Helgarpósturinn - 30.11.1979, Page 19

Föstudagur 30. nóvember 1979
19
„Gildir
jafnt um
íslendinga
sem Dani"
segir Halldór S.
Stefánsson um
Glerhúsin eftir
Finn Söeborg
— Þaö er einfalt mál. Mér
finnst hann skemmtilegur, bráö-
fyndinn og meinhæöinn, og kemur
víöa viö i þjóöfélaginu, sagöi
Halldór S. Stefánsson, þegar viö
spuröum hann hversvegna hann
hafi tekiö slfku ástfóstri viö
danska rithöfundinn Finn Söe-
borg. Halldór hefur þýtt eflir
hann tvær hækur og milii tiu og
tuttugu smásögur. En nii i haust
gefur hann i fyrsta sinn út þyö-
ingu á Söeborg i bókarformi — á
eigin kostnað.
Nýr sýningarsalur:
t>aö sem vekur mesta athygli
á sýningu Austurbæjarbiós á
þessari mynd er hversu eintak
kvikmyndahússins er úr sér
gengið. Hvað eftir annað detta
út stuttir kaflar þar sem filman
er boðið að sjá guð almáttugan
holdi klæddan En hér er hann.
gamall og krumpaður. með
hornspangargleraugu og skalla.
Ctlitið er kannski ekki glæsi-
legt, en hann er skýr í hugsun,
velviljaður og talsverður |
húmoristí.
Myndin segir frá þvi að Guð j
velur sér fulltrúa á jörðu, til að |
endurnýja boöskap sinn litil- j
lega. Hann velur verslunar- i
stjóra i kjörbúð.Gerry Landers i
að nafni, dæmigerðan visitölu- .
fjölskyldumann. Hann er að
vonum heldur vantrúaður fyrst i
staö en sannfærist þegar guð
lætur rigna inn i bil hans. Fyrir
hann, að sannfæra aðra er ann-
aðmál. Og um það snýst mynd-
in — Landers gerir sig að at-
hlægi oft og mörgum sinnum
þegár hann reynir að koma
skilaboðum guðs til fólksins.
Upp koma ansi fyndnar aöstæð-
ur, en aðrar næsta óskemmti- i
legar lika.
Myndin hefur talsvert áróð-
ursgildi fvrir kristna trú, enda
er guð i myndinni hafður barns-
lega góður og einfaldur, en rétt-
sýnn svo af ber. Leikstjóranum
og þó kannski sérstaklega hand-
ritahöfundinum tekst að gera
þetta efni áhugavert og um-
hugsunarvert og nota til þess
húmorinn. en aö baki hans er
ávallt grunntónninn: — Burt
með hræsnina i trúnni.
Fyrir kirkjuna er myndin á
við 30 messur jafnvel þó guð sé
látin mæta i réttarsal. Og jafn-
vel þó hann segi setningar eins
og: „Svo hjálpi mér ég”, ,,Ég
minn almáttugur” og ,,Góði
ég”. — GA
Kvikmyndir
eftir Guðjón Arngrímsson og Arna Þórarmsson
George Burns, sem Guö almáttugur i „Oh, God.”
,,Ég minn aimáttugur"
hefur slitnaö, og fyrir bragðið
missir maöur stundum af heil-
um samræöum. Sömuleiðis
vantar annað slagið hluta text-
ans. Ekki nógu gott.
Sjálf kvikmyndin stendur
hinsvegar alveg fyrir sinu. t>að
hefur ekki verið oft i kvik-
myndasögunni að áhorfendum
Austurbæjarbió: „Ó, Guö!”
(Oh. God!)
Bandarfsk, Árgerö 1977.
j Handrit Larry Gelbart, eftir
í sögu Avery Corman. Leikstjóri:
| Carl Reiner. Aöalhlutverk:
j George Burns, John Denver,
I Teri Garr.
Halidór: „Bráöfyndinn og mein-
hæöinn höfundur”.
