Fróðskaparrit - 01.01.1978, Page 65

Forn búseting í Føroyum
73
jarðarskifti umtalað. Eftir míni hugsan hevur arvaskiftisskip-
anin virkað gjøgnum alla miðøldina, og eftir at hon í víkinga-
øld hevur skift bygdirnar sundur í býlingar, heldur hon í
miðøldini áfram við at skifta býlingarnar sundur í smærri
eindir, hús. Vit finna hesa skipan heimilaða í miðaldarlóggáv-
uni. Ta elstu føroysku lógbókina kenna vit ikki, men í Gula-
tingslógini, sum sett varð í gildi í Føroyum í 1273 og seinri
lógum, finna vit reglur um arv og jarðarskifti, sum heimila
fólki at skifta ognarjørð sínámillum næstan sum teimum lystir.
Gulatingslógin hevur nágreiniligar reglur fyri, hvussu fólk
skulu bera seg at, tá tey ætla at skifta jørð sínámillum — skifta
óðalsskifti (GL. V 16, í Robberstad 1952: 115—15). Eru øll
samd, kunnu tey skifta, sum tey vilja. Annars verða ávísar
reglur settar fyri, hvussu skiftið skal fara fram, og nýggir
marknasteinar verða settir.
1 landslóg Magnus Lagabøtara, sum varð samtykt í 1274 og
stutt eftir man vera komin í gildi í Føroyum, finna vit somu
reglur aftur: Skiftið, sum tit vilja, um tit eru samd, men skiftið
eftir ávísum reglum, um tit ikki kunnu semjast (ML. VI 3 í
Taranger 1915: 98—99). Landslógin hevur verið í gildi í Før-
oyum fram til 1604, tá Norska lóg Chr. IV varð givin. Henda
er tó mest sum ein umseting av landslógini til danskt, men í
Norsku lóg Chr. V, sum varð sett í gildi í Føroyum í 1688,
fingu vit somu reglu aftur (NL. Chr. V, 5—2—68 í Boppen-
hausen 1768: 742—44), tó í nakað broyttum líki, m. a. er
tann fyrri partur horvin, sum segði, at fólk kundu skifta sum
tey vildu, bert tey vóru samd, men heimildin at skifta jørðina
sínámillum er framvegis í lógini. 1 Føroyum kunnu vit sostatt
fylgja lógarreglunum fyri teirri jarðarskipan, sum Føroyingar
í yngri tíð nýttu út í æsir, heilt aftur til 1273. At vit í Før-
oyum ikki sleppa longri aftur enn til 1273 er tí at elsta før-
oyska lógbókin ikki er varðveitt, men vit hava loyvi at gita,
at reglurnar um jarðarskifti í henni ikki hava verið nógv øðr-
vísi enn í Gulatingslógini.
Jarðarskifti hevur kunnað farið fram annaðhvørt í sam-
bandi við arv ella tá menn vildu skifta jarðarogn, teir áttu
6 — Fróðskaparrit