Helgarpósturinn - 15.06.1979, Qupperneq 9

.—he/garpósturinru Föstudagur 15. júnf 1979
9
-rv''.
matvæli og lyf.
Misjafnt er hvernig
brugöist er viB hjálpar-
beiönunum. Sum lands-
félög hafa fyrirreglu
aB senda fé ihvert
sinn sem beiBni berst.
önnur senda sjaldnar.
Þaö er lika misjafnt
hvernig almenningur
bregst viö beiBni um
framlög til hjálparaBgeröa.
Ein tegund hörmunga
vekur e.t.v. meiri athygli en
önnur, fólk er viljugra aö hjálpa
þegar jarBskjálftar veröa en
þegar þurrkar eyBileggja smám
saman stór iandbUnaöarsvæBi.
Þegar hjálp fer aö ber-
ast taka sendimenn Raua
aö fólk hefur ekki kunnaö eöa
krossins viBhenni og dreifa henni
i samráöi viö Rauöa kross félagiö
ástaönum. Þeirsemhafastaöiöi
þeirri eldlinu segja allir þaö
sama: „Ef þiö viljiö hjálpa,
sendiö þá peninga” Þaö er
freistandi aö senda notuö föt
þangaö sem skortur er á fötum,
en gifurlegir haugar af ósorter-
uöum fötum hafa oft tafiö fyrir
öörum
störfum
sendi-
manna.
Oft hafa
notuö föt
af vestrænum
uppruna legiö
ónotuö, vegna þess
aö fólk hefui> ekki kunnaö eöa
getaöhugsaö séraö nota þau.Þaö
er lðca freistandi aö senda um-
frambirgöir af matvælum, en
komiö hefur fyrir aö fólk hefur
soltiö viðhliöina á haugum af mat
sem þaö hvorki getur né vill
boröa. Þaö getur verið handhægt
aö senda birgöir af teppum, sem
ekki er hægt aö selja. Þaö hefur
komiö fyrir aö teppaverksmiöjur
i grennd viö hörmungasvæöi hafa
misst öll viöskipti vegna sltkra
sendinga og fariö á hausinn. Þvi
er þaö einfaldasta, öruggasta og
fljótasta hjálpin aö senda
peninga. Þeir komast fljótt til
skila, fyrir þá er hægt að kaupa
nákvæmlega þaö sem vantar,og
ef ekki I landinu sjálfu, þá i
nágrannalöndum.
Þessar upplýsingar hafa
raunar ekkisvaraö spurningunni,
sem kastaö var fram I upphafi.
Kemur þetta okkur nokkuö viö?
Svariö kann að vera þaö, aö þaö
komi okkur viö ef viö viljum.
Rauöi krossinn reynir aö fjölga
þeim sem vilja. Starfsemi
Rauöa krossins
byggir á nokkr-
um grundvallar
hugsjónum. Hann
stefnir að þvi aö iétta
þjáningu fólks og koma
i veg fyrir hana, að vernda
lff og heilsu og tryggja
einstaklingnum þá virðingu sem
honum ber. Rauði krossinn
vinnur aö gagkvæmum skilningi,
vináttu, samstarfi og frii meöal
allra þjóöa. Hann er alheims-
stofnun þar sem öll landsfélögin
hafa sama rétt ogsömuábyrgö og
þá skyldu aö hjálpa hvert ööru.
Rauöi kross tslands og tslenska
þjóöin hafa ekki hingaö til veriö
mjög mikils megnug viö hjálpar-
aðgeröir vitt og breitt um
heiminn. Oft hefur veriö reynt aö
leggja eitthvaöaf mörkum, en viö
erum svo smá aö aldrei getur
oröiö um framlög aö ræöa sem
virkilega munarum. Undanfarin
ár hefur þó skotið upp kollinum
hugmynd um þátttöku meö nýju
sniöi. Felst hugmyndin i þvi aö
hér séu menntaöir sendimenn til
starfa á stööum sem hjálpar eru
þurfi. Hugmyndin sprettur meöal
annars upp vegna þess að i
auknum mæh er leitaö eftir
slikum sendimönnum hjá
Noröurlandaþjóöunum. Rauöi
kross tslands hefur nii tekið
fyrsta skrefiö og haldiö grunn-
námskeiö fyrir væntanlega sendi-
menn. Einhverjir Ur þeim hópi
feta slðar átt kost á þvi aö taka
átt i itarlegri námskeiöum og
taka siöan til starfa viös vegar I
heimi, sem sifellt er hörmungum
hrjáöur. Viö vonum aö þaö fram-
lag veröi gott.
