Goðasteinn - 01.09.2016, Page 70

68
Goðasteinn 2016
Markarfljót að austan en Álar að vestan. Í Álunum gat verið mikið vatn, þó
að búið væri að gera garð við Stórudímon til að loka fyrir Álafarveginn þar. Í
þá hafði oftast talsvert vatn runnið frá fljótinu eftir Fauskafarveginum sem er
á milli Dalsels og Brúna, en það vatn óx mikið eftir að búið var að veita öllu
vatninu í aðalfarveg fljótsins.
Það fór svo að vörnum fyrir þessar jarðir var ekkert sinnt í meira en þrjá
áratugi eftir að öllu vatninu hafði verið veitt í Fljótsfarveginn, sem var meðfram
gróðurlendi þeirra. Að öðru leyti en því að um leið og Fremrifauskagarður var
byggður til þess að tryggja að allt vatnið færi fram fyrir austan Brúnatanga,
kom um leið nokkur vörn í bili fyrir efsta hluta lands Brúna.
Graslendi Brúna og Tjarna náði ofan frá efri enda Brúnatanga sem er á móts
við Dalssel, fram að fjörusandinum fyrir framan Tjarnir. Líklega er það sjö til
átta kílómetra vegalengd. Aftur á móti var þá búið fyrir nokkru að koma upp
vörnum fyrir landi efri Hólmabæja, en þeir eru Steinmóðarbær, Bjarkaland,
Dalssel, og Borgareyrar. Fyrst var gerður nokkuð langur garður sem síðar
var nefndur Efrifauskagarður. Fyrst í stað nægði hann til að veita öllu vatninu
fram hjá landi þessara bæja og farveginum Fauska. En það dugði ekki lengi og
var þá byggður Fremrifauskagarður, sem nægði til að loka alveg fyrir rennsli
vestur í Ála á þessum stað. Með þessu var öllu vatni Markarfljóts veitt austur
fyrir graslendi Brúna og Tjarna. Eftir það fór fljótið að breyta því í gróðurlaus-
an aur miklu hraðar en áður.
Þegar nýja Markarfljótsbrúin var byggð 1992, voru um leið gerðir garðar til
þess að veita vatninu undir hana. Þá varð Fremrifauskagarðurinn óþarfur og
var rifinn, en grjótið frá honum notað í garðana, sem verið var að gera vegna
brúarinnar. Þá komu varnir fyrir efsta hluta Brúnalandsins.
Þegar vatnsveita Vestmannaeyja var lögð ofan úr Syðstu-Merkurfjalli niður
á Bakkafjöru í Landeyjum sem gert var á árinu 1967, var vatnsleiðslan lögð í
stokk, sem festur hafði verið utan á gömlu Markarfljótsbrúna við Litludímon.
Síðan var hún lögð út aurinn það norðarlega að talið var öruggt að fljótið
mundi ekki ná til hennar, en ekki varð mjög langt þar til það var komið svo
nærri henni, að byggður var garður til varnar.
Austan megin fljótsins hafði það áður verið búið að breyta í gróðurlausan
aur, mestu af því landi sem það gat náð til allt fram að Seljalandsmúla. Það
hefur verið að gerast frá því að fljótið fór að renna fram milli Dalshverfis og
Hólmabæja líklega á sextándu öld. En þar fyrir framan var áður kominn varn-
argarður, Seljalandsgarðurinn. Eini varnargarðurinn sem kominn var á þessu