Islande-France - 01.11.1947, Blaðsíða 15

TSLANDE - FRANCE
13
ANDRE RDUSSEAU, LEKTDR VIÐ HASKDLA ÍSLANDS :
Aðstaða franskrar tungu í heiminum
IWVAÐ ER ÞAÐ,
““ sem gert hef-
ur franska tungu
að alheimsmáli ?
Hversvegna á hún
þessi forréttindi
skilið?
Þannig hljóðaði
úrlausnarefni, sem
einn háskóli Ev-
rópu bauð upp á allra þjóða rithöf-
undum í lok 18. aldar, eða nánar
tiltekið árið 1784. Valið á efninu gaf
sjálft til kynna, að forréttindin væru
óumdeilanleg. Gagnvart þessari stað-
reynd átti aðeins að greina ástæð-
urnar. „Frönsk tunga“, svaraði sú
ritgerðin, er verðlaunin hlaut, „grein-
ir sig frá öðrum tungum vegna þess,
live hún er regluleg og skýr í hygg-
ingu sinni . . . ákveðin . . ., skyn-
samleg, þjóðfélagsleg . . . hún er
tunga mannkynsins . . . ávallt ljós
í setningaskipun, ágætlega fallin til
viðræðna um óhlutlæg efni, og veit-
ir hugsuninni öryggi sakir þess, hve
hún er reglubundin."
Þetta álit virtist ekki vera ofsagt
úr því að Rivarol, sem lét það í ljós
fyrir dómendum sínum, fékk það
staðfest.
Það er og athyglisvert, að dóm-
endur í þessu máli voru meðlimir
akademíu, sem stofnuð var árið
1700 í Berlín af Friðriki 1. í líkingu
yið frönsku akademíuna,
A sama tímabili skilgreindi Vol-
taire í bókinni „Dictionnaire Philo-
sophique“ sem aðaluppistöðu í
frönsku skapferli „skýra og rökrétta
hugsun“. Það, sem ekki er skýrt,
er elíki franskt“, sagði hann, en við
það bætti svo Stendhal nokkru
seinna: „Sá maður, sem ekki er skýr
í hugsun á frönsku, er annaðhvort
að blekkja sjálfan sig eða reyna að
blekkja aðra.“
Þá var það aftur Clemenceau, sem
stendur okkur ennþá nær, er skil-
greindi franska tungu „sem hið full-
komnasta tjáningartæki mannlegrar
hugsunar, sem af sjálfu sér íklæðir
hinar dýpstu tilfinningar og' hinar
göfugustu hugsanir skýrum og ljós-
um búningi.“
Mætti nú ekki halda, að þessir
vitnisburðir væru aðeins þjóðernis-
hroki höfundanna, vegna málsins?
Það er harla ótrúlegt, því fjölda-
margir útlendingar, sem oflangt mál
yrði að telja upp, enskir, amerískir,
þýzkir og slavneskir, hafa verið
sama sinnis, en það skýrir aftur þá
staðreynd, að frakknesk tunga hef-
ur ávallt verið talin framar öllum
öðrum tunga stjórnmálamannanna,
og jafnvel um langt skeið hið eina
mál, sem trejrsta mætti í samning-
inu ríkja á milli.
Þar sem hin franska þjóð vissi nú
um þetta tæknilega gildi tungu sinn-
ar, þá var henni þarafleiðandi urq-
A. RDUSSEAU