Helgarpósturinn - 30.01.1981, Side 20

20
Föstudagur 30. janúar 1981
____ht
Hoilywood
TUnis hefur á siðastliönum tíu
árum orðiöeinhverskonar útborg
fyrir kvikmyndaiðnað Los
Angeles, Rómaborgar, Lundúna
og Parisar. Síðan 1970 hafa verið
teknar þar einar tuttugu og fimm
alþjoðlegar kvikmyndir, þeirra á
meðal Messias eftir Roberto
Rosseiini, Lif Brians eftir Monty
Python, Stjörnustríð eftir George
Luckas, svo einhverjar myndir
séu nefndar.Fleiri myndir verða
svo teknar þar á næstunni, Copp-
ola veröur þar á fer.ð, Stjörnustrlð
3 verður tekin þar, og þannig
mætti iengi telja.
Maðurinn á bak við þessa inn-
rás kvikmyndagerðarmanna
heitir Tarak Ben Ammar, 31 árs
TúnisbUi, menntaður I Bandarikj-
unum. Hugmynd hans er einfad,
en hún er sú að Túnis verði til á
landakorti kvikmyndagerðar-
manna, og að reyna að sannfæra
þá um að taka myndir sinar i
þessu litla landi.
„Þaö kemur ekki til mála, að
hin nýja
hinir erlendu kvikmyndagerðar-
menn notfæri sér eingöngu ódýrt
vinnuafl okkar og liti eingöngu á
okkur sem einhverja bilstjóra og
leiðsögumenn”, segir Tarak Ben
Ammar. „Við krefjumst þess að
vera fullgildirþátttakendur i gerð
myndanna. Viö sköpum þannig
vinnu fyrir tæknimenn okkar og
það kemur fyrir, að við leggjum
einnig fram fjármagn.”
Arangurinn af þessu starfi
Taraks og félaga hans I Carthago
Films er orðinn slikur, að núna
geta þeir tekiö á móti starfsliði
þriggja stórmynda á ári hverju,
og innan skamms geta þeir leyft
sér að framleiða innlendar
myndir, án þess að þurfa að
hugsa um hvort þær standi undir
sér fjárhagslega. Einnig hefur
kvikmy ndaiönaðurinn orðið
nokkur lyftistöng fyrir atvinnulif
ýmissa héraöa, þvi leikstjórarnir
hafa stöðuga þörf fyrir aukaleik-
ara. bannig hafði Franco Zeff-
irelli um tiu þúsund manns I
aukahlutverkum I niu mánuði,
þegar hann vann að gerð
myndarinnar um Jesús frá Naza-
reth.
Þær eru ekki ófáar, Bibliu-
myndirnar, sem hafa veriö
gerðar í Túnis og eru ibúar
bæjaranna Nefta og Kairouan
orðnir nokkuð kunnugir lifi Jesú ,
en i upphafi, þegar þurfti að
útskýra fyrir fjölmennum hóp
aukaleikara hvernig þeir ættu að
haga sér, var handritið dregið
saman i örfáum setningum eins
og þessum: „Jesús er spámaður,
sem verður drepinn á röngum
forsendum. bá verða vinir hans,
postularnir, sorgmæddir og
Maria móðir hans grætur við gröf
hans.”
En það kom heldur babb i
bátinn, þegar háðfuglarnir i
Monty Python, kröfðust þess, að
þeir sem voru krossfestir með
Kristi skyldu skellihlæja á kross-
inum. Þeir gátu ekki skilið
hvernig hægt væri að hlæja að
jafn dramatiskum atburði. Það
þurfti þvi að senda eftir sagnaþul
staðarins, sem sagði þeim nokkr-
ar ki'mnisögur svo þeir skelltu
uppúr.
Þegar erlendu kvikmynda-
gerðarmennimir koma til Túnis,
sér Tarak Benn Ammar um að
skipuleggja feröir I leit að heppi-
legum tökustööum og geta þeir
valið þá staði, sem þeir vilja. Eitt
skilyrði er þó sett, áöur en vinna
hefst, en það er að efni
kvikmyndarinnar sé á engan hátt
móðgandi fyrir islam. Fram að
þessu hefur þetta samstarf geng-
ið mjög vel, svo vel, að Roberto
Rosselini færði mosku borgar-
innar Kairouna fullkomin stereo-
hljómflutningstæki að gjöf.
Næsta skref i þessari samvinnu
Túnisbúa og stóru kvikmyndafyr-
irtækjanna er bygging stórs
stúddiós, sem gerir það kleift að
taka þar einnig inniatriði
myndanna, sem fram að þessu
hafa verið tekin i Cinecitta i Róm
eða I stúdióum Bavaria i
Míinchen.
