Helgarpósturinn - 18.05.1979, Qupperneq 3

—he/garpásturinru Föstudagur 18. maí 1979.
3
HIN MANNLEGA HLIÐ
VILL VERÐA ÚTUNDAN
— segir Jón Björnsson, sálfræðingur um
aðbúnað gamla fólksins á flestum
stofnunum hérlendis
Hclgarpósturinn haföi sam-
bandviö Jón Björnsson sálfræö-
ing sem hefur látiö málefni
aldraöra talsvert til sfn taka og
rannsakaö ga um gæf ileg a.
Spurningin var, hvernig hann
teldi aö ætti aö búa aö öldruöum
á langlegustofnunum og elli-
heimitum.
„Elliheimili sem lik-
kistur”
„Þaö er sjálfsagt og augljóst
aö nauösyn er aö skapa hlýlegt
og örvandi umhverfi i kringum
þetta fólk. Það er dáh'tið merki-
legt i þessu sambandi aö bera
saman dagvistunarstofnanir og
aftur elliheimili. Það þykir
sjálfsagt þegar settir eru á stofn
staðir þar sem börnum er ætluö
vist, aö þeir séu vitrænt örvandi
ogfélagslega þroskandi. Þessar
vistarverur eru málaöar i hlýj-
um og sterkum litum sem virka
hvetjandi og þroskandi á börn-
in. Þaö þykir oft nærri þvi' jafn
sjálfsagt aö elliheimili og lang-
legudeildir eigi aö lita út hiö
innra eins og iskaldar likkistur.
Þar eru veggir náhvítir og um
hverfi allt óvistlegt og á engan
hátt hvetjandi.”
„Dagvistunarheimili eiga að
flýta fyrir þroska barna og eru
byggö með slikt i huga. Svo
virðist sem umhverfi elliheim-
ila eigi aö draga ilr andlegri
getu og reisn einstaklinga. Um-
hverfiö sé svo ömurlegt aö þaö
nánast neyöi margt gamalt fólk
til aö hverfa úr heiminum. Þaö
eru til dæmi, þar sem fólk hefur
bókstaflega stytt sér aldur þeg-
ar þaö sér fram á vist á lang-
legudeildum og þau eru eflaust
fleiri dæmin, þó þausé erfiðara
að sanna, aö gamalt fólk hrein-
lega loki sig af frá umhverfinu
af sömu orsökum og detti þann-
ig út Ur heiminum.’’
,,Gamla fólkið metur
hlýhug meira en flestir
aðrir”
Helgarpnisturinn spuröi Jón
því næst, hve mikilvægt þaö
væri fyrirandlega og likamlega
liöangamlafólksinsaöfram við
þaö væri komiö af hlýhug og
innileik. „Ég get ekki imyndaö
mér neina persónu sem ekki
kynni aö meta slikt,” svaraöi
Jón Björnsson. „Ekki sist metur
gamla fólkiö slikt þar sem i
mörgum tilfellum erþaö algjör-
lega upp á þaö fólk komiö sem
annast þaö. Þar hefur vingjarn-
legt orö og hlýlegt andrúmsloft
mikiö að segja.”
,,Ég vil hins vegar taka þaö
fram, aö flestar þessar stofnan-
ir eru undirmannaöar og á elli-
og langlegudeildum er fjölda
starfsfólks haldiö i lágmarki.
Þar meö gerir kerfiö ekki ráö
fyrir þvi að meira sé gert fyrir
þetta gamla fólk, en þaö allra
nauösynlegasta. Þetta gerir þaö
að verkum að starfcfólkinu
gefst oft litill timi til aö sinna
hinni mannlegu hlið sökum ofá-
lags, þreytu og stundum von-
leysis”.
aö fá skoöun yfirkonunnar sem
titter minnst á I dagbók Særúnar.
Helgarpósturinn setti sig i sam-
band viö þessa konu og leitaöi
eftir hennar áliti.