— Þessar sögur hafa birst i Les-
bók Morgunblaðsms eða verið
lesnar i útvarp. ýmist af mér eða
öðrum, sagði Halldór. Og seljist
þessi bók, Glerhúsin, vel er aldrei
að vita nema ég þýði fleiri bækur
eftir Söeborg, sagði Halldór.
Hannhefurveriö sjúklingur um
nokkurra ára skeiö og sneri sér
þá alfariö að ritstörfum. Áður
hafði hann reyndar eitthvað feng-
ist við að skrifa, en mest i fri-
stundum. útgáfu sina nefnir
Halidór Ljósbrá, en i nafni henn-
ar hefur hann áður gefiö út eina
ljóöabók.
Bókin Glerhúsin segir frá ein-
búa. sem býr i litlu og þæginda-
snauðu afskekktu timburhúsi.
sem verður að vikja fyrir nýtisku
glerhúsum. Hann fær tilboð um
aðflvtja ieittslikt hús, og kvnnist
nágrönnum sinum þar. Höfund-
urinn dregur landa sina sundur og
saraan i háði, og Halldor. heluur
þvi fram, að margt i bókinm gtldi
jafnt um Islendinga sem Dant.
— ÞG.
Riddarar og reyfarar
Djúpið undir Horninu
Gamla bítí: ívar hlújárn (Ivan-
hoe).
! Bandarisk, Argerö 1953. Leik-
I stjóri: Riehard Thorpe. Aðal-
hlutverk: Robert Taylor,
George Sanders, Elizabeth Tay-
lor, Joan Fontaine.
Þegar Rikki kallinn ljóns-
hjarta reið i hlað með krossför-
um sinum i lok myndarinnar 1-
var hlújárn og reddaði þvi sem
redda þurfti fór fagnaðarkliður
j um salGamla biós og áhorfend-
j ur hrópuðu vei! vei! svo helst
í minnti á þrjúsýningu i gamla
| daga með Roy og Trigger.
Merkilegt hvað grimubún-
I ingasýning eins og Ivar hlújárn
! virðist hafa staðist timans tönn
j þrátt fyrir allt. Skemmtigildið
, er varla mikið minna en fyrir
aldarf jórðungi, og jafnvel
meira, þvi barnsleg rómantikin
hefur núna á sér býsna húmor-
iskt yfirbragð. Og merkilegt er
lika aö endursýningar á göml-
um biómyndum — jafnvel þótt
um sé að ræða ný filmueintök
með islenskum textum — skuli
eiga hljómgrunn á sama tima
og sjónvarpið dustar ryk af
þessum filmum i tugatali. Sýnir
kannski hversu mikill munur er
á kvikmyndaupplifun I biósal
annars vegar og heima við hús-
gagnið i stofunni hins vegar.
Annars er innanum reyfara-
efni riddaramennskunnar og
miðaldahasarsins I þessari
skáldsögu Walter Scotts dálítið
klassiskur þematfskur þráður
um jafna stóðu allra manna
hvar sem þeir að öðru leyti eru
flokkaðir i þjóðfélaginu, og
handritshöf undar þessarar
gömlu Hollywoodmyndar eru
þessuþema furðu trúir. i mynd-
inni er einlægt mikið skirskotað
til stéttarlegrar, trúarlegrar og
þjóðernislegrar lagskiptingar i
hinu sundraða Englandi þessa
tima, — sundrungar sem koma
hins týnda konungs eyðir I lok
myndarinnar og breytir i sam-
einingu. Hitt er annað mál að
velhefði mátt skerpa fókusinn á
þessa efnislegu undiröldu
myndarinnar.
