Helgarpósturinn - 30.01.1981, Blaðsíða 19

19
he/garpásturinrL. Föstudágúr 30. janúar 1981
CARL FREDR/K H/LL
Nú er tækifæri til að sjá i
Reykjavik sýningar á verkum
tveggja norrænna listamanna
sem báðir komu viö sögu heims-
listanna á siðustu áratugum 19.
aldar. Hér er um Edvard Munch
i Norræna húsinu og Carl
Fredrik Hill að Kjarvalsstöðum
Frá 1873 til 1880 dvelur Hill i
Paris nær samfellt og málar i
nágrenni borgarinnar lands-
lagsmyndir i anda Corots og
Barbizon-skólans. Þetta er það
timabil sem tengt er im-
pression-ismanum og baráttu
þess hóps fyrir viðurkenningu.
Myndlist
eftir Halldór Björn Runólfsson
að ræða. Ég mun fjalla um
Munch siðar, en sný mér að Hill
og verkum hans i Kjarvalssal.
Hingað kemur sýningin i boði
Listasafns Malmöborgar eftir
að hafa verið sett upp i Paris og
Helsingfors. Þannig gefst
borgarbúum kostur á að sjá
verk eftir helsta forvigismann
sænskrar nútimalistar og ein-
hvern sérstæðasta listamann
sinnar samtiðar.
Það er undarleg kaldhæðni
örlaganna að þeir tveir menn
sem kalla má feður sænskrar
listará þessari öld skyldu báðir
verða geðsýkinni að bráð og
þannig hefjast i áður óþekkt
veldi. Carl Fredrik Hill mun
hafa verið samferða Ernst
Josephson á skipi sem flutti þá
frá heimalandinu yfir til þeirrar
Evrópu sunnan Eystrasalts
„þar sem frami beið allra lista-
manna”. Hill var þá á
tuttugasta og fimmta aldursári
og haf N að baki sér nám i fagur-
fræði við Háskólann i Lundi
(heimabæsinum) og var nýstig-
inn út úr Listaakademiunni i
Stokkhólmi.
Þróun Hills er greinilega tengd
þessari baráttu. 1875 fær hann
mynd eftir sig sýnda á
Saloninum (hinni opinberu
borgarsýningu i Paris), en
eftir það er verkum hans
hafnað. 1877 er honum svo boðið
að taka þátt i 3. impressionista-
sýningunni.
Þótt Hill hafi aldrei sýnt með
impressionistunum, vegna kleyf-
hugasýkinnar sem ágerðist
mjög um þetta leyti, er greini-
legt að siðustuoliumálverk hans
hafa talist til þerirrar stefnu.
Það er kannski helsti ókostur
sýningarinnar að Kjarvals-
stöðum að ekki skuli vera þar
verk eftir Hill frá „heilbrigða”
timabilinu, til samanburðar við
þau sem hann gerir eftir 1880.
Slikt hefði betur skýrt stöðu
hans meðal samtimalista-
manna.
Það er þó mikill fengur i þeim
76 teikningum sem prýða
Kjarvalssal. Allar þessar teikn-
ingar eru gerðar á árunum 1880-
1911, eða til dauðadags C.F.
Hills. Hann dvelur þá i Lundi, i
umsjá systur sinnar, lokaður i
„Er vanmat á list manna á borð við Carl Fredrik Hill ekki uppgjöf
fyrir þeim listsöguiega imperialisma sem viðurkennir ekkert sem
gerst hefur utan þrihyrningsins, Paris-London-New York,” spyr
Haildór Björn Runólfsson i umsögn sinni um sýninguna á verkum
Hill á Kjarvaisstöðum.
Stórkostleg og mjög vel leik-
in itölsk-amerisk mynd eftir
Bernardo Bertoiucci. Mynd
sem viða hefur valdið upp-
námi vegna lýsinga á mjög
sterkum böndum milli sonar
og móður.
Aðalhlutverk: Jill Clayburgh
og Matthew Barry.
Bönnuð börnum innan 16
ára.
Sýnd kl.5 og 9.
13* 2-21 -40
•• «*-»•
Stund fyrir stríö
Ný og sérstaklega spennandi
mynd um eitt fullkomnasta
striðsskip heims. Háskólabió
hefur tekiö i notkun DOLBY
STEREO hljómtæki sem njóta
sin sérstaklega vel i þessari
mynd.
