Helgarpósturinn - 02.11.1979, Blaðsíða 9

Helgarpósturinn - 02.11.1979, Blaðsíða 9
9 ___hnlrjarnncrf/ irinn Föstudagur 2. nóvember 1979_ Húsaleigumarkaðurinn: „Leigutakar sett- ir upp v/ð vegg” segir Magnús H. Magnússon félagsmálaráðherra —Ef allt heföi veriö meö felldu i stjórnmálunum heföum viö sett lög um hámark húsa- leigu i haust. Viö höföum þaö atriöi ekki i húsaleigulögunum viljandi til aö geta breytt þessu hámarki eftir aöstæöum hverju sinni, segir Magnús H. Magnússon féiagsmálaráöherra viö Helgarpóstinn. Viö spuröum ráöherra hvaö væri til ráöa aö bæta hag leigjenda og sjá tii þess, aö leigusalar haldi hin nýsettu húsaleigulög i tilefni af grein HP um húsaieigumál i slöustu viku. i greininni kemur fram, aö þessi lög eru þverbrotin á húsaleigumarkaönum. Félagsmálaráöherra segir einnig, aö á næsta þingi veröi frumvarp þessa efnis boriö fram, hvort sem þaö veröur stjórnarfrumvarp, eöa hans eigið frumvarp. En hann bendir einnig á,aö vandamáliö sé, aö i slikum skorti sem nú er á leigu- húsnæöi séu leigutakar hikandi viö aö kæra brot á þessum lögum fyrr en þeir eru komnir inn i húsnæðiö. Leigusalar setja þá beinlinis upp við vegg þegar aöstæöur eru slikar sem þessar. —Þessvegna þarf aö gera fleira til aö tryggja rétt leigutaka, segir ráöherra. Þaö eru ýmis rök sem hniga að þvi, aö húsa- leiga eigi að vera frádráttarbær til skatts, að minnstakosti ef hún er yfir ákveönum mörkum. Ég hef beðið þá nefnd, sem hefur haft þessi mál til meö- feröar aö athuga þetta, og jafn- framt hvort hagkvæmt sé aö koma á húsaleigustyrk eins og tiökast á hinum Noröurlönd- unum. —Þá mætti hugsa sér, aö þegar leiga er komin upp i ákveöiö hlutfall af tekjum komi rikiö inn og greiöi hluta af húsa- leigunni. Þetta ætti lika aö stuöla aö þvl aö raunverulegar húsaleigutekjur komi fram, en þaö er aöal málið, ef takast á aö koma lagi á þetta, segir Magnús H. Magnússon félagsmálaráöh. Þá bendir Magnús á, aö I frumvarpi þvi um Húsnæöis- málastofnun rikisins, sem nú er tilbúiö, sé gert ráö fyrir stór- auknum byggingum á leiguhús- næði á vegum sveitarfélaganna. Aukiö framboö á slikum ibúöum ætti aö geta haft áhrif á leigu á hinum frjálsa markaði, aö áliti ráðherra. Eins og fram kom i grein HP i siðustu viku tók nýlega til starfa Húsaleigunefnd Reykjavikur, sem hefur úttektarmenn á sinum vegum. Hugmyndin er sú, aö nefnd þessi taki viö kærum um brot á húsaleigulög- unum. Nefndin er hugsuð sem einskonar sáttanefnd, og takist ekki sættir þar gengur máliö áfram til dómstólanna — borgardómaraembættisins i Reykjavik en bæjarfógeta eöa sýslumanns úti á landi. Ottektarmönnumun er ætlaö aö meta ástand húsnæöis, bæöi viö upphaf og lok leigutimabils, og einnig á leigutimabilinu, ef grunur leikur á, aö leyndir gallar hafi komið fram. Nefndin hefur ekki fengiö fast starfsfólk, en hefur aöstööu hjá skrifstofu borgarstjórnar. Til þessa hefur málum vegna vanefnda á húsaleigusamn- ingum veriö visað beint til borgardómara. Að sögn Björns Ingvarssonar yfirborgar- dómara komu aöeins 13 slik mál fyrir embættið siöustu fimm árin áöur en húsaleigu- lögin tóku gildi, i haust. Beiönir um útburöi úr leigu- húsnæöi koma hinsvegar i Reykjavík