Voröld - 15.02.1949, Síða 8

iir borg og byggfi
Ibi!«—> uii—iiu—t
I—»uu— m|»

Hveragerði tuttugu ára:
Austan Hellisheiðar, í krik-
anum milli Reykjafjalls og
Kamba er þorpið HveragerSi.
Fyrir margra hluta sakir er
það einstakt í sinni röð. Ekk-
ert þorp á Islandi, annað en
það, er hyggt við ólgandi
hveri, í engu öðru þorpi er
ræktun suðrænna hlóma og
matjurta aðalatvinnuvegur og
í engu þorpi hafa jafnmargir
kunriir listamenn og rithöf-
undar fest hyggð.
Árið 1929 var byrjað á að
reisa mjólkurbú fyrir nær-
liggjandi svei-tir, n-eðan Varm-
ár, skammt frá Reykjafossi;
sama ár byggði Sigurður Sig-
urðsson búnaðarmálastjóri
fyrsta gróð-uiibúsið og fyrsti
verkamaðurinn, sem þar s-ett-
ist að reisti sér íbúðarhús. Má
segja, að m-eð þes-sum atburð-
urn befjist sag-a Hveragerðis,
og verður það því á þessu ári
tuttugu; ára -gamalt.
Alllengi framan af bar fátt
til tiðinda. Byggðin óx jafnt
og sígandi, en á öndverðum
styrjaldarárunuim tók heldur
betur að færast líf í tuskurn-
ar. Fjölmargir Reykvíkingar
reistu sér sumarhús í námunda
við hverina, <en aðrir námu
iand til ræktunar, þótt -ærið
hrjóstrugt væri og grunnt á
kýsilklöppinni, en það skipti
næsta litlu máli, þegar jarð-
'hitinn var annars vegar. Árið
1948 varð Hveragerði sér-
stakur hreppur. Voru þá íbúar
-þess orðnir nær fjórum hund-
ruðum, en þeir, sem aðeins
höfðu sumardvöl, eru að sjálf-
sögðu ekki taldir með. Síðan
he-fur- íbúum fjölgað, og eru
þeir nú 460 talsins.
Lífsafkoma fólksins í Hvera-
g-erði byggist að langmestu
ieyti á ræktun blóma og mat-
jurta í gróðurhúsum, s-em hit-
uð eru upp með bverahita,
enda byggðist þorpið fyrst og
fr-emst vegna nábýlisins við
iarðhitann. Eru þar mú 20 þús.
fermetrar (2 ha.) iands rækt-
aðir undir gleri eða þriðjung-
ur allra gróðurhúsa og vermi-
reita í landinu. Ekki þykir
uppskeran góð, nema hver
ferm-etri -gefi af sér um 100 kr.
á ári, enda er þessi ræktun,
svo sem vænta má, harla
kostnsðarscm.
-»
Garðyrkjustöðvarnar eru
um 20. Þeirra stærst er
Fagrihvammur h.f., eign Ingi-
mars Sigurðssonar og Þráins
Sigurðssonar, um 4000 ferm.,
næststærstar munu v-era
garðyrkjustöð Garðyrkjuskól-
ans á Reykjum og garðyrkju-
stöð Guðjóns Sigurðssonar í
Gufudai. (Þessar tvær stöðv-
ar eru í Ölfushreppi, þótt þær
séu taldar hér með).
Nokkur iðnaður er í Hvera-
gerði. Þar er uliarþvottastöð,
sem í er þvegin ull fyrir allt
Suðurlandsundirlendið; ullar-
kembingarstöð, sem Kaupfé-
lag Árnesinga rekur í gamla
mj ólkurbúshúsinu; pr j óna-
stofa, sem veitir 8—10 manns
atvinnu; og trésmiðja m-eð ný-
tízku vélum, vinna 6 -menn í
henni að staðaidri.
Flest eru húsin í Hvera-
gerði einiyft. Þau standa frek-
ar strjált við göturnar, því að
við þau eru stórir garðar og
fagrir margir hverjir. Öll eru
húsin hituð upp með hvera-
hita. Hefur fram tii þessa ekki
verið á þeim málum það
skipulag, er skyldi, en nú
mun í ráði að koma upp sam-
eiginle-gri hitaveitu fyrir allt
þorpið. Rafmagn hafa Hver-
gerðingar síðan fyrir jól f-eng-
ið frá Sogsstöðinni, en áður
var notazt við litla rafstöð við
Varmá og gufuaflstöðina í
Reykjakoti. Verzlanir eru 3 og
1 SBmkomuhús, sem í sen-n er
bæði kvikmyndahú-s og veit-
ingahús.
í Hveragerði eru þrír skól-
ar: Barnaskólinn, sem -er sam-
eiginl-egur skóli Hveragerðis
og Ölfuíshrepps, -er-u nú í hon-
um 95 börn; miðskóli með 35
nemendum, hann er tii 'húsa í
barnaskólabyggingunni, sem
VORÖLD
20 þús. fer-melrar undir gleri í Hverag-erði.
8