta til
góðra hluta. — Og ég hef sterka tilhneig-
ingu til að trúa því, að svo hafi yfirleitt
verið um land allt.
En hefur þá þetta breytzt til hins verra
hin allra síðustu ár?
Og hver væri þá orsökin, ef svo er?
Um þetta má eflaust segja, að í fljótu
bragði sé varasamt að fullyrða mikið að
lítt rannsökuðu máli, því að margt geti til
HEIMILI OG SKÓLI 29