Kemur okkur þetta við?
fréttum af öllum þessum hörm-
uneum. tokum viö kannski eftir
þvi aö oft er getið um fulltrúa
Rauöa krossins. ÞaB er sagt aö
þeir séu mættir á staöinn og
fréttir eru hafðar eftir þeim. En
jafnvel þeir sem hafa starfaö meö
Rauöa krossinum hér á landi vita
litið hvaö þessir fulltrúar eru
yfirleitt að gera.
Alþjóöa Rauöi krossinn starfar
i tveimur aöskildum hlutum, meö
miklu samstarfi þó. Alþjóöaráö
Rauöa krossins, sem stofnaö var
1863 og skipaö er Svisslendingum
eingöngu, vinnur aö þvi aö létta
hörmungar fólks þar sem um
ófrið er aö ræöa. Starf sitt byggir
ráöiöáhinum svokölluðu Genfar-
sáttmálum. Þeir eru fjórir og
fjalla um réttindi særðra her-
manna á vigvöllum, skipreika
hermanna, herfanga ogborgara á
styrjaldartimum. Alls hafa 144
rikisstjórnir undirritaö sátt-
málana og 126 landsfélög Rauöa
krossins vinna aö kynningu á
sáttmálunum og útbreiöslu á
þeim hugsjónum sem aö baki
líggja. Þegar striö skellur, hvar
sem er i heiminum, eru fulltrúar
Alþjóöaráðsins komnir og minna
hina striðandi á skyldur þeirra
samkvæmt Genfarsáttmálunum.
Þeir heimsækja striösfanga og
kanna aöbúnaö þeirra, hvort þeir
fá nógan mát, nvort aöbúnaður
þess, aö samtökin njóta nokkurs
velvilja viöast i heiminum, þau
eru gömul og hafa gott álit og
siðasten ekki sist eru þaö nokkur
rök ef andstæöir.gurinn I striö-
inu er búinn aö leyfa störf Rauöa
kross sendi mannanna.
Hinn helmingur Alþjóölega
Rauöa krossins er kallaður
Alþjóöasamtök Rauöakross
félaga. Þau samtök voru stofnuö
áriö 1919 og eru 126 landsfélög i
samtökunum. Alþjóöasamtökin
sjá um hjálparstarf þar sem
náttúruhamfarir hafa oröið eöa
hörmungar, sem ekki eru beint
af manna völdum. Störfin eru aö
sumu leyti lik og hjá Alþjóða-
ráöinu. Um leiö og náttúru-
hamfarir eða aörar hörmungar
hafa gengið yfir eru fulltrúar
Alþjóöasambandsins komnir á
staðinn. 1 samvinnu viö Rauöa
kross félag staöarins kanna þeir
áhrif hörmunganna og hjálpar-
þörfina og gefa skýrslu i snatri.
Stundum getur landsfélagið ráöiö
eitt viö hjálparstarfiö, en oft er
kallaö á hjálp. Skeyti eru send á
fjarritum til annarra RK félaga
og i þeim er rakiö hvaö gerst
hefur og hvað þarf til hjálpar.
Oftast þarf fóikiö á skjóli aö
halda, tjöldum eöa bráöabirgöa-
húsum. Fatnaður er gjarnan af
skornum skammti og svo til
undantekningalaust er þörf fyrir
sé viöunandi og læknishjálp veitt.
