Helgarpósturinn - 03.10.1980, Page 8

8
—he/gar
pásturinn._
utgefandi: Blaöaútgáfan Vitaösgjafi
sem er dótturfyrirtaeki Alþýðublaðs-
ins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ristjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrimsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund
ur Árni Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
utlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Þóra Hafsteinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Drei f ingarst jóri: Sigurður Stein
arsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Siðu-
múla 11, Reykjavik. Simi 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8—10. Simar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
5500 á mánuði. Verð i lausasölu er kr.
500 eintakið.
Samkvæmt greinargerð vinnu-
hóps sérfræðinga Orkustofnunar
um innri og ytri gerð stofnunar-
innar er eitt höfuðvandamál
Orkustofnunar hve yfirstjórnin er
óvirk. Þessi greinargerð sérfræð-
inganna er einn hluti stjórn-
sýsiuendurskoðunar sem Rikis-
endurskoðun hefur unnið á þessu
ári. Afangaskýrsla um málið er
komin á prent, en flokkast ennþá
undir trúnaðarmál. Helgar-
pósturinn hefur hins vegar séð
þessa skýrslu og birtir hluta
hennar i biaðinu i dag.
i skýrslunni segja sérfræðingar
Orkustofnunar m.a.: Tengsl yfir-
stjórnarinnar við almenna starfs-
menn eru ákafiega takmörkuð.
Starfsmenn fá litlar sem engar
upplýsingar frá stjórn stofnunar-
innar um ákvarðanir hennar og
iðulega er ekki leitað eftir áliti
starfsmanna þegar ákvarðanir
eru teknar, jafnvel þótt um sé að
ræða málefni sem snerta þeirra
sérsvið. Kinnig virðist stjórnin
illa upplýst um mörg þau störf
sem fram fara á stofnuninni.
Þetta veldur margsháttar mis-
skilningi og stuðlar að röngum
ákvörðunartökum stjórnar-
innar...—
t nefndri áfangaskýrslu er
innra og ytra skipulag stofnunar-
innar brotið til mergjar og eru
niðurstöðu mjög á þann veg, að
viða sé pottur brotinn.
Ekki aðeins það, að tengsla-
leysi sé á milli almennra starfs-
manna Orkustofnunar og aftur
yfirmanna, heldur og er bent á, að
boðskipti milli stofnunarinnar og
stjórnvalda og hagsmunaaðila
séu mjög þung i vöfum og i meira
iagi tilviljanakennd. Þetta verði
til þess ,,að i dag fer enginn með-
vitaður og skipulagður stefnu-
mörkunarferill frám,” hjá Orku-
stofnun. i skýrslunni er þó einnig
bent á, að ekki sé einungis við
Orkustofnun sem slika að sakast i
þessum efnum, heldur hafi
stjórnvöld og stjórnmálamenn
Ríkisstofnun í ógöngum
Föstudagur 3. október 1980. hnlrjarpn^ti irinn
brugðist hvað varðar mótun lang-
timastefnu i orkumálum, sem
Orkustofnun geti siðan unnið út
frá.
Það verður ekki utan af þvi
skafið, aö þær niðurstöður sem
áfangaskýrsla Ríkisendurskoð-
unar gefur til kynna, eru um
margt ógnvekjandi. Vandamál
Orkustofnunar stærri og smærri,
inn á við sem út á við, eru af þeim
fjölda að áleitnar spurningar
hljóta að vakna. Er almennt
stjórnun og skipulag rikisstofn-
ana á þann veg, sem lýst er i
stjórnsýsluendurskoðun Rikis-
endurskoöunar á Orkustofnun,
eða er hér um eitt einstakt dæmi
að ræða? Vafasamt verður þá að
telja að Orkustofnun skeri sig
sérstaklega úr i stjórnkerfinu.
Til stendur að Rikisendur-
skoðun fari i framtiðinni i saunt-
ana á stjórnun fleiri rikisstofnana
og verður fróðlegt að fylgjast með
þvi starfi. Hitt er annað mál, að
það eitt er ekki nægilegt aö rann-
saka gaumgæfilega innviðina og
gagnrýna, heldur verða að
fylgja í kjölfarið aðgeröir sem
leiðrétta og lagfæra helstu veil-
urnar. Það er nauðsynlegt að allir
hlutaðeigandi aðilar, stjórnmála-
menn, stjórnvöld, starfsmenn
viðkontandi stofnana og almenn-
ingur allur leggist á eitt um það,
aö rikisstofnanir verði ekki lok-
aöir steinkumbaldar, þar sem
þróun stjórnunar og starfssem-
innar standi i stað árum saman.