En þaö var nu einu sinni ekki
venjf.n i Hollywood fyrir rúm-
um aldarijóröungi. Myndin um
Ivar hlújárn hefur þaö verkefni
fyrst og fremst aö búa til litri'k-
an ævintýraheim með spenn-
andi skilmingum og burtreiöum,
hóflegri gamansemi i bland við
hetjudáðir oggöfugarástir, sem
þreyttir áhorfendur geta flúiö
inn i um stundarsakir. Þetta
tekst vel. Þeir Richard Thorpe
leikstjóri og Robert Taylor að-
alstjarna unnu að gerð allnokk-
urra slikra mynda fyrir Metro-
Goldwyn-Mayer á sjötta ára-
tugnum (Riddarar hringborðs-
ins, Ofurhuginn Quentin Dur-
ward, svo dæmi séu nefnd) og
tókst yfirleitt ágætlega upp. Ro-
bert Taylor er rakinn fulltrúi
riddaramennskunnar, bláeygur j
og limafimur og býttar engu !
þótt hann tali eins og þeir ame- |
risku kúrekar sem hann lika lék ,
oft.
I
—AÞ I
Um næstu helgi verður enn
aukning á fjölbreytni listalífs
borgarinnar. Þá veröur opnaður
nýr sýningarsalur i' kjallaranum
undir veitingahúsinu Horninu við
Hafnarstræti. og það eru einmitt
eigendur Hornsins sem standa á
bakvið þetta nýja framtak. Salur-
inn hefur hlotið nafnið Djúpið. en
það nafn er runniö frá ncmendum
Leiklistarsktíla rlkisins, seni
höfðu þar æfingaaðstööu um
tima.
Fvrsta sýningin I Djúpinu verð-
ur sýning á verkum eftir Alfreð
Fltíka, og verður hún opnuð um
næstu helgi. Næst er áætlaö að
sýna verk nokkurra Islenskra
graf iklistamanna, að sögn
Rikhard Valtingojer, sem hefur
verið fenginn til að velja lista-
menn til að halda sýningar I saln-
um.
Djúpið er tengt Horninu þannig
að gengt er i milli, en auk þess er
gengiði Djupiö um þáhliö hússins
sem snýr að Tryggvagötu. Meðan
á sýningum stendur er hugmynd-
in að hafa ýmsa aðra menningar-
starfsemi á boðstólum.
Guðmundur Ingtílfsson mun með-
al annars leika jass af og til. og
einnig eru uppi hugmyndir að
hafa ljóðalestur.
Rikhard Valtingojer upplysir,
að hugmyndin með þessum sal.
sem rúmar um 20 meðalstórar
myndir, sé fyrst og fremst að gefa
listamönnum tækifæritil að halda
sýningar þótt þeir eigi ekki efni i
sýningar i stóru sölunum. Scm
dæmi má nefna yfirlit yftr
það sem þeir hafa gert i vissri
tækni. eða teikningar sem málar-
ar vinna samhliða málverkum.
Þá veitir salurinn ungum lista-
mönnum tækifæri til að halda
fyrstu sýningar sinar, og enn-
fremur er hugmvndin að fá til
sýningar verk erlendra ltsta-
manna. Sérstaklega með þetta
siðasttalda i huga verður boöiö
upp á rammaþjónustu til aö auö-
velda mönnum að ráðast i
svmngar.
Auk þess veröur sýningahald i
Djúpinu auðveldaö með þvi, að
leiga af húsnæðinu er mjög lág,
og eigendur salarins krefjast
engra prósenta af sölu. —ÞG
HVAÐ ER RA UNVERULEIKI?
Aðalheiður Bjarnfreðsdöttir
Myndir úr raunveruleikanum,
skáldsaga. 136 bls.
i Útg. Orn og örlygur.
i Það ætti i rauninni að vera
!. ákaflega gleðilegur atburður
þegar bókhneigð alþýðukona
í með margbrotna og erfiða lifs-
reynslu að baki tekur sig til og
gefur út skáldsögu. Þess vegna
verður maður sárari en efni
! standa til þegar i ljós kemur að
j höfundi tekst ekki að vekja til
lifs i skáldsögu það fólk,sem
hann ber greinilega mikla um-
hyggju fyrir,og það umhverfi
sem nota á til að vekja okkur til
umhugsunar um vandamál okk-
ar þjóðfélags.