til borgarfógeta. Þorsteinn Thorarensen borgardómari segir viö HP, aö 41 útburöarbeiðni hafi komiö þangaö í fyrra, og til þessa I ár 36. Þetta er nálægt þvi sem venjulegt er, en 40-50 óskir um útburö koma vanalega á hverju ári. Hinsvegar upplýsir Þor- steinn Thorarensen, aö ekki sé óröiö við beiöni um útburö nema I um helmingi tilfellanna, og auk þess fari ekki nærri þvi allir útburöir, fram sem beöiö sé um og samþykktir. Oftast flytji fólk áöur en til þess komi. Ef annar hvor aðili vill kæra, annaö hvort synjun á útburði eöa kröfu um útburö, má visa þvi beint til Hæstaréttar. Björn Helgason Hæstaréttarritari gat þó ekki komiö fyrir sig aö nokkurt slikt mál heföi komiö til Hæstaréttar, aö minnstakosti ekki nokkur undanfarin ár. Þegar þetta mál er athugaö kemur i ljós, aö almenning skortir mjög upplýsingar um lagalega stööu sína gagnvart leigusölum. Litiö hefur veriö gert af hálfu hins opinbera aö veita þessar upplýsingar, þótt ýmsir aöilar innan kerfisins hafi reynt þaö. Aö sögn Magnúsar H. Magnússonar félagsmálaráö- herra hefur meöal annars geng- iö illa aö fá peninga til starfsemi Leigjendasamtakanna. 1 nýju húsaleigulögunum er gert ráö fyrir að rikiö kosti kynningu þeirra. Enn hefur þó ekki feng- ist fé til þeirra hluta, en Iögin voru reyndar samþykkt eftir að fjárhagsáætlun Reykjavikur var samþykkt. Veröur þvi aö bíöa og vona, að fé fáist til þess- ara hluta ekki siöar en á næsta fjárhagsári borgarinnar. .Þá má geta þess aö lokum, að samkvæmt nýju húsaleigulögun um á aö vera starfandi húsa- leigunefnd i hverju einasta sveitarfélagi landsins. Slik nefnd fyrirfinnst enn sem komiö er bara i Reykjavik. Gangist einhverjar sveitarstjórnir ekki fyrir stofnun húsaleigunefnda, hver i sinu héraöi i náinni framtiö, gera þær sig sekar um embættisglöp, svo notað sé orö Skúla Thoroddsen formanns húsaleigunefndar Reykjavikur, sem hann notaöi i samtali viö HP. — ÞG Þroskaðir ávextir eru ekki aiítaf bestir Þegar Vilmundur Gylfason settist I ráöherrastólinn á Arnar- hvoli nýlega, úfinn aö vanda og aö vonum eiiitiö streittur, komst lýö- veidiskynslóöin loks til æöstu valda I landinu. Þaö var tlmi til kominn. Þeir sem fæddust undir konungsmerkjum komast senn á endurminningaskeiöiö, og brátt munu þeir una -sér best i ruggu- stólnum heima á kvöldin. Sumt sem þeir hafa gert um ævina er gott, en annaö I þeirri arfleifö sem þcir láta okkur lýöveldis- börnum eftir mun reynast okkur þungt I skauti. Og satt aö segja eruskoöanir þeirra sumra orönar eins úreltar og Singer saumavélin hennar ömmu. Sumir þessara eldri, reyndu manna kvöddu meö reisn og þokka, en aörir skildu viö meö skætingi og hrakspám, fullir hroka , og til þess var leitt aö vita. Sumir jafnvel hneyksluöust á framkomu þeirra. En þó vil ég ekki skilja þeirra framferöi sem skort á persónulegri háttvisi, heldur reyna að sjá þaö i þvl vlö- ara samhengi sem er ævafornt valdatafl þeirra eldri, sem lengi hafa setið aö kjötkötlum vaidsins, og okkar yngri, sem krefjumst valdsina i nafni æsku okkar. Island hefur eins og flestum öörum löndum veriö stjórnaö á þeirri forsendu, aö þaö sé reynsla hinna eldri sem gerir þeim kleift aö leiöa mái til betri