Niðurstööur skýrslunnar um
Orkustofnun hljóta að vekja
menn til umhugsunar um stöðu
þessara mála i hinum ýmsu þátt-
um rikiskerfisins.
VONDIR OG GÓÐIR SKÓLAMENN
Það er af sem áður var að um-
ræður um skólamál þóttu
eitthvert hvimleiðasta umræðu-
efni sem fólk almennt tók til
umfjöllunar. Helst voru það þá
kennarar og aðrir sérvitningar
sem ræddu þau mál á faglegan
hátt.
En upp á siðkastið hefur heldur
betur oröið breyting á. Nú opnar
maður tæpast orðiðDagblaðiö aö
ekki sé getiö um skandalamál i
skólakerfinu hér og þar út um
landsbyggðina.
Hér i eina tiö var þaö fundið
Eyiapóstur frá Sigurgeiri Jónssyni.
maöur til shkra starfa. Svo
útvegaði ráöherra Grindviking-
um nýjan mann i skólastjóra-
starfiö en þá kom i ljós aö
meirihluti kennara taldi þann
mann vondan og neituðu að vinna
með honum. Varð þá sá að vikja
og var þriðji aðili ráðinn til
starfans. Likast til er það ekki
vondur maöur þvi hann starfar
enn.
En fleiri finnast vondir menn en
skólastjórar við skólann i Grinda-
vik. Og nú var komiö aö
foreldrum að sýna skólamálum
Grindvikingum mjög til foráttu
hversu litið menningin
blómstraði i þvi sjávarplássi. Var
meira að segja gerö um þaö kvik-
mynd og sýnd i sjónvarpi ef Eyja-
póstur man rétt.
Og nú hafa Grindvikingar
heldur betur rekið af sér slyðru-
oröiö. Þeir fundu þaö út að til að
öflugt menningarlif fái þrifist er
nauðsynlegt að vanda vel valið
á skólamönnum, Lætin upphófust
i fyrra þegar ráöherra vildi
aöstoða Grindvikinga i þessum
málum og fann það út að skóla-
stjóri grunnskólans væri vondur
áhuga. í ljós kom aö foreldrar
töldu einn mann i kennaraliðinu
vondan og litt til þess hæfan að
sjá um andlega velferð barna
sinna.
Aldrei fékkst þaðuppgefið þrátt
fyrir öll blaöaskrif, hvaö þessi
vondi kennari hafði til saka unniö
og hefur ekki enn veriö upplýst
þegar þetta er skrifað. Raunar
blönduðust önnur mál nokkuö inn
i þetta og sýnir að Grindvikingar
geta haft fleiri en eitt járn i eldin-
um þegar svo ber undir. Um svip-
að leyti og mestu lætin stóðu um
nefnda kennara, tóku sig nokkrir
Grindvikingar saman og kveiktu i
svinastiu. Bar raunar ekki öllum
fréttariturum Dagblaðsins
saman um hvort svinin heföu
verið inni þegar kveikt var i.
Enda var það ekki meginmálið,
heldur fundu rannsóknarblaða-
menn það út aö eigandi svínanna
var bróðir kennarans
margnefnda og vöknuðu þá eðli-
lega spurningar um það hvort hér
væri um skipulagðar ofsóknir aö
ræöa á hendur ættinni enda var
um sama leyti nýlokið sýningum
og umræðum um ofsóknir og
brennur á Gyðingum.
Ýmsir fleiri atburðir urðu og i
Grindavik til að vekja upp áleitn-
ar spurningar, til að mynda þegar
svinaeigandinn tók á móti
heilbrigðisfulltrúa staðarins og
iamdi hann utan undir með
dauðri rottu. Það þóttu skrifara
Eyjapósts einkar hressilegar að-
farir við að bjóða embættismenn
velkomna og spurning hvort þessi
siður verði tekinn upp viðar um
landsbyggðina þegar heilbrigðis-
fulltrúar koma i heimsókn.
En viöar gerast ævintýrin en i
Grindavik og vikur nú sögunni
vestur á Snæfellsnes þar sem eitt
sinn var sagt að byggi vont fólk.
Alla vega þótti kennurum I
Grundarfirði sem skólastjórinn
þar væri vondur maður að starfa
meö enda var hann búinn að vera
i frii i eitt ár. Töldu þeir þann sem
leysti skólastjórann af i þetta eina
ár mun betri mann til starfans
(og er það út af fyrir sig gleðilegt
Kjöt og mjólkurframleidslu á að
skipuleggja eftir landshlutum
Sláturtiöin stendur nú sem hæst
og meðaltalsdilkajarmið i Ot-
varpinu gefur ótvirætt til kynna
að hagur bænda ætti að vænkast i
haust, eftir lélega dilka i fyrra.