Þeir safna upplýsingum um
afdrif fólks og veita hina svo
köiluöu leitarþjónustu, þvi
margir hverfa. Þeir reyna
aö gera allt sem veröur til
bóta fyrir fólkiö sem þjáist
vegna striösins og þeir sjá
um aö straumur upplýs-
ingaliggi stööugt til Alþjóöa-
ráösins.Ýmsum kann aö
finnast þaö skrýtiö aö
fulltrúum einna samtaka sé
leyft að fylgjast svona meö i stríöi,
en þetta heppnast á grundvelli
Særún Stefánsdóttir:
NOKKUR LOKAORÐ UM GRUNDARMÁLIÐ
séu útlend lætur hann i veðri vaka
að þau séu sama úrkastiö. Ég hef
alltaf talið að tónlistin ætti engin
landamæri, en máske er Árni
Björnsson einn af þeim heila-
þvegnu er vilja láta valdbjóöa
hvernig listir skulu vera. Þessi
lög eru búin að eiga svo lengi
heima hér I okkar tónaheimi aö
varla þurfa þau að sækja um
landvistarleyfi.
Guðvorslansinn
Svo aftur sé vikiö aö þjóö-
söngnum. Arni Björnsson telur
að oft hafi verið svipast eftir
öörum þjóösöng, en án ár-
angurs. Segir A.B. nokkur lög
koma til greina ásamt
textum. Stoppar hann helst viö
kvæði Eggerts Ólafssonar
„ísland ögrum skoriö”. Sé það
lag nothæft hvað lagiö áhrærir, en
ekki fellir Á.B. sig aö öllu leyti viö
kvæöið, þvi Eggert lætur sér enda
nægja að lofa og vegsama skap-
arann eins og það er smekklega
orðað. Þá hrifur A.B. þjóð-
hátiðarljóö Huldu. Telur
hugsuöurinn A.B. Huldu hafa
dottið I sömu gröfina og
aðrir. Hann telur að skáldkon-
unni hafi orðið það á i lok fyrsta
erindis að nefna Drottinn. Loks
stoppar Arni Björnsson viö kvæöi
Jóhannesar úr Kötlum. Gott var
aö einn fannst réttlátur, en hefur
Á.B. ekki tekið eftir kvæöi
Jóhannesar um móður hans, þar
skáldið lýsir trúaröryggi hennar
þegar ástvinir þeirra beggja voru
I lifsháska? Þar hefur skáldiö úr
Kötlum viðari sjóndeiidarhring
en Arni Björnsson.
Um höfunda Guðvors-
lansins
Arni segir: Þeir Matthias og
Sveinbjörn voru að rembast viö
að semja bæöi lag og ljóö úti
Edinborg og London veturinn
1873-74. Ekki er gert mikið úr
hæfni þessara ágætu skálda, það
er reynt aö kaidhæöa frömuðina
báöa, Sveinbjörn fyrir að hafa
komið lagi sinu saman i
Bethovenstil, Sveinbjörn hefur
sennilega ekki veriö hrifinn af
rokkrailinu, enda var slikt varla
til um hans daga. Ljóöiö telur
vesalings gagnrýnandinn Árni B.
vera fyrir neðan meðallag. Ekki
trúi ég þvi að Arni B. finni rim-
galla hjá Matthiasi, en dómurinn
er sá aö skáldið lofar Guö og þar
er hundurinn grafinn.
Aumingja A.B. þú segir i niðurrifi
þinu: Og i þokkabót varö þetta
(þ.e. kvæði Matthíasar) fyrst og
fremst lofsöngur um Guö, en ekki
landsins eöa þjóöarinnar, sem á
þó nú á dögum aö teljast búa viö
trúfrelsi.
Ég sé ekki aö trúfrelsi sé ekki i
landi voru þó umrætt ljóö sé haft
fyrir þjóðsöng. Þaö getur vist
hver sem vill, annaö hvort trúað á
hvaöa guö sem hann vill eöa þá á
alls aungvan guö. Ef einhverjir
eru meðal vor hér á okkar kalda
landi þannig innrættir þá ættu
þeir að fá sér störf I landi þar sem
ekki er neitt verið að fást um
guösnafn. Þar þurfa þeir ekki að
striöa viö aö reka hornin I bók-
menntir sem viröa æöri máttar-
völd.
