Heimili og skóli - 01.04.1970, Blaðsíða 6

ir ])ú þeirn bœði málfrœði og hljóð stafanna.
Viltu skýra okkur frá hvernig þetta er fram-
kvœmt?
Já. Þegar á fyrstu kennsluárum mínum
komst ég að raun um, að börnin ranglásu
sérhljóðin öllu meir en samhljóðin. Mér datt
því það ráð í hug, hvort ekki væri reynandi
að láta börnin syngja sérhljóðin. Eg notaði
fyrst mjög einfalda tónaröð, þríhljóminn.
Bekkurinn ómaði allur af glöðum barna-
röddum. Ég breyti tónhæðinni. Æfi þau í
að finna tónaröðina, eyk hraðann, hægi á
aftur og börnin fylgja jjendistokknum og
hreyfingum mínum eftir, en með þeim sýni
ég hraðabreytingar og mismunandi hæð
tóna. Eftir stutta æfingu stöðva ég sönginn í
hæfilegri tónhæð fyrir tallirynjandina og
læt börnin lesa þessa sömu stafi sem næst
tónstöðunni, er ég skildi við. Raddfarið allt
verður frjálslegra og blæfegurra. Tónaröð
og takti breyti ég svo á marga vegu, svo að
ekki skapist leiði á síendurteknu lagi með
sömu tónaröð. Þegar öll sérhljóðin eru
lærð, léttist leikurinn. Þá lærum við létta
söngtexta með því að syngja sérhljóðin fyrst,
prenta síðan vísuna upp á töflu, séfhljóðin
með rauðum lit og segjum textann fram í
kór með greinilegum lestri og skýringu á
því, að sérhljóðin eru máttarmest í tali,
lestri og söng.
Hvað er lesgrind?
Það er lestrartæki, sem smíðað var eftir
minni fyrirsögn af Kristjáni heitnum Sig-
urðssyni trésmíðameistara og kirkjuverði
hér í bæ. Lesgrindin líkist einna helzt mál-
aratrönu. Hún er samansett af tveimur sí-
valningum, sem handsnúið er. A neðri sí-
valninginn er sett pappírsrúlla og endi papp-
írsins festur við efri sívalninginn. Pappír-
inn vefst svo upp á þann sívalning jafnóð-
um og haudprentað er á hann. Milli sívaln-
inganna er fest krossviðarplata, sem fellur
að pappírnum, svo að auðvelt er að prenta
á hann. Þarna á ég svo margs konar texta,
sem þægilegt er að grípa til. Þeir eru mynd-
skreyttir af Einari Helgasyni, teiknikennara.
Reyndist þér ekki erfitt að fá feimin börn
til að bera hljóðin fram skýrt og greinilega?
Nei, það hefur aldrei orðið mér til hindr-
unar eftir að ég sjálfur varð öruggur í fram-
setningu þeirra. Frekast er, að slíkt komi
til greina, ef eitthvað er að málfari barns,
en það verður þá að laga með einstaklings-
kennslu. I því efni verður að beita varfærni
og sérþekkingu. Ég kynntist þeirri kennslu
mjög vel í orlofsför minni í barnaskólum
Norðurlandanna. I Oslo, þar sem við hjón-
in dvöldum í fimm mánuði, heimsótti ég 15
skóla og stofnanir. I flestum stærri skólun-
um voru starfandi talkennarar. Ég setti mig
alltaf í samband við þá og naut þess daglega
að kynnast kennsluaðferðum þeirra. Ég hef
leitazt við að laga mállýti margra barna
með hljóðlestrarkennslu minni, og þannig
mun það vera um alla kennara, sem lestur
kenna.
Hvernig kenndir þú börnunum stöðu tal-
færanna við myndun hljóða?
Sýnikennsla hefur löngum þótt veiga-
mikill þáttur í allri uppfræðslu. Myndir um
stöðu varanna við málhljóðsmyndun hafa
verið til og kenndar við Isak kennara Jóns-
son, sem mestan skerf hefur lagt til lestrar-
kennslunnar hér á landi. Þessar myndir voru
til mikils hægðarauka fyrir lestrarkennara,
en náðu ekki að sýna samleik talfæranna
inni í munnholinu. Ég gerðist því svo djarf-
ur að fá mér teiknikennara, Sverri Magnús-
son, sem kenndi þá hér við Barnaskóla Ak-
ureyrar, og eftir minni fyrirsögn teiknaði
26
HEIMILI OG SKÓLI