Sérstaklega á þetta þó við um
Norö-austurland, þar sem harð-
indin höfðu nær gert út af við
marga bændur. Ef þá heföi veriö
komin pappirsverksmiöja á
Húsavik eöa álver i Eyjafjörð er
áreiðanlegt að margir bændur
heföu flúið þangað, þótt konurnar
hefðu kannski mátt sitja heima
með rolluskjáturnar. Karlarnir
hefðu þó alltaf komið heim um
fengitimann til að fylgjast meö
hrútunum.
Sumarið i fyrra var einstakt
haröindasumar og vonandi
kemur annað eins ekki I bráö.
Sannleikurinn er nefnilega sá að
mun meiri rækt ætti að leggja við
sauöfjárrækt á Norð-austurlandi,
heldur en á ofbeittum afréttum á
Suðuriandi. Ef húsmæöui á
höfuöborgarsvæöinu almennt
gerðu sér grein fyrir þvi hversu
miklu betri kaup eru i dilkum aö
norðan, mættu sunnlenskir, fjár-
eigendur fara að vara sig. Einn
góðan veðurdag ris þó upp spá-
maður meðal húsmæðrakennara i
landinu og predikar fyrir þjóðinni
gæöi kjötsins að noröan. Ef hús-
mæðrakennarar gera þetta ekki
er þarna tilvalið verkefni fyrir
áhugamatreiðslumenn, en af
þeim virðist vera nóg um þessar
mundir, og það meira að segja
svo, að efnt er til sérstakra ferða
til útlanda fyrir þessa áhugamat-
reiðslumenn. Þeir sem hafa
kynnst virkilega finni matreiðslu
myndu þó aldrei hafa lagt til að
fara i slika ferö til Bretlandseyja
og alls ekki trlands, heldur i
matarkúltúrinn i Frakklandi eða
önnur lönd þar i kring. En þetta
var nú útúrdúr. Þegar sem mest
var talaö um feita islenska
lambakjötið hér á árunum, inn-
prentaðist það einhvern veginn
inn i margan manninn aö þvi
minni sem skrokkarnir væru, þvi
betri væru þeir. betta er hins-
vegar reginmisskilningur. Marg-
umtalað útflutningskjöt, sem við
um þessar mundir greiöum aöal-
lega meö ofani Dani, er yfirleitt
13 til 14 kflógrammaskrokkar.
Hér stendur fólk hinsvegar i röð-
um i kjötheildsölum og biður um
tiu kilóaskrokka og brúnin á þvi
lyftist mjög þegar afgreiðslu-
maðurinn spyr, eftir að hafa
handfjallað skrokk og lagt á vigt-
ina, hvort hann megi ekki vera
aöeins tæplega. Þetta kjöt kaliast
á mannamáli horkjöt, ekkert
annað en horkjöt, og ætti helst
ekki að vera á markaði, eða alla-
vega töluvert ódýrara en veru-
lega góðir skrokkar frá 14 og upp i
18 kiló.
Kjötframleiöslu norður og
mjólkurframleiösluna
suður
Kjöt i þessum þyngdarflokki er
auðvelt að ná fyrir norðan, og það
er þá ekki af dilkum sem beitt
hefur verið á fóöurkál svo og svo
lengi fyrir slátrun, heldur af dilk-
um sem koma svo til beint af fjalli
og i sláturhúsiö.
Hérna fyrir sunnan ætti hins-
vegar að leggja mun meir áherslu
á mjólkurframleiðsluna, þvi hér
falla landgæði best að þeirri bú-
grein. Það.er sárgrætilegt að aka
fram hjá Mjólkurbúi Flóamanna
á Selfossi, vitandi þaö að öll
mjólkurvinnsla er svo til niður-
lögö i þessu einu sinni langstærsta
aö góðir menn skuli fyrirfinnast i
skolastjórastéttinni).
En svo var sest á rökstóla og
reynt að finna lausn á málinu og
það finnst skrifara Eyjapósts
einhver fyndnasta lausn sem
nokkru sinni hefur verið fundin á
nokkru máli. Skólastjórinn (sá
óhæfi) var endurráðinn til starfa
með þvi skilyrði aö kona hans
kæmi hvergi nærri stjórn skóla-
mála i Grundarfirði. Þetta hefði
einhvern tima verið kallað að
hengja bakara fyrir smiö og
spurning hvað jafnréttisráö segir
við svona hlutum.