vegar og finna nýjar lausnir þar sem engar haldbærar voru fyrir. Þeir eldri hafa af eðlilegum ástæöum aldrei ihugaö gildi þessarar forsendu: hún er arftekin og þar að auki gömlum mönnum hentug. Viö, hin yngri, höfum gleypt hana i okkur meö móöurmjólkinni, og viljum sum eflaust trúa henni, vegna þess aö viö vitum, aö okkar stund rennur upp, þótt slöar verði. En er þaö rétt aö reyndir og þroskaöir menn stjórni betur en viö, sem yngri erum? (Albert Schweitzer fannst oröið ,þroskaö- ur” ljótt, þegar það var notaö um menn. Þroskaöir ávextir eru ekki alltaf bestir) Griska skáldiö Palladas afneitaði kenningunni um aö reynslan geri menn rikari eöa hæfari til stjórnunar. Hann sagöi, aö lif okkar byrjaöi nýtt á hverjum morgni, og að gærdag- urinn fylgdi okkur ekki nema sem nytlaus minning. Mér er nær aö halda aö hann hafi haft rétt fyrir sér. ^Förum út fyrir landsteinana og lítum á þann heim sem viö erfum frá gamla fólkinu, stjórnendum, sem sumir voru svo hrumir af elli, að styöja þurfti þá I valda- stólana. I þvi góöa landi Bandarikjunum hét þaö hinn amerlski draumur, að hamingjan myndi leynast á bak viö hvern vel eöa illa grædd- an eyri, og þvi meiri, sem aurarn- ir voru fleiri. En fyrir tiu árum bar svo við, að miljónir jafnaldra okkar þar i landi sáu, aö velferöin var hjóm eitt, ef hún var einungis af efnahagslegum toga spunnin. Ég var staddur i Bandarikjunum þau árin og fylgdist meö þvi, hvernig jafnaldrar minir brugö- ust við hruni heimsmyndar sinn- ar. Sitt hár var skrýtt blómum, og marúanalyktin angaði hvert sem farið var. Blómin i byssukjöftun- um var vissulega falleg mynd fyrir fréttastofur til aö senda út um allan heim, en þegar maöur hittir svo margar ráðvilltar sálir, þá vaknar sú spurning, hvort stjórnviska feðranna hafi oröiö okkur til góös — hvort hún hafi ekki leitt lif okkar á villigötur, og hvort þaö heföi ekki veriö skömminni skárra ef viö heföum fengiö aö spreyta okkur sjálf á lifinu eilítiö fyrr. önnur iönriki öpuöu flest eftir gósenlandinu meö hliöstæöum af- leiðingum, aö ekki sé nú minnst á atvinnuleysiö meöal ungs fólks þar. t Sovétrikjunum og lepprikj- um þeirra eru öldungarnir búnir aö sverta kommúnismann meö svo ógurlegri kúgun einstaklings- ins, aö hún verður ekki fest i orö án þess aö virðast næstum fjar- stæðukennd. Vinur minn, sem bjó lengi i Sviþjóö segir, að þar sé fé- lagsleg samhyggja oröin svo úr- kynjuð, aö borgurunum liggi viö geldingu. Þeir þurfa á degi hverj- um aö flokka rusliö undir eldhús- vaskinum hjá sér i fjóra staöi áö- ur en þeir mega koma þvi frá sér. Nú Gamlingjarnir I stjórnar- stólum á tslandi hafa staöiö sig litiö betur en kollegar þeirra á er- lendri grund. Kröfluævintýrið er smámál — hvað er þriggja milljaröa vaxtabaggi fyrir okkur unga fólkiö til aö axla i framtiö- inni? Alvarlega máliö er, aö fjöldi okkar er að tapa tiltrúnni á land- ið. Fólk flykkist i burtu með allt sitt hafurtask, og viö sem eftir sitjum efumst um, aö viö fáum annað nytsamlegra til aö brýna hugann á tii elliáranna en fánýti þess sem við vinnum fyrir. Þess vegna tek ég undir meö Palladusi, Grikkjanum, sem sá það á sjötugs aldri, að reynslan kennir manni ekkert. Viö