Aðalhlutverk:
Kirk Douglas
Katharine Ross
Martin Sheen
Sýnd kl 5. 7, og 9 hækkað verð
Sama laugardag
Sama sunnudag nema sýnd kl
3,5,7 og 9. Sama verð á allar
sýningar
Mánudagsmyndin
Mönnum veröur ekki nauögaö
(Mand kan inte voldtages)
Spennandi og afburðavel
leikin mynd um hefnd konu
sem var nauðgað, og þau áhrif
sem atburðurinn hafði á hana.
Aða1h1utverk: Anna
Godenius Gösta Bredefeldt
Leikstjóri: Jörn Donner
eigin hugarheimi. Þar eð Hill
setti ekki ártal við þessar
myndir, reynist erfitt að tima-
setja þær og þvi eru þær
flokkaðar i syrpur (seriur) eftir
efnisvali og aðferð. Nær helm-
ingur myndanna að Kjarvals-
stöðum eru penna- og tússteikn-
ingar. Siðan eru svart-, blá- og
rauðkritarmyndirog að endingu
litkritar, eða pastelmyndir
(þrjár seriur).
Auðvelt er að greina kleyf-
hugaeinkennin i öllum þessum
myndum og sálfræöingar hafa
eflaust gaman af að athuga þær
maniur og frenesiur sem hrjáð
hafa þennan listamann. Þó
finnst mér Göran Christenson
dvelja of mikið við slika þanka i
formála sýningarskrár, á
kostnað listrænna þátta. Það
dylst varla nokkrum sem sér
myndir Hills, að hér er kominn
afburöalistamaður og snilling-
ur.
Hægt er að segja að Hill eigi
frumleik sinn geðveikinni að
þakka og þvi sé ekkert mark
takandi á slikri framúrstefnu.
En hversu rikan þátt átti ekki
geðveikin i frumleik Goya, van
Gogh eða Munch. Sannleikurinn
er sá að það er ekki geðveilan
sem gerir Hill að miklum lista-
manni, heldur hitt, hvernig
honum tekst að tengja sjúkan
huga frábærum hæfileikum og
koma þannig til skila furðu-
heimi huga sins.
Ef tekin er tússmyndasyrpan
„úr veraldarsögu Wallis” sem
dæmi, fæ ég ekki betur séð en
hér sé komin myndbygging um
tuttugu árum á undan samtið-
inni. Það er ekki fyrr en Picasso
tekur að nota sundurlaus
sjónarhorn, ósamstæð stilbrögð
og myndir i myndum, saman i
3*1-89-36
Midnight Express
(Miðnæturhraðlestin)
Islenskur texti
Heimsfræg ný amerisk verð-
launakvikmynd i litum sann-
söguleg og kyngimögnuö, um
martröð ungs bandarisks há-
skólastúdents i hinu al-
ræmda tyrkneska fangelsi
Sagmalcilar. Hér sannast
enn á ný aö raunveruleikinn
er imyndunaraflinu sterk-
ari. Leikstjóri Alan Parker.
Aöalhlutverk: Brad Davis,
Irene Miracle, Bo Hopkins
o.fl.
Sýnd kl. 5, 7.30 og 10.
Bönnuö innan 16 ára.
Hækkaö verö.
einu verki (ný-klassisku goö-
sögumyndirnar á 3. og 4. ára-
tugnum), að fram kemur
eitthvað sem minnir á teikn-
ingar Hills. Sé þessi syrpa borin
saman við þaö hugmynda-
rikastasem samtimamenn Hilis
gerðu, verða grimuteikningar
Ensors og pennaskraut
Beardsleys að hálfteprulegum
akademisma.
Ég hef engin tök á að kanna
áhrif eða útbreiðslu verka Hills,
en slikt skiptir máli nú. Hitt fer
ekki á milli mála að teikningar
hans heyra til annarri kynslóð.
þeirri sem reis úr rústum
sigildrar listar eftir að kúbism-
inn og abstraktmálverkið hafði
sprent hana i loft upp.