Alla vega þótti einni kennslu-
konunni sem kennir með mér
þetta ekkert fyndið og hló ekkert
þegar ég las Dagblaðið fyrir
hana. En svona bjarga þeir sem
sagt málunum i Grundarfirði.
Og nú hefur þvi heyrst fleygt að
skólastjórar almennt þori ekki
fyrir sitt litla lif að taka sér árs
leyfi frá störfum og láti þeim hver
sem vill og eiginkonum þeirra.
og fullkomnasta mjólkurbúi
landsins. Fregnir að austan
herma að þar sé urgur i mörgum
vegna þess aö i fyrsta lagi hefur
mjólkurinnleggið minnkað hröð-
um skrefum i sumar, og afleið-
ingin er sú að þar er nú svo til
engin vinnsla. Varla aö fæst dropi
i camembert ostinn, sem aöeins
er framleiddur i Flóabúinu.
A sama tima og Flóabúið hefur
verið gert verkefnalaust á undan-
förnum árum, hefur verið spýtt
milljörðum króna i byggingu
mjólkursamlagsins á Akureyri.
Þarereinkum gert ráð fyrir osta-
gerð, þvf neyslum jólkur-
markaöurinn á Akureyri er ekki
svo mikill, eða aðeins litiö brot, af
Næsta uppákoma varð i Garða-
bæ þar sem vondur maöur var
ráðinn sem skólastjóri að nýjum
skóla en gengiö fram hjá góöum
manni að mati þeirra sem sendu
fréttir i blöðin. Sennilega hefur þó
skólastjórinn ekki verið alvondur
aö allra dómi þvi ekkert hefur um
málið heyrst siðan.
Og nýjasta skandalasagan
kemur vestan af fjörðum. Þar
virðist sem Bolvikingar vilji ekki
vera minni menn en Grindvik-
ingar og Grundfirðingar þvi þeir
vilja fyrir hvern mun losna við
núverandi skólastjóra (ekki
fylgir sögunni hvort eiginkonan
kemur nokkuð við sögu) og telja
hann óalandi og óferjandi.
bessi áhugasemi manna
almennt i skólamálum virðist
breiðast nokkuð jafnt og þétt um
landiö og nú bíðum við sem höf-
um lifsviðurfæri okkar hér i
Vestmannaeyjum af þessum
störfum milli vonar og ótta hvort
næsta tilfelli verði hér og þá hver
verði tekinn fyrir.
Ef málin eru skoðuö stærö-
fræðilega, kemur i ljós að á
þessum tima sem hér hefur verið
rætt um, hafa fimm skólastjórar
verið teknir fyrir en aðeins einn
kennari og segir það sig þvi sjálft
að mun meiri uggs gætir meðal
skólastjóra en kennara um afdrif
sin.
En enginn getur verið fyllilega
öruggur um sig á þessum timum
eins og dæmin sýna ekki einu
sinni eiginkonurnar og nánustu
ættingjar. Og er þá nema von að
mannskapurinn sé stressaður?
HÁKARL
markaönum á höfúöborgarsvæð-
inu. Gamla mjólkursamlagið á
Akureyri gæti hæglega annaö
neyslumjólkurmarkaðnum, en
hinsvegar hafa eyfirskir bændur
stækkað svo búin á undanförnum
árum og lagt mikinn kraft i
stækkun mjólkurbúanna, að þar
er hálfpartinn komið i óefni.
Forystumenn bænda spyrja
hver annan: Hvað á að gera við
alla þessa mjólk i Eyjafirði? Þar
hafa hlaöist upp ostabirgðir á
undanförnum mánuðum, sem
litið sem ekkert fæst fyrir i út-
flutningi, og á sama tima bölsót-
ast Eyfirðingar út i fóðurbætis-
skatt og takmörkun bústærðar.
Þeim viröist hafa verið talin trú
um að osturinn sem hlaöist hefur
upp i geymslunum nyröra, yrði
einn daginn gulls i gildi, en svo er
þvi miður ekki. Það er i mesta
lagi aö fyrir kilóið af ostinum fá-
ist nokkrir skitnir hundraðkallar,
eða nokkrar krónur eftir árámót-
in, þegar nýkrónan er orðinn
gjaldmiðill okkar Islendinga.
Niðurstaðan af þessum iand-
búnaðarhugleiðingum er þvi sú
að fyrir noröan beri að leggja
áherslu á sauðfjárrækt, en hér
syðra, þar sem markaðurinn er,
á aö efla kúabúskapinn. Vonandi
hefur fóðurbætisskattur Pálma
landbúnaðarráðherra opnað augu
einhverra fyrir þessum stað-
reyndum.
Hákarl.