Annars má segja að ekki væri
neitt sérstakt þó eitthvert annaö
ljóö eða lag heföi veriö valiö fyrir
þjóösöng, en ef það er aðeins ó-
hæfa að nota þjóösöng okkar
vegna þess að I honum er nefnt
guðsnafn, er Arni Björnsson i
minnihluta meðal þjóöarinnar og
vonandi á islenska þjóöin þvi láni
aö fagna aö lofa guö sinn um alla
framtiö. Hvernig á aö greina
mismun góös og ills, þegar til
lengdar lætur ef grundvöllur
kristindómsins er þurrkaöur i
burtu? Þó i dag sé oft litið eftir
kristinni kenningu fariö, þá er
öllu tapaö ef siöakenning Jesú
Krists er glötuð að fullu og menn
hættu að þekkja mismun góös og
ills. Gæti þá svo farið, þá aldir
liöa, aö menn rugluöust i hvaö
væru góöar vættir, samanber?
Ég vil leggja fáein lokaorö út af
þeim umræöum sem oröið hafa I
Helgarpóstinum út af frásögn
minni um aðbúnað vistfólks á
austurloftinu á Grund.
Valgeröur Benediktsson trúöi
ekki sinum eigin augum. Þvi trúi
ég vel. Ég átti sjálf erfitt meö aö
trúa minum augum og eyrum. Ég
reyndi að finna afsökun fyrir öll-
um hlutum og loka augunum fyrir
þeim staöreyndum sem viö mér
blöstu. Svo að ég get vel skiliö
Valgeröi.
Valgeröur viröist hafa verið
heppnari en ég. Allt er hjá henni
eins og ég vildi hafa haft þaö hjá
mér. En andrúmsloftiö var ekki
gott á austurháalofti og ég tel mig
ekki hafa valdið þvi. Þaö var aö
mörgu leyti gott aö vinna þarna,
þvi aö yfirkonan kom vel fram viö
okkur starfsstúlkurnar. En þaö
sem aö var að minu mati var aö
hún kom ekki vel fram viö vist-
konurnar. Meöan ég vann þarna
fannst mér hún satt aö segja
reglulega ótuktarleg viö þær og
fannst mér verra mál en þetta
með hanskana.
Yfirkonan hringdi I mig daginn
sem blaðiö kom út. Hún spuröi
mig hvort ég geröi mér grein fyr-
ir hvar ein konan væri á vegi
stödd, heföi hún ekki troöið i hana
matnum þarna fyrir fjórum ár-
um. Ég viðurkenni aö ég hef ekki
hugmynd um þaö en þó svo aö
þaö hafi verið ástæöa þá og sé
kannski enn, þá finnst mér óþarfi
aö refsa henni fyrir aö neita aö
boröa meö þvi aö gefa henni
aukaskammt.
Jú, skriffinska min hófst eftir
aö ég byrjaöi a' Grund og var gert
i þeim tilgangi aö vinna úr efninu
ritgeröir fyrir skóla. Ætlunin var
aö fjalla um manninn frá fæöingu
fram i andlátið. Ég er ekki alveg
sátt viö þaö sem Valgeröur segir
um konurnar á austurháalofti,
„Elliærar og vanheilar”. Nei, ég
vil ekki samþykkja þaö, þvl mér
virtust þær ekki vitlausari en
gengur og gerist. En hinar nei-
kvæöu hliöar dró ég fram, þvi aö I
augum minum voru þær öheiöar-
legar og fyrir neöan mannlega
viröingu. Þó svo aö skrif min lik-
ist leyniþjónustu, eru þau siöur en
svo ýkt eöa uppspuni. Margur
heldur mig sig.
Um Gisla Sigurbjörnsson hef ég
ekkert aö segja. Ég þekkti hann
ekki neitt, sá hann heldur aldrei.
