Freyja - 01.09.1900, Blaðsíða 5

FREYJA
149
ugu sál hryllti við því, en þá sá hún
þó litla yon urn endurreysn. Hana
dreynrdi þá ekki ura þá hina miklu
breytingu sem verða mundi á hög-
ura þeirra á örfáura árum, og það
fyrir þeirra eigin framsókn, Allt til
1860 voru engin versleg kv.fólög til.
Konur áttu ekki eigna né atvinnU'
rétt. og ekki einusinni afkvæmi sín.
Þá voru engir háskólar fyrir kvrenn-
fólk, og menntunin í alla staðiófuþ-
komin og óaðgengileg.
Hið fvrsta kvennfélag var mynd-
að 1864. Það var þegar í byrjun
andstætt erlenda kristniboðsfölag-
inu, sem fram að þeim tíma tók alla
peninga, sem trúrækið kvennfólk
nurlaði saman, án þess að taka vílja
þess til greína um það, hvernig þvl
tö skyldi varið. Konurnar voru farn-
ar að sjá þörf á trúboði heima, og
frú Doremus skýrði það fvrir félags-
systrum sínum á opnum fjölmennum
fundi, sem „Heima og erlenda trú-
boðsfé!agið“ hélt, Það félag er enn
við líði, og heldur út trúbpði heima
og erlendis upp á eigin kostnað.
Þetta félag r.eyddi erl, kristnilioðs-
félagið til að viðurkenna önnur og
smærri kristniboðsfélög og veita
þeim atkvæðisrött í trúboðsmálum.
Þetta eru að vísu smámunir, en þó
sýnir það í hvaða ástandi kvenn-
fólkið var, þegar það fyrst vaknaði
til meðvitundar um félagsskap og
samvinnu.
Baráttan fyrir séreign kvenna,
bæði á erfðafé ogvinnulaunum og
sjálfræði til að arfleiða aðraað eigin
vild, var hafin í sumum ríkjum,þeg-
ar hin fyrstu kv,félög mynduðnst í
Ne>y York og Boston, 1869 voru tvö
hin fyrnefndu atriði veitt konunum
í Wyoming, Minnesota og Distr. of
Columbía, og hið síðastnefnda í lllin-
ois. Þannig var þá vegurinn til sjálf-
stæðis og sjálfstrausts opnaður þeim,
þó að litlu leyti aðeins.
Orðið „Club,“ sem konur notuðu
almennt yttr félagsskap sinn, var
mjög miklum misskilningi undirorp-
ið. Karlmenn lögðu sömu meiningu
í það hjá þeim, eins og það meinti
fyrir þá sjálfa, n. i. staður, þar sem
þeir koina saman til að reykja, spila,
drekka og skrafa. En fyrir kvenn-
fólkið ineinti það tækifæri, tilraunir,
samvinnu og framkvæmdir, til að
stækka sjóndeildarhringinn, útrýma
tortryggni og brúa djúpið milli ein-
staklinganna, og tengja þær vináttu-
böndum, byggðum ásameðli þeirra.
I þessum tilgangi mynduðust kv.-
félög hingað og þangað, undir mis-
munandi kringumstæðum. Inn í þau
komst enginn stétta eða trúarbragða-
rígur. Sami eða svipaður tilgangur
tengdi þau stríðlaust saman. Sam-
vinnan varð þægileg, og félagsskap-
urinn bætti stórum hag þeirra, sem
áður sátu sín I hverju horni, svo að
segja einangraðar út úr öllum mann-
legum fölagsskap, bundnar við heim-
ilisskyldur sínar, sem í flestum til-
fellum voru full þungar, og sjaldan
upplífgandi, þegar ekkert var til að
lyfta huganum út fyrir hin daglegu
störf.
Hin sameiginlega stefna allra þess-
ara félaga, var sjálfsmenntun og tii-
raun til að gjöra konurnar uppbygg-
ilegri fyrir mannfélagið, og hæfari
til að láta sem mest gott af sér leiða.
En ekki það, að berjast fyrir eigin