Þvi vaknar sú spurning: Er
vanmat á list manna á borð við
Carl Fredrik Hill, ekki uppgjör
gagnvart þeim listsögulega
imperialisma sem viöurkennir
ekkert sem gerst hefur utan
þrihyrningsins, Paris-London-
New York.
Sím’i 11384
Tengdapabbarnir
Sprenghiægileg og vel leikin,
ný, bandarisk gamanmynd i
litum um tvo furöufugla og
ævintýri þeirra. Myndin hef-
ur alls staðar veriö sýnd viö
miklar vinsældir.
Aðalhlutverk:
PETER FALK
ALAN ARKIN.
Isl. texti.
Snd kl. 5, 7, 9 Og 11.
ENDURSKINS- MERKI ERU NAUÐSYNLEG FYRIR ALLA UMFERÐARRÁÐ
rfílj Nei takk ég er á bíl
-L o

Trúðurinn
íONBOGil
119 ooo The McMasters
Spennandi, vel
gerö og m|Óg dul-
arfull ný áströlsk
Panavision-llt-
mynd. sem hlotiö
hefur mikiö lof. —
Robert Powell,
David Hemmings
og Carmen Dunc-
al.
Leikstjóri: Simon
Wlncer.
eoö6w: pouai
_mog«n or murderer5
íslenzkur texti
Bönnuó innan 16 ára.
Sýnd kl. 3. 5. 7.9 og 11.
Sólbruni
Hörkuspennandi ný bandarísk litmynd,
um harösnúna tryggingasvikara. meö
Farrah Fawcett feguröardrottningunni
frægu, Charles Gordin. Art Carney.
íslanskur texti
SQlur innan 16 ára.
Sýnd kl. 3.05, 5.05, 7.05, 9.05,
og 11.05.
| Farrah Faw
mmr frægu. Char
| salur Bft
LL:
BURL IVES ■
BROCK PETERS
NANCY KWAN
*
Afar spennandl og viöburöahröö
litmynd moö David Carradine. Burl
Ives, Jack Palance, Nancy Kwan.
Bönnuö innan 16 ér«. íalenakur texti.
Endurs. kl. 3.10, 5.10, 7.10, 9.10,
_____________11.10.
Hjónaband Maríu Braun
3. sýningarmánuður.
Sýnd kl. 3.15, 6.15, og 9.15.
(IMVegefcenkaMalmi
r/The Pack"
Frá Warner Bros:
Ný amerisk þrumuspenn-
andi mynd um menn á eyði-
eyju, sem berjast viö áður
óþekkt öfl. Garanteruð
spennumynd, sem fær hárin
til að risa.
Leikstjóri Robert Clouse
(gerði Enter The Dragon)
Leikarar:
Joe Don Baker... Jerry
Hope A. Willis ... Millie
Richard B. ShuII ... Hardi-
man
Sýnd kl. 5 - 7 og 9
islenskur texti
Bönnuð innan 16 ára.
//Ljúf leyndarmál"
(Sweet Secrets)
Erotisk mynd af sterkara
taginu.
Sýnd kl. 11.
Stranglega bönnuð innan 16
ára.
NAFNSKÍRTEINI
Jj* •. Simsvari slmi 32075.
Munkur á glapstigu
InöoíilöeTmsi
„Þetta er bróðir Ambrose,
leiðið hann i freistni, þvi
hann er vis til aö fylgja yð-
ur.”
Ný bráðfjörug bandarisk
gamanmynd. Aðalhlutverk:
Marty Feldman, Peter
Boyle og Louise Lasser.
Sýnd kl.5 - 9 og 11.
Á sama tíma að ári
Thev eouldnT have cclebratcd
htippici .iimivefs.tries if thcv wcre
marncd to cach othcr.
"SaiiK' 'Ti mc.'Xcxt '-V':ir”
I
Ný bráöfjörug og skemmti-
leg bandarisk mynd gerð
eftir samnefndu leikriti sem
sýnt var við miklar vinsældir
i Þjóðleikhúsinu fyrir nokkr-
um árum. Aðalhlutverkin
eru I höndum úrvalsleikar-
anna: Alan Alda (sem nú
leikur i Spitalalif) og Ellen
Burstyn.
Islenskur texti.
Sýnd kl. 7 og 9.