lýð- veldisbörnin getum fullt eins vel stjórnaö landinu eins og þeir gömlu menn, sem nú eru aö reyna að brjótast aftur til valda af fölsk- um metnaði og undir röngum for- sendum. Vonandi erum við ekki nú þegar oröin svo hlaöin villandi reynslu, aö hún veröi dragbitur á dómgreind okkar. Og þegar viö gerum skyssurnar, þá fáum við aö minnsta kosti aö bera ábyrgö á þeim sjálf. Nú er velferðin (verk visinda- manna, ekki stjórnmálamanna) oröin slik, aö meöalaldurinn hækkar stööugt. Ef svo heldur áfram sem horfir, ef viö höldum áfram aö treysta reynslulögmál- inu, þá ráöa hér rikjum innan nokkurra áratuga menn á niræö- isaldri. En við skulum muna, aö þótt margt af þessu fólki vappi um göturnar eins og unglömb, þá er andi þess ekki sá sami og okk- ar: þaö lifir ekki lengur i núinu. Ég minntist áðan á ruggustólinn og endurminningaskeiðiö. Gamla fólkiö á flesf oröiö heima i heimi sem viö þritugir unglingarnir þekkjum ekki: i horfnum húsum, grænum grundum þar sem rai er malbik, meöal horfinna andlita, liðinna ásta, þorrinnar ástriöu. Þess lif endurspeglast I minning- argreinum dagblaðanna. Vissu- lega getur þetta afturhvarf til endurminninganna verið sárt og fjötrandi, en þaö er besta viður- kenningin á þvi, aö maðurinn leit- ar alltaf sjáifs sin þar sem hann var bestur. Og bestu mennirnir verða aö stjórna — og eru bestir, ekki af þvi aö þeir eru gamlir og reyndir, heldur ungir og lifandi I núinu. I upphafi gat ég þess, aö ég kenndi ekki okkar ágætu eldri mönnum um skort á háttvisi viö lýðveldisbarnið Vilmund þegar hann tók viö i Arnarhvoli. Tog- streitan milli aldurs og æsku var þar valdur að. Sögur ætlaöar börnum, ævintýri, segja oft glettilega mikiö um mannlegt eöli á táknrænan hátt. Þær eru misk- unnarlausar eins og börnin sjálf. 1 ævintýrum Grimmsbræöra er ell- in vampiruskeiöiö. Þeir gömlu hafa þvi aöeins not fyrir þá ungu aö þeir geti sogiö úr þeim lifskraftinn. í Hans og Grétu reyna þeir gömlu þrisvar að lengja lif sitt meö þvi aö fórna þeim sem yngri eru. 1 sögunni um Mjallhvit reynir fölnuö fegurö aö myröa yndisleik æskunnar. Ég segi nei takk viö slikum mann- ætusjónarmiöum. En ég vil held- ur ekki sýna þeim öldnu miskunn- arleysi eins og þeir ungu gera i Grimmsævintýrum. Þeir mega einungis ekki fremja þann glæp gagnvart okkur aö þekkja ekki sinn vitjunartima. Þaö er þeirra höfuöskylda. Annars er hætta á þvi, aö viö setjumst niöur og för- um aö skrifa endurminningar okkar, eins og sum okkar hafa gert nú þegar, vegna þess, aö gamlingjarnir hafa stolið núinu frá okkur, og ekkert blifur nema aö biöa elliáranna og tækifær- anna til aö gera mistök þá I skjóli haldslausrar reynslu. Ég býð Vilmund og Sighvat þá ungu velkomna til valda, og treysti þvi aö þeir fái komið ein- hverju góöu til leiöar áöur en þeir veröa of gamlir til þess. Og ég skora á þá aö vera ekki aö þrengja aö hálsæöunum meö bindum I vinnunni. Viö unglömbin veröum lika aö eiga okkar stil. Þegar Róbert Kennedy varð dómsmálaráöherra mætti hann til leiks i gallabuxum og hneppti frá I hálsinn. Þá skulfu kerfis- kallarnir i Washington D.C. meir en oft áöur. Gíamait og nýtt.

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.