„Það er siöur én svo harkalega
að þessu fólki fariö og þvi' liöur
vel hérna. Þetta er fólk meira og
minna út úr heiminum á þessari
deild hérna og m.a. öryrkjar frá
Kleppi, svo það segir sitt sjálft aö
þetta fólk hefurekki buröi til stór-
ræöa,” sagöi yfirkonan.
Þá spuröi Helgarpósturinn
hvort þaö væri rétt aö mat væri
bókstaflega troöiö i þetta fólk
gegn þeirra vilja. Yfirkonan
svaraöi þvi til aö væri þetta fólk á
sjúkrahúsum þá væri þaö látiö
boröa. Þaö væri ekki nóg aökasta
matnum fyrir þaö, einnig yröi aö
sjá til þess aö þaö borðaöi hann.
Hinsvegar væri enginn neyddur
til neins.
En hvað meö andlega upp-
lyftingu fyrir þetta fólk var næsta
spurning blaöamanns. „Þaö er
auövitað reynt aö vissu marki aö
lyfta þessu fólki upp andlega, en
þaö er erfitt. Þaö er reynt meö
lyfjum og eins meö þvi aö fara
meö þaö út á sumrin. En staö-
reyndin er sú aö margt þetta fólk
er þaö langt leitt aö li tiö þýðir aö
ná þvi upp,” var svar yfirkonunn-
ar.
Þá sagöi margnefnd yfirkona:
„Viö stimplum engan ruglaöan
sem hér er, heldur tökum á
hverju tilviki eins og þaö kemur
fyrirhverjusinni. Þaðer fariö vel
meö þetta fólk, bæði á þessari
deild og öörum hér á elliheimil-
inu.”
,,Ég skil ekki almennilega á-
stæöur þessarar frásagnar Sæ-
rúnar. Hún starfaði hér 1 stuttan
tima um vetur og getur þvi vart
gert sér grein fyrir öllum staö-
reyndum. Ég held að hún heföi
frekar átt aö hugsa um þaö aö
mæta betur I vinnu,” sagöi yfir-
konan i lok máls sins.
Viö skulum ljúka þessari skoö--
un á aöbúnaöi gamla fólksins meö
þvi aö glugga á nýjan leik i dág-
bók Særúnar Stefánsdóttur og
nefna tvö dæmi um meöferð
gamla fólksins. 1 hinni fyrri er
fjallaö um sömu konuna og i upp-
hafi. Á. litlu.
,,A. var gefinn iskaldur
fiskur með storknaða
fitu”
,,Þaö var fiskur og skyr I mat-
inn. Þegar ég fór út úr stofunni
var A. hætt aö boröa og haföi'þá
boröað hálfan disk af skyri og á-
lfka af fiski. Yfirkonan fór inn til
A. til aö mata hana. Ég óskaöi
þess svo aö einhver kæmi og sæi
meöferðina á aumingja A. I þvi
Þegar gamla fólkiö finnur hlýlegt viömót vill þaö lifa lifinu, en um leiö
og hranalega er fram komiö dregur þaö sig inn i skel sina, segir Særún.
Hversu langtnær umönnunin sem gamla fólkiö fær á stofnunum?
kemur yfirkonan fram inn I
eldhús og sótti meira skyr og slö-
an inn á sjúkrastofuna aftur. Ég
hugsaöi aö nú ætlaöi hún aö gefa
A. tvo diska af skyri i staðinn
fyrir fiskinn, þvi hann var ekki
lengur hæfur til matar aö minu á-
liti, iskaldur ogstorknuö fitan. Ég
fór inn á eftir henni og sá þá aö
hún mataöi hana jafnt af fiski
sem skyri.”
„Það lá viöaö ég ældi viö þessa
sjón og tilhugsunina að þurfa aö
borða þennan viðbjóöslega fisk,
sem nú var verið aö troöa I A..
1 þvi siöarasegir Særún frá M.
Þar segir: „Svo er þaö M.. Hún
vildi baraliggja i rúminu og sofa.
