Helgarpósturinn - 30.01.1981, Blaðsíða 8

Föstudagur 30. janúar 1981
he/garpósturinn__
í-helgst---------------------
pósturinrL.
Utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi,
sem er dótturfyrirtæki Alþýðu-
blaðsins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrímsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Arni Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
Útlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Þóra Hafsteinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars-
son.
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Siðumúla 11, Reykjavik. Simi 81866.
Afgreiðsla að Hverfisgötu 8—10. Sím-
ar: 81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er nýkr.
70,00 (gkr. 7000) á mánuði. Verð i
lausasölu er nýkr. 6,00 (600) eintakið.
Fiskur i sjó-
deilur á landi
Djúp gjá er á milli skoðana
fiskifræðinga og loðnusjómanna
varðandi loðnustofninn * Þessi
ágreiningur varðandi loðnuna
endurspeglar þó aðeins djúp-
stæðan ágreining þeirra sem hafa
atvinnu af þvi að draga fiskinn úr
sjónum og aftur hinna sem inna
af hendi visindalegar rannsóknir
á fiskgengd i sjónum.
1 Yfirheyrslu Helgarpóstsins i
dag, segir loðnuskipstjóri, sem
jafnframt er útgeröarmaður, aö
hann sé' þeirrar skoðunar að
annaö og meira en friðunar-
sjónarmið ráði rikjum, þegar
fiskifræðingar leggja til aö dregið
sé úr veiðum. Telur hann að póli-’
tiskur þrýstingur sé á fiskifræö-
ingunum og þeir vinni þar með
störf sin ekki á hlutlausan og vis-
indalegan hátt. Þá segir loönu-
skipstjórinn einnig að það sé ekki
frekar á færi fiskifræðinga, en
sjómanna að segja til um það hve
margir fiskar séu i sjónum.
Rikir hagsmunir sjómanna i
þessari loðnuveiðideilu eru
skiljanlegir. Nú litur út fyrir, aö
loðnuflotinn verði aöcins á sjó
70—100 daga á þessu ári og stór
hluti hans komi siöan til með að
liggja óhreyfður við bryggjur
aöra daga ársins. Þetta er
náttúrulega ófremdarástand og
sýnir kannski ljóslega hve fjár-
festingar i sjávarútvegi hafa
verið handahófskenndar siðasta
áratug. A meðan fiskifræðingar
voru bjartsýnir á framtið loðnu-
stofnsins, þástækkaðiloðnuflotinn
verulega, en sfðan þegar sam-
dráttur verður, þá nýtast þessi
atvinnutæki litt eða ekki til ann-
arra veiða, nema kostnaðar-
samar breytingar á skipunum
komi til.
Sjórinn tekur ekki alltaf við og
hann gefur heldur ekki endalaust.
Fiskstofnar koma og fara, hvort
sem um er að kenna ofveiði eða
öðrum orsökum. Stórt stökk yfir i
einn eða annan fiskstofn hlýtur
ætið að koma i bakið á þessum at-
vinnurekstri.
Það er því brýn nauösyn að á
sjávarútvegsmálefni þjóöarinnar
verði tekin til skoðunar í viðusta
samhengi. Skammtima redd-
ingar í þessari eða hinni grein
sjávarútvegs, sem illa stendur.
verða aldrei til að leysa vandann.
Iieildarstjórnun á fiskveiðum
okkar tslendinga hefur verið af
skornum skammti. Hagsmuna-
árekstrar hinna ýmsu greina
sjávarútvegs hafa gert það að
verkum að stjórnmálamenn hafa
ekki vitað i hvorn fótinn eigi að
stiga. Þess vegna er þörf á upp-
skurði og raunsærri skoðun á öll-
um þáttum i rekstri islenskrar út-
gerðar.
Deilur fiskifræöinga og loðnu-
sjómanna og stór orð sem fallið
hafa eru aðeins angi vandamáls-
ins, en segja þó ákveðna sögu.
Þessar deilur sýna hvernig ekki á
að standa að fiskveiðum. Eðlileg-
ast væri að sjálfsögðu aö þessir
aðilar tækju höndum saman og
ynnu að þvi i sameiningu um að
meta hvaöa aflamagn er eðlilegt
miöað við stærð fiskstofna. Ekki
er óeölilegt að sjómenn sem hafa
fingur á púls fiskstofnana, fái
hijómgrunn fyrir skoðanir sinar
eins og fiskifræöingar. En kjarni
málsins er sá að þessir aðilar
verða að hafa samstarf og sam-
vinnu, þannig að reynt sé að kom-
ast að raunhæfri og skynsamlegri
niðurstöðu.
Skiptar skoðanir fiskifræðinga,
stjórnmálamanna, sjómanna og
útgerðarmanna viðvikjandi fisk-
vernd eru ljóst dæmi um þá hags-
munatogstreytu sem nú mengar
sjávarútveg á tslandi og skapar
hrærigraut og skammtimaredd-
ingarnar i þessari undirstöðuat-
vinnugrein þjóðarinnar.