Þaö má efalaust þakka honum
meira en þaö sem lasta má hann
fyrir. Frásögn min fjallar heldur
ekki aö neinu leyti um G.S. né
dregur hún upp heildarmynd af
þessari stofnun heldur eingöngu
um þær vistkonur sem ég kynntist
og um reynslu mina af austur-
háalofti.
Valgeröur segir, aö alstrangast
sé tekiö á hönskunum og Alfreð
læknir segir mig fara meö ósann-
indi I þeim efnum. Ég vil þó aö-
eins geta þess, aö tveim mánuö-
um áöur en ég byrjaði þarna,
gengu tvær starfsstúlkur af þess-
ari deild niöur á skrifstofu og
geröu grein fyrir hanskanotkun-
inni. Hvers vegna var þá þegar
ekki tekiö föstum tökum á þvi
máli?
Hvers vegna vinnur þarna
sama fólkiö ár eftir ár, spyr Val-
geröur. Ég er henni sammála aö
ekki heldur kaupið i fólkiö. Þaö
hlýtur aö hafa fundiö sig þarna.
En ég spyr á móti: Hvers vegna
haföi engin stúlknanna á austur-
háalofti langan starfsferil aö
baki. Sú sem lengst var búin aö
vinna var búin aö vera þarna
giska ár en sumar hættu eftir einn
mánuö.
Þegar maöur veltir máli sem
þessu fyrir sér, þá sér maöur
fljótlega margar hliöar á þvi. Ég
ræddi þetta viö mér reyndari og
vitrari mann. Hann sagöi mér aö
þetta væri ekki aðeins mitt mál
heldur þjóöarinnar. Hann sagöi
aö þjóöin ætti fullan rétt á aö
kynnast þessu. Ég geröi mér lika
grein fyrir þvi aö þaö gæti vel
veriö aö ég væri sjálf óréttlát i
garö yfirkonu minnar, þó svo aö
innst inni fyndist mér þaö ekki.
Þvi baö ég tvær starfsstúlkur aö
lesa skrif min yfir og benda mér
á, ef ég legöi eitthvaö út á rangan
veg. En þeim bar báðum saman
um aö svo væri ekki, þetta væri
aöeins sannleikurinn.
Ég tel mig nú aö litlu leyti geta
svaraö hinum greinunum sem
birst hafa um þetta mál. Þær
verka á mig sem hótun til ætt-
ingja gamla fólksins. Hvers
vegna þarf fólk meö hreina sam-
visku aö setja sig meö þessum
hætti i varnarstöðu? Ég lit á elli-
heimili sem góögeröarstarfsemi,
þar sem gömlu fólki ætti aö liða
vel. Hingaö til hefur ekki veriö
taliö æskilegt aö vera einn i ell-
inni. Var þaö ekki þess vegna sem
þessar góögeröastofnanir uröu
til? Hver vill ekki láta sinum nán
ustu liöa vel i ellinni? Þarf maöur
að skammast sin fyrir aö setja
ættingja sina á elliheimili? Mér
viröist á greinum Magneu Hjálm-
arsdóttur, heimiliskennara og
Mariu Jensdóttur aö svo sé. En ef
ég set barniö mitt á barnaheimili
þá krefst ég þess aö vel sé komiö
fram viö þaö eins og önnur börn,
þótt þaö sé erfitt, leiöinlegt eöa
vanheilt. Þess hins sama krefst
ég til handa öldruöum ættingja og
ég tel mig hafa fullan rétt á þvi.
En kannski hefur frásögn min
komiö illa viö þær? Þær hafa
kannski veriö aö reyna að koma
einhverjum inn og ég hafi þar
eyðilagt fyrir þeim.
Arelius Nlelsson hefur einnig
lagt orö I belg. Það gladdi mig aö
heyra það á grein hans að ég og
minar starfssystur höfum gert
rétt meðan viö unnum á Grund —
aö þegja yfir ósómanum og reyna
aö gera betur sjálfar. Aö visu
kemur þetta ekki heim og saman
viö þá kristnu trú sem mér hefur
veriö kennd en presturinn þekkir
þetta eflaust betur en ég. EBa er
þessu kannski ööru visi variö?