Úrval - 01.04.1973, Blaðsíða 16

14
ÚRVAL
Afrlku. Þess var fariö á leit, aö hann
reyndi aö bera klæöi á vopnin I þessari
bitru deilu og koma á formlegu vopna-
hléi. Jafnvel viö hjá Sameinuöu
þjóöunum töldum þetta nánast ófram-
kvæmanlegt verkefni.
En viö reiknuöum ekki meö þvi aö fá
sem sáttasemjara mann, sem var ein-
beittari, ljúfari en jafnframt þrjózkari
en nokkur annar, sem ég hef kynnzt.
Og þessi dökkleiti, þurrlegi maöur,
meö þýöu röddina og góölega
augnsvipinn, hófst ótrauöur handa og
kallaöi deiliaöila til fundar á grlsku
eyjunni Rhodos. Hann hóf baráttu
slna, þolinmóöur og þrautseigur. „Hér
er ég tilbúinn til aö vera eins lengi og
ykkur þóknast, jafnvel þó þaö veröi I
tlu ár”, sagöi hann. Þolinmæöi hans
brast aldrei gagnvart samninga-
mönnum deiliaöila, sem I byrjun viö-
ræönanna fengust varla til aö talast
viö. Hvaö eftir annaö virtust
samningaviöræöur komnar I strand en
Bunche fann alltaf leiö út úr ó-
göngunum. Eins og til dæmis, þegar
báöir aöilar kröföust yfirráöa yfir
borginni Auja. Þá stakk hann upp á
þvl, aö hún yrði gerð aö hlutlausu
svæði undir eftirliti Sameinuðu
þjóöanna. Báðir aöilar, Israelar og
Arabar, höfnuðu algjörlega tillögunni,
en herir beggja töldu sig hafa hertekið
borgina, sem að Israelsmenn raunar
höföu gert. Þegar andstæöingarnir
höföu hellt úr skálum reiöi sinnar,
lagði hann fram þá tillögu, sem hann
haföi upphaflega haft I huga. Borgin
skyldi vera vopnlaust svæði undir
stjórn egypzks leiðtoga en tsraels-
menn stjórnuöu svæðunum I kringum
borgina. Þessi uppástunga var strax
samþykkt og báðir.aöilar töldu sig
mega vel viö una. Eftir stööugt
samningaþóf var vopnahlé loks á-
kveðiö og undirritað af deiluaðilum.
Þaö, sem viö hinir höfðum taliö ófram-
kvæmanlegt haföi tekiö Ralph J.
Bunche aðeins 81 dag.
Þaö var eins og öllum kæmu þessi
úrslit á óvart — nema Bunche —. Aður
en samningaviöræöurnar höföu
byrjaö, haföi hann keypt leirskálar,
sem á var letraö „Vopnahlés-
viöræöurnar á eynni Rhodos”. Sllka
skál gaf hann öllum þeim, sem undir-
rituðu vopnahléssamningana. Þegar
einn Israelsku fulltrúanna spuröi
hann, hvaö hann hefði tekiö til bragös
ef samningarnir heföu fariö út i n
þúfur, brosti hann og svaraöi stutt en
laggott: „Ég heföi brotiö skálarnar á
hausunum á ykkur.” Það var ekki
aðeins aö vopnahléssamningarnir
væri „diplomatiskur” sigur, sem átti
stóran þátt I þvi, að Bunche fékk
Friðarverðlaun Nobels áriö 1950,
heldur bar þetta ljósan vott urh
óbilandi trú á manneskjuna. Þaö er
haft eftir honum, að ógjarnan vildi
hann vera skyldur fjölda fólks bæöi
svörtu og hvltu, þvi slöur vildi hann
vera þeirra bróöir. En þrátt fyrir þaö
þá varö ég aldrei var viö, á þeím tólf
árum, sem ég var fulltrúi Kanada hjá
Sameinuöu þjóöunum, að Buncheör-
vænti um aö grundvallaskoöun hans á
manninum væri rétt. En hún byggðist
á því, aö I eöli slnu væri mannskepnan
góö og heiöarleg. Og um framtlö
heimsins efaðist hann aldrei, hversu
alvarlegar sem horfur voru. Þrátt
fyrir kynþáttamismun, sem auö-
veldlega hefði getaö gert hann
beiskan og kaldhæðinn, var Bunche
eins og Richard Nixon segir: „Einn af
þeim sem mest hefur lagt að mörkum
til friöar i heiminum á okkar dögum.”
Sáttasemjari aö upplagi.
Ég hittiBunchefyrst 1944, þegar ég
var sendiherra Kanada i Washington