Salat
Nú er hláka og það er ósköp
notalegt. Kannski verður kominn
öskubylur þegar þetta birtist en
þá er bara að biða eftir næstu
hláku og láta ekki hugfallast.
betur fer þá lenti ég heldur ekki
framhjá húsinu þegar ég kom
brunandi eftir svellunum. Þá veit
ég satt aö segja ekki hvar ég væri
staddur núna.
Við Austfirðingar látum þetta
nU samt ekki á okkur fá enda eru
önnur mál hér meiri en þau hvort
maður hálsbrotnar á svelli eða
ekki. Aðalmálið á hverjum stað
síðustu daga hefur náttúrulega
verið þorrablótið. Þegar þorra-
Undanfarna daga höfum viö
Egilsstaðabúar fikrað okkur af-
skaplega varlega yfir fósturjörð-
ina enda hefur það satt að segja
verið vissara. Þorrinn heilsaði aö
vfsu með byl en svo þegar hlánaði
og vatniö rann i striðum straum-
um eftir sveliunum þá fór að fara
um marga. Fyrsta daginn var að
visu hægt að fara með varúð en
svo var þaö ekki hægt lengur þvi
að þá hvessti.
Þegar ég gekk heim Ur vinn-
unni þann dag þá þakkaði ég fyrir
að hafa vindinn i bakið og sem ■
blót eru annars vegar geta dag-
farsprúðustu menn breyst i villta
eldhuga. Þaö er nú lika engin
furða.
1 einum merkishreppi hér á
svæöinu bar það til dæmis til að
meðal þorrablótsréttanna haföi
um áraraðir veriö makkarónu-
salat. Menn i þessum hreppi hafa
alla tið háö lifsbaráttu sina af ein-
urð og viljafestu og þeir hafa tek-
istá viö hinn brigðula heim af svo
dæmafáum dugnaði og atorku að
menn i öðrum hreppum voru
farnir að velta þvi fyrir sér hvað
Boríð við Kröflu og
stíflu við Sultartanga
Þau eru mörg vandamálin sem
blasa við landsfeörunum og þjóð-
inni allri um þessar mundir,
óvissan i efnahagsmálunum hef-
ur sjaldan eöa aldrei verið meiri,
stöövun fiskveiðiflotans og kaup-
skipaflotans vofir yfir, ekki hafa
tekist samningar um fiskverð,
töluvert ber á landflótta fólks, og
sfðast en ekki sist eru það orku-
málin.
Þegar rikisstjórn ólafs
Jóhannessonar tók viö haustið
1978, varö Hjörleifur Guttorms-
son iönaðar og orkuráöherra i
fyrsta skipti. Eitt af fyrstu verk-
um hans var að leita hófanna hjá
Landsvirkjun um að seinka fram-
kvæmdum við Hrauneyjafoss-
virkjun. Sótti ráöherra þetta mál
sitt allfast en Landsvirkjun stóð á
móti. Stjórnvöld vildu þá seinka
gangsetningu fyrstu vélasam-
stæðunnar við Hrauneyjafoss um
eitt ár, það er að i stað þess aö
fyrsta samstæðan færi i gang i
haust, átti hún aö fara I gang 1982.
Sem betur fer haföi Alþýðu-
bandalagið ekki sitt fram i það
skiptiö. Vorið 1978 tók þáverandi
iðnaöaréáöherra Gunnar
Thoroddsen stefnumarkandi
ákvöröun varðandi Blönduvirkj-
un, i hans ráðherratlð var lika
tekin ákvörðun um Vesturlinu, en
siðan hafa engar stórákvarðanir
verið teknar I virkjunarmalum
landsmanna. Menn skulu athuga
það i þessum efnum, að þótt tekin
sé ákvöröun um virkjun I janúar
1981, þá er vart við þvi að búast að
sú virkjun verði farin að veita
birtu og yl yfir landsbyggöina
fyrr en eftir þrjú til fimm ár, og
þótt ástandið I orkumálum sé
slæmt núna, hefði það orðiö enn
verra á næsta ári, ef Hrauneyja-
fossvirkjunar myndi ekki njóta
viö þá . Þar ættu að fást 50—60
megavött nettó Ur fyrstu véla-
samstæðu, en það er þó ekki nóg
til að vega upp á móti orkuskort-
inum við núverandi aðstæður
Hvað þá aö hægt sé að bjóða til
sölu ódýrt rafmagn til uppbygg-
ingar á nýiönaöi.
Gleymum ekki Kröflu
Þingmenn hafa nú þegar látið
litillega til sin heyra varðandi
orkuskortinn, en samkvæmt frá-
sögnum fjölmiöla þá minntist
enginn á aukna orkuframleiðslu
við Kröflu i þeim umræðum. Allt
talið snerist um þrjá kosti,
Blönduvirkjun, Fljótsdalsvirkjun
og Sultartangavirkjun. Sannleik-
urinn er sá að nú um þessar
mundir eru framleidd aö jafnaði
12 til 14 megavött viö Kröflu, og
munar um minna i orkuskortin-
um. Þaö viröist sem starfsmönn-
um Orkustofnunar og Kröflu-
virkjunar beri ekki alveg saman
um hvar hagkvæmast sé að bora,
en samkvæmt siðustu borunum
hafa Orkustofnunarmenn haft
gerði ibúana i einmitt þessum
hreppi svo mikla skörunga.