Hún var samt rekin á fætur og
fram á gang. Um helgar hins
vegar kom sonur hennar og sótti
hana og þá þurfti ekki aö segja
hennitvisvaraöfaraá fætur. Hún
virtistfær i flestan sjó um helgar,
en ósjálfbjarga virka daga. Þetta
sannaðifyrirméraöeflifið var á
einhvern hátt gert spennandi og
eftirsóknarvert fyrir þetta gamla
fólk þá fengi það vilja og getu til
ýmissa hluta.”
„En siðan fór M. skyndilega aö
hraka. Þaö sá á henni mun dag
frá degi. Húnfór aö detta I gólfiö
oggatekkigengið. Ifyrstu hélt ég
að þetta væri viljaleysi I henni,
en sá hins vegar fljótlega aö ekki
var allt með felldu. Hún var einn-
ig oröin rugluð og baö mig einu
sinni aö vera hjá sér meöan hún
væri aöfæða. Undir lokin geröist
hún mjög slæm. Geröi þarfir sin-
ar i rúmiö, hellti yfir sig grautn-
um og þar fram eftir götunum.
Þaö virtist ekki hvarfla aö yfir-
konunni aö senda hana á sjúkra-
deild, enda þótt ég minntist á þaö.
Alltaf var ég látin klæöa hana, þó
svo aö hún gæti ekki lengur staðiö
I fæturna. Svo lá hún bara al
klædd uppi I rúminu, undir teppi
og svitinn lak af henni.”
„En M. hrakaöi enn, og var þí
ekki send á sjúkradeildina. Þaö
var eins og yfirkonunni kæmi
þessi þróun ekki á óvart, hefur
kannskiséðsvona tilfelli oftáöur.
Siöan veikist M og fékk hita 40 —
41 stig og dó eftir nokkra daga.”
„Ég geri mér grein fyrir þvi aö
þaö heföi kannski veriö þægi-
legra fyrir mig aö gleyma þessari
reynslu minni af elliheimilinu”,
sagöi Særún aö lokum I samtalinu
viö Helgarpóstipn. „En eftir tölu-
vert sálarstriö komst ég aö þeirri
niöurstööu aö þaö væri siðferöis-
leg skylda min aö vekja athygli á
þvi hvernig búiö er aö þessu
gamla fólki, — ekki sist vegna
þess aö mér var farið aö þykja
vænt um þaö”.
eftir Guðmund Árna Stefánsson HP-myndir: Friðþjófur
Aöstaða
Á 2ja manna herb. meö hand-
laug og útvarpi. Bókasafn, verslun
og setustofa. Sturtur, gufubað og
íþróttasalur. Stutt í sund. Dagblöð
og sími. Rómuð náttúrufegurð.
Fæði f
....................«
Stakar máltíðir eða afsláttar
matarkort, hálft eða fullt fæði.
Sjálfsafgreiðsla.
Börn________________
Frítt fœði með gistingu fyrir
börn orlofsgesta til 8 ára aldurs.
Matur á hálfvirði fyrir 8—12 ára.
Fyrir einstaklinga, starfshópa,
fjölskyldufagnaði og hópferðir.
Pantið með fyrirvara.
Ráðstefnur-fundir-námskeið
Fyrir allt að 150 manns. Leitið
upplýsinga og verðtilboða.
Pantanir og upplýsingar
91-17377 Reykjavík til20.maí.
93- 7500 Bifröst eftir 20.maí.
Orlof stímar 1979 2ja manna herb.
uppselt
16.—17. júní Nœturgisting
18.—22. júní 4. daga orlof 15.700
22.—29. júní viku orlof 28.700
uppselt
2.—9. júlí viku orlof 32.700
9.—16. júlí viku orlof 37.700
16.—23. júlí viku orlof 37.700
23.—30. júlí viku orlof 37.700
30.—6. ágúst viku orlof 37.700
6.—12. ágúst 6. daga orlof 28.700
12.—17. ágúst 5. daga orlof 20.700
uppselt
20.—27.ágúst viku orlof 24.700
íslenskur orlofsstaður