Upp í vindinn - 01.05.1982, Qupperneq 48

hús, sem byggö eru á staðnum yfirleitt 7-10% ódýrari í
byggingu en sambærileg steinhús.
Samkvæmt framansögðu virðist nokkuð Ijóst, að framleið-
endum einingahúsa hefur enn ekki tekist að nýta kosti fjölda-
framleiðslunnar að því marki sem tíðkast í öðrum löndum.
íslenski markaðurinn er lítill, ef miðað er við erlend mark-
aðssvæði og kemur það í veg fyrir fjöldaframleiðslu í þeim
mæli sem tryggja mundi jafna framleiðslu í verksmiðju árið
um kring.
Framleiðendum einingahúsa fer jafnframt ört fjölgandi og
gerir það fyrirtækjum erfiðara en ella að hefja stórrekstur.
Verður því fjárfesting þeirra í tækjum og aðstöðu í engu
samræmi við markaðshlutdeildina og fjármagnskostnaður
og afskriftir verulegur þáttur í verðmyndun framleiðslunnar.
Verðbólgan hefur einnig dregið úr framboði fjármagns til
rekstrarins og skert lánskjörin. Eykur það enn á fjármagns-
kostnaðinn og gerir mönnum erfiðara að framleiða óháð
markaðssveiflum. Veldur þetta allt óvissu og öryggisleysi að
því er varðar rekstrarafkomu fyrirtækjanna.
Niðurstaðan er því sú, að stöðlun eykur hvorki hagræð-
ingu né lækkar byggingarkostnaðinn nema framleiðslustarf-
semin sé innan fjárhagslegra hagkvæmnismarka og fram-
leiðsiuþættirnir nýtist til hlýtar í fjöldaframleiðslu. Fram-
leiðsla byggingarhluta í verksmiðju getur því stytt fram-
kvæmdatíma á byggingarstað án þess að lækka heildar-
kostnaðinn ef vinnsluvirðið nemur jafnmikilli fjárhæð og lækk-
un kostnaðar á byggingarstað vegna skemmri fram-
kvæmdatíma og hagstæðari efnisnotkunar.
Markaðskönnun
Eins og framar greinir hefur fyrirtækjum við framleiðslu
éiningahúsa fjölgað ört á undanförnum árum, sem leitt hefur
til verulegrar samkeppni um markaðinn, sem eðlilega vekur
upp þá spurningu hver staða hans sé. Framleiðendur
benda gjarnan á söluskýrslur fyrri ára til vitnis um viðgang
iðngreinarinnar þegar rætt er um framtíðarhorfur hennar.
Markaðsathugunin hefur á hinn bóginn verið lítill sem eng-
inn gaumur gefinn. Leiðir þetta af sér mikla óvissu við gerð
framtíðaráætlana jafnframt því að grundvöllur arðsemis-
athugana og ákvarðana um fjárfestingu verður ótraustur. Eru
forsendur þá jafnan vanmetnar vegna ónógrar þekkingar á
markaðsmálum.
Vandi þessi hefur einkum skapast af því, hve markaður
er lítill og jafnframt sveiflukenndur vegna náinna tenglsa við
efnahagslífið og afkomu útflutningsgreinanna. Ennfremur
hefur fjárhagsvandi fyrirtækjanna staðið mjög í vegi fyrir
lullnægjandi markaðskönnunum,. ásamt umbótum í fram-
le'ðslunni og þróun hennar.
Opinberar lánastofnanir hafa því átt í vaxandi erfiðleikum
varðandi lánveitingar til framleiðenda þar eð stærð markað-
arins hefur verið umdeild og framleiðsluþörfin óljós. Stafar
þetta að verulegu leyti af því hve tölfræðilegar upplýsingar
um þróun byggingarmála eru af skornum skammti og nán-
ast ófullkomnar. Könnuninni er því ætlað að leiða í Ijós
framleiðsluþörf einingahúsa miðað við innlendan markað og
auðvelda mótun stefnu gagnvart lánveitingum opinberra
stofnana. Tafla 2 sýnir ársframleiðslu einingahúsa frá 1974.
Er hér um að ræða íbúðarhús en auk þeirra eru framleidd
sumarhús (hálfsárs hús) og opinberar þjónustustöðvar svo
sem leikskólar, dagvistunarheimili og skólastofur.
1974 179
Ár 1975 178 Fjöldi
1976 156 húsa
1977 197
1978 213
Tafla 2 1979 228
1980 252
1981/okt 284
A . ÁÆTtAD HUJTFAlL AF" EFIMB'Vl.IS OG E.AOHlUSuM . MlOA-ö VlO MEeAL.-HujTPAU_
ÞElfefeA HeiLO^e. ÍaÚDX FO'cSUSKKJUfvl
B. HLUTTALL AP PULl6Fe£)UM iBÚÐUM. MEÐRete.1 Ekl í> í«USl
G. HLUTCALL AF HclLOAeca'ÓLDA FULL6EE£)&A ÍtbÚða
Mynd 2
Mynd 2 sýnir hlutdeild einingahúsa í íbúðamarkaðnum,
ennfremur er sýnt á mynd 3 hlutfall timbureininga húsa af
heildarframleiðslu. Af þeim má sjá að hlutdeild einingahúsa
muni aukast nokkuð í framtíðinni og séu það einkum timb-
urhúsin sem sæki á.
Við mat á markaðshorfum til ársins 1985 er notuð skýrsla
Framkvæmdastofnunar ríkisins „íbúaspá til ársins 1985“ og
jafnframt skýrsla Rannsóknarráðs ríkisins „Þróun bygging-
ariðnaðar" (Rit 1981:6). Ýmsar ástæður valda því, að þörf
var á að endurmeta niðurstöður í Ijósi nýrri upplýsinga eins
og sýnt er í töflu 3.
Ar íbúðarþörf 1980 samkv. riti 1981:6 End.rmetin íbúóa- þörf 1981
1980 1650 2237
1901 1700 2000
1982 1650 2000
1983 2100 2100
1984 2400 2400
1989 2500 2500
Tafla 3.
H L L.l TT-ALL TIM aUE.HÚ5A A.F HEILDAe.
PMMLEIBSLU ElW im&ahúsa. .
Mynd 3
Tafla 4 sýnir hins vegar bæði bjartsýnisspá og svartsýnis-
spá um markaðshlutdeild einingahúsa (mælda í fjölda húsa)
á umræddu tímabili, þ.e. fram til 1985.
48