Svo var. haldið þorrablót I
hreppnum góða. Þá vildi svo illa
til að I þorrablótsnefndina hafði
slæðst nýgræðingur sem var ekki
búinn aö búa I þessum hrepp
nema i tiu ár — og hafði i raun-
inni umdeilanlegan rétt til aö
vera að vasast með föstu punkt-
ana I lifi þessa góða fólks. Enda
sýndi það sig að þetta kunni ekki
góðri lukku aö stýra. Þessi kona
lét sig hafa þaö að kasta þvi inn i
fund þorrablótsnefndar rétt eins
og sprengju eöa eins og hún væri
sjálf Ulrika Meinhoff endur-
borin — að hún vildi ekki sjá
þetta fjandans hefðbundna
makkarónusalat á þorrablótinu.
Að sjálfsögðu snerust hrepps-
búar öndverðir við þvilikum fim-
um og ágreiningurinn skók hvern
einasta bæ i hreppnum. Ekki veit
ég svo hvort makkarónusalat var
á boðstólnum á þorrablótinu enda
var ég ekki þar. Hitt veit ég
að þetta makkarónusalat hefur
alveg skyggt á allar fréttir og
umræöur um efnahags aðgeröir
rikisstjórnarinnar og er satt að
segja ekki mikill vandi að sjá
hvers vegna hún skellir kjara-
skeröingunum á I byrjun þorra.
Það er til þess aö efnahags -
salatið hennar gleymist og hverfi
I skuggann af öörum og stærri
málum.
betur varöandi fyrirsögn um bor-
staði. Nærtækasti virkjunarkost-
urinn um þessar mundir er
áreiðanlega aö bora fleiri holur
við Kröflu og freista þess aö fá
þar næga orku til að hægt sé aö
setja seinni vélasamstæðuna i
gang. Það kostar að vlsu mikla
fjármuni, en hvað kostar ekki
peninga i dag. Þaö kostar lika
peninga aö geta ekki fullnægt
orkuþörf Alversins i Straumsvik
og Járnblendiverksmiöjunnar á
Grundartanga, aö ekki sé nU talað
um alla þá fjármuni sem fara i
oliubrennslu rafstöðva sem knún-
ar eru oliu.
Þetta er sem sagt ákvöröun
númer eitt sem iönaöar og orku-
ráöherra getur tekið strax.
Stiflu við Sultartanga
önnur ákvörðun sem hann get-
ur tekið strax er um aö reist verði
stifla viö Sultartanga á mótum
Þjórsár og Tungnaár. SU stifla
myndi þjóna tvennskonar hlut-
verki. t fyrsta lagi myndi mynd-
ast þar lón og fyrir neðan myndi
Þjórsá leggja, svo isvandamálin
við BUrfell, myndu minnka að
mun, ef ekki hverfa.
Þegar BUrfellsvirkjun var á
teikniboröinu, bæði hér heima og i
Bandarikjunum, var einna mest
rætt um Isvandamálið. Við hönn-
un virkjunarinnar var líka mikið
tillit tekið til þessa vandamáls,
Að vissu leyti get ég nU samt
skilið aögerðir rikisstjórnar-
innar. Ég lærði aö skilja þær um
daginn þegar ég var aö bruna
heim Ur vinnunni — eftir gljáandi
svellunum með storminn i bakið
og öll min hugsun beindist að þvi
að hálsbrotna ekki. t þeirri stöðu
vitrast manni aðstæður rikis-
stjórnarinnar okkar. Kristján
HÁKARL
sem betur fer, eins og komið hef-
ur á daginn. Við venjulegar aö-
stæður á BUrfellsvirkjun að fram-
leiöa 210megavött,en I vetur hef-
ur stundum vantaö töluvert upp á
þaö. Astæöan er sU aö starfs-
menn BUrfellsvirkjunar hafa
þurft að nota svo mikið vatn til að
skoia isnum framhjá á fullu. Með
stiflu viö Sultartanga ætti að fá
mun betri nýtingu Ur vatninu.
í ööru lagi myndi sU stifla veröa
fyrsti afangi Sultartangavirkjun-
ar, en hún hlýtur að koma fyrr
eða siðar.
Þá er það Blanda
Þessi tvö atriöi ætti sem sagt að
vinda sér I sem fyrst. Þegar
ákvörðun um fleiri borholur við
Kröflu og Sultartangastiflu hefur
veriö tekin, ætti að vera einhver
timi til að taka skynsamlega
ákvörðun um Blönduvirkjun.
Hákarl