Upp í vindinn - 01.05.1982, Síða 30

Niðurstaða þeirra var sú að sprunguvídd varð að fara yfir
0,3mm til að fólk sem gekk fram hjá veggjunum veitti þeim
athygli. Sett hefur verið fram eftirfarandi líking fyrir því hve-
nær sprungur verði að útlitsgalla:
wleyf <0,1'S 61 ■
með:
: þolanleg sprunguvídd í mm
a : fjarlægð skoðenda í m.
6.3. Sprunguvídd og leki
í töflu 6.1. eru sett fram mörk um hreyfingu vatns í
sprungum.
Tafla 6.1. Samband rakastreymis og ytri áhrif.
Orsök Flytur raka í sprung- um af stærð (mm) Athugasemd
Háræðasog 0,01 - 0,4 Ráðandi á bilinu 0,01 - 0,2
Þrýstingur 0,01 - Ráðandi ofan við 0,2 -
Loftstreymi 1 - 4
Hreyfiorka yfir 4 mm
Taflan sýnir að við visst gildi á vídd sprungnanna hættir
hárpípukrafturinn að vera helsti krafturinn á bak við flutning
vatnsins og þrýstingurinn tekur við.
Á hinn bóginn er ekki enn Ijóst hvenær sprunguvídd er
orðin svo lítil að þrýsingur frá roki og dæluáhrif frá regni
sem skellur á veggjum nær ekki að valda leka. Höfundur
hefur reynslu af því að sprungur með vídd ca. 0,2-0,3 mm
á yfirborði leka í mestu rokum. Falkner (5) segir frá tilraun-
um með vatnsþrýsting og sprunguvídd og segir þær hafa
sýnt að sprungur með vídd undir 0,2 mm hafi ekki lekið.
Sama gildi er gefið upp hjá Pilney (12). Reynsla er af
veggjum með sprunguvídd ca. 0,1 mm og 3m vatnssúlu sem
hvergi sýnir leka (5).
Undirritaður telur eftirfarandi mörk eðlileg:
• Steypa undir þungum stöðugum vatnsþrýstingi (geymar
o.fl.) W,eyf = 0,1 mm
• Veggir mót verstu óveðursáttum
W|eyf = 0,15 mm
• Veggir í rigningaráttum
W|eyf = 0,20 mm
• Útveggir í hléi
W,ey( = 0,25 - 0,30 mm
7. HÖNNUNARLÍKÖN
7.1. Líkön byggð á tilraunum og reynslu
Ef við skoðum íslenskar blokkir sjáum við fjórar höfuð-
gerðir sprungna.
1. Sprungur út frá opum. Sprungurnar ganga á ská út frá
opunum en verða fljótt lóðréttar.
2. Lóðréttar sprungur upp langa veggi.
3. Sprungur á plötuskilum.
4. Láréttar sprungur í grennd við horn.
Nú er auðvelt að viðurkenna þessa sprungustaði og
leggja þar inn bendingu sem t.d. væri hönnuð með Falkner-
línuriti. Þetta kallar á kröftuga vel ankeraða lóðrétta tengi-
bendingu milli hæða yfir plötuskil, kröftuga lárétta bendingu
þar á milli sem þéttist við op. Við horn þarf að þefta lóð-
réttu bendinguna og ankera þar vel bendinguna úr plötunum
niður í veggi.
30
7.2. Reiknilíkön fyrir þvingunarkrafta í veggjum.
Mynd 7.1. sýnir snið í blokkarhæð með líklegu hitastigi.
Mynd 7.1. Snið í blokk með líklegri dreifingu hitastigs.
Mynd 7.2. sýnir líklega dreifingu togkrafta í veggnum í tveim-
ur sniðum. Snið a er í miðjum vegg en snið b er í plötuskil-
um.
SNIÐ (°) 5NIÐ (^)
JAFNAR TOGSPENNUR ^TOG
YFIR ALLT ÞVERSNIÐIO ik,
t ^ Þrýstingur
SPENNULAUS PUNKTUR
VEGGU EGGUF -<— PLATA —
Mynd 7.2. Snið í blokkarvegg með spennudreifingu vegna
hitamunar.
Lega spennulausa punktsins í sniði b er óþekkt enn. Höf-
undur telur margt í rannsóknum sínum á sprungum í hús-
um benda til þess að hann liggi ekki í plötunni heldur
fremur utarlega í veggnum.
Ef við notum Falkner-Iínuritin er ekki nauðsynlegt að
þekkja þessa spennudreifingu.
Hönnnun með Falkner-línuriti.
Veggurinn sé 18 sm, steypuhula 2,5 snvsteypugæði
S200, bendistál Ks40. Veggurinn liggi mót verstu óveðursátt
og sprunguvídd því valin
wm = 0,15 (W95 < 0,2).
Langbending valin K10
Mynd 5.1. gefur p=0,75%
Við1 ákvörðun bendingarinnar komum við nú að mjög
mikilvægum punkti þ.e. ákvörðun togsvæðisins. Samkvæmt
mynd 7.3. teljum við að togsvæðið nái gegnum allan vegg-
inn nema á plötuskilum. Ef við hinsvegar reiknum áhrifs-
breidd bendingarinnar fáum við
bct = 2,5 + 1,0 + 7,5 = 11 smCEB
Leonhardt (2) telur áhrifasvæðið enn minna eða
bct = c + <I> + 5 ■ 0 = 2,5 + 1 + 5 = 8,5 sm.
Þetta er mjög mikilvægt:
• Bending í innri brún veggs hefur ekki áhrif á sprungur
í ytri brún hans ef um þvingun er að ræða.
Ef við erum að huga að bendingu gegn þvingunarkröftum
ættum við því að íhuga alvarlega að sleppa innri bending-
unni þar sem sprungur á innra yfirborði veggsins trufla okk-
ur lítið en þétta mjög ytri grindina.
Þetta myndi leiða til eftirfarandi bendingar:
Áhrifasvæði skv. CEB; 8,25 sm2/m þ.e. K10 c/c 9 í langátt.
Áhrifasvæði skv. Leonhardt; 6,38 sm2/m þ.e. u.þ.b. K10
c/c 12.5.
Að mati undirritaðs nægir bendingin í ytri brún. Nú vitum
við að grennri járn eru betri til sprungudreifingar. Við skul-