Tækni - 01.06.1943, Blaðsíða 18

galla, að slipporkan tapast. Þessi aðferð
er því mjög kostnaðarsöm, sérstaklega ef
nota þarf stór viðnám. Af þeirri ástæðu,
hvað viðnámið notar mikla orku, er þessi
aðferð ekki mikið notuð nema þar, sem
þarf litlar hraðabreytingar, ca. 10%, eða
þar sem hraðabreyting er sjaldan notuð,
enda þótt tækið í sjálfu sér sé mjög ódýrt.
d. Kaskade-tengingin.
Erfiðleikarnir með að notfæra sér slipp-
orkuna eru fólgnir í því, að sú spenna og
tíðni, sem orkan þarfnast, breytist með
snúningsfjölda snúðsins. Það er þó hægt
að notfæra sér orkuna á tvennan hátt.
Annaðhvort getur maður breytt henni í
venjulega spennu og tíðni og sent hana þá
aftur út í orkukerfið eða notað hana til
annarra hreyfla á sama ás og þannig
breytt henni í vélaorku, er bætist við það
afl, sem aðalhreyfillinn á að vinna. Við
Kaskade-tengingu er notuð hin síðar nefnda
aðferð, þar sem slipporkan er notuð fyrir
annan spanhreyfil á sama ás og aðalhreyf-
illinn er á, eins og sýnt er á 1. mynd.
Á myndinni sést, að snúður fyrsta hreyf-
ilsins er tengdur við stator á hinum, svo
að sá mótrafkraftur, sem kemur inn í
snúðrás fyrsta hreyfilsins og minnkar þar
hraðann, er mótrafkrafturinn í statorvöf-
unum í hreyfli II.
Tveir aðalgallarnir við notkun Kaskade-
tengingar eru: í fyrsta lagi, að það þarf
tvær vélar, en það eykur útvegunarkostn-
að, og auk þess eru vélarnar rúmfrekar,
í öðru lagi verður coscp (effektfaktoren)
lítill, þar sem báðar vélarnar þurfa segul-
mögnunarstraum. Við Kaskade-tengingu
er hægt að fá þrjá snúningshraða, en við
tvo af þeim þarf ekki að nota nema aðra
vélina. En ef aðeins óskast tveir hraðar,
sem eru í hlutfallinu 2: 1, skulu báðar vél-
arnar hafa jafnmarga póla, og geta þær
unnið samhliða (parallel) við meiri hrað-
ann. Á þeim stöðum, þar sem hraðarnir
skulu vera í því hlutfalli hvor til annars,
að ekki sé hægt að nota snara (pólskipt-
ingu), má stundum notaKaskade-tengingu.
II. Hækkun á fasviksstuðli.
Bezt væri að hafa hreyfla með fasviks-
stuðlinum = 1.
Þær aðferðir, sem venjulega eru notaðar
til að bæta cosqp á spenhreyflum, eru:
a. þéttar.
b. Le Blancs fasastillir.
c. „kompenseraðir“ spanhreyflar.
Til þess að skilja aðferðirnar til að bæta
upp coscp er nauðsynlegt að þekkja eitt-
hvað til „vektordiagrammet". Á 2. mynd
er kraftlínustraumurinn <!>, og í fasa með
honum er segulmögnunarstraumurinn Im,
sem þarf til að mynda hann. Kraftlínu-
straumurinn myndar rafkraftinn E^ í
12
T Æ K N I