Hér er kominn i enn einni
mynd sagan af fátæku börnun-
um sem leita skjóls hvort hjá
öðru i hreggviðrum lifsins, sem
i þessu tilfelli eru drykkjulæti
brennivins- og pillusjúkra i stjúp-
foreldra. Þetta fólk býr i
braggahverfi i lok 6. áratugar-
ins ásamt öörum fyllibyttum,
þjófum, mellum og öðrum sem
einhverra hluta vegna hafa orð-
ið undir i lifsbaráttunni. Þegar
börnin eldast skilja leiðir. Eftir
að mamma hennar deyneins og
reyndar allt eldra braggafólkið
gerir i sögunni) tekur góða og
duglega konan hana til sin, þó
þrjú börn séu fyrir, og kemur
henni i gegnum menntaskóla og
háskóla. Fyrir honum sigur
hinsvegar æ meira á ógæfuhlið-
ina. Hann dettur út úr skóla,
lendir i vafasömum félagsskap
og endar á Letigarðinum. Eftir
að hafa afpiánað sinn dóm fer
hann i biltúr með „vini” sinum
úr tugthúsinu, sem er einkabil-
stjóri rika forstjórans, þeir
klessukeyra bilinn, „vinurinn”
deyr og hann er fluttur allur
krambúleraður á spitala þar
sem hún er stödd fyrir tilviljun.
Og það er ekki að orðlengja það.
Hún vakir yfir honum og bjarg-
ar honum frá þvi að fara endan-
lega i hundana og riki forstjór-
inn sem átti bilinn og ætlar i
fyrstu aö hefna sin, reynist vera
raunverulegur faðir hennar og
vill allt fyrir þau gera. I lokin
kemur hin góða kona úr sveit-
inni þar sem hann hafði verið
þegar borgarsollurinn var hvað
verstur, og heldur fyrir þau hús
meðan vimr hennar kenna hon-
um það sem hann hefði lært i
skóla. Og a gamlárskvöld þegar
þau eru að horfa á flugeldana:
,,— Gleðilegt ár Agga. Varir
þeirra snertust. En hvað var nú
þetta? Þau eins og hrökkva við,
lita niður og aftur upp, enn
feiminn. Svo horfa þau fagnandi
hvort á annað og Gugga veit að
AðaBiekýur BjamfreóscJóttir
SKALDSAGA
nú er best að þau séu ein.
Snöggvast tekur hún fast utan
um þau bæði. Svo hraðar hun
sér niöur. Ég fer að hita súkku-
laði, þið komið þegar þið eruð
tilbúin.” (bls 136)
Svona 19. aldar róman verður
þvi miður ekki að raunveruleika
þó hann sé látinn gerast i reyk-
visku braggahverfi á okkar dög-
um. Það er einusinni svo með
þannan raunveruleika að þó
hann blasi allsstaðar við okkur
þá er það þrautin þyngri að lýsa
honum svo vit sé i. Ekki er hægt
að lýsa öllu og það verður að
velja vandlega hvað er tekið og
hvernig með það er farið. Það
þarf að umskapa raunveruleik-
ann til þess að hann öðlist lif á
pappír og ef það tekst er fyrir j
bærið kallað skáldskapur — i
annars ekki.
Það sem er vel gert i þéssari !
sögu er lýsingin á andrúmsloft 1
inu i braggahverfinu, óttanum
og vonleysinu sem þar rikir.
Enda er það helst þar sem höf-
undur sýnir okkur það sem um
er að vera en segir okkur ekki
frá þvi eins og viðast annars-
staðar i sögunni.
Eg óska þess að Aðalheiöur
Bjarnfreðsdóttir haldi áfram að
skrifa. Ég trúi þvi að hún geti j
sagt minni kynslóð margt sem 1
við höfum gott af aðvita. . En
ég held að hún ætti ekki að velja j
sér skáldsöguformið til þess að ,
m'iðla reynslu sinni og þekkingu j
þvi það er of dýrmætt til þess að
glatast i vondri skáldsögu.
G.Ast.