En frumkvæði Tarak Ben
Ammars hefur orðið ýmsum
þyrnir i augum og tala menn um,
að erlendir aðilar geti ekki gert
kvikmynd i Túnis án hans bless-
unar. Hann visar þvi alveg frá
Tarak Ben Ammara með Steven
Spielberg I Túnis 1980
sér, og segistalls ekki vera á móti
þvi að aðrir reyni þetta lika.
Það eru þvi allar likur á þvi, að
i framtiðinni verði Túnis besti
staðurinn til að hitta frægar film-
stjörnur.
ENN YROMA NT/K
Á góðll kvöldi hljóðfæra i efnisskrá, en vér
, .. , , snobbar höfum gaman af.
Mikið getur nu verið notalegt j efnisvali var ekki verið að
um, heldur spilað ágætlega sumt það sem aldrei verður
Eyrna /yst
eftir Arna Björnsson

að sitja við stofutónlist i
Norræna húsinu, þegar ekki er
troðfullt. Við erum alltieinu
orðinhálfgert forréttindafólk án
þess að hafa rænt nokkurn
neinu. Þannig stund var með
Kontra-k vartettinum frá
Kaupinhafn 19. janúar.
Hann er kenndur við Ungverj-
ann Anton Kontra, sem er stofn-
andi þessa annars danska
kvartetts og leikur fyrstu fiðlu á
Stradivarius frá 1732. Það var
auðheyrilega ekki gallaða
Stradivarius-fiðlan, sem öðru-
hverju er seld á uppboði fyrir
morð fjár. Antoniusi
Stradivarius gat mislukkast
einsog öörum. Metnaðarfullir
nýrikir safnarar kaupa þennan
gripog stæra sig af, uns einhver
fiðlari fær aö gripa i dýrindið og
himinninn hrynur. Siöan er
brátt reynt að pota fiðlunni á
eitthvert uppboð og sagan
byrjar að endurtaka sig.
Onnur hljóðfæri þeirra félaga
voru á aldrinum 1760—1832.
Kannski má kalla það fordild að
tilgreina aldur og ættgöfgi
leikið svo vel að öllum liki.
Fyrst kom Mozart-strokkkvar-
ett nr. 14 frá 1782, sem orða-
gjálfur væri að mæra, og síöan
annar eftir Carl Nielsen frá
1887, endursaminn 1897. Það er
aðfinnslúvert, hversu klúðurs-
lega er gerð grein fyrir kvart-
ettum hans i efnisskránni, svo
að nánast er ógjörningur að
finna rétta timaröð. En það kom
ekki niöur á spilverkinu. Þetta
er harla skemmtilegt verk eins-
og flest eftir Carl Nielsen. Svo-
litið kaldhæðnislegt var það
reyndar, hvað stef I lokaþætt-
inum minnti mikið á sellókon-
sert Dvorsjaks, þar sem sein-
asti strokkvartettinn var ein-
mitt eftir þann siðastnefnda, nr.
11 frá 1893. Sé hér um einhver
„áhrif” að ræða, ætti eldri
maðurinn Dvorsjak timans
vegna að hafa þegiö af yngra
manninum, þar eð sellókonsert
Dvorsjaks er ekki saminn fyrr
en 1895. Samt er það óliklegt, ef
kvartett Nielsens er ekki gefinn
út fyrr en 1897. Nema þá endur-
bæturnar á kvartettinum hafi
verið þær að stela frá Dvorsjak.
Þetta er aðeins eitt dæmi
þess, hversu varhugavert getur
verið að fimbulfamba um
„menningaráhrif” einsog verið
hefur tíska, tiðfordrif og lifi-
brauð ýmissa fræðimanna i
meira en öld fram á daga Her-
manns Pálssonar. Auðvitaö er
ekkert eðlilegra en svipuð list-
fyrirbæri sem önnur spretti upp
sjálfstætt víðar en á einum stað
við svipllkar aöstæður.
Rómantlk. Hvað er nú
það?
Sumir telja, að með Töfra-
flautu Mozarts 1791 hafi dyrnar
tilrómantikurievrópskri músik
verið opnaðar i hálfa gátt. Hvað
sem þvi liður, þá var þessi
óljósa stefna rikjandi i músik-
inni mestalla 19. öld og öllu
lengur en i öðrum iistgreinum.
Þetta er einmitt á sömu öld-
inni og tækniframfarir i svo-
nefndum raunvisindum komast
á sjömilnastigvél. Gufuskip
fara á flot, eimreiðir þeytast
milli landa, frimerki flýta boð-
skiptum og siðar firðtal. Darwin
útskýrir uppruna tegundanna
og Kari Marx gegnumlýsir
samfélagsskipanina. Veröldin
var að fyllast af svokallaðri
hagnýtri skynsemi.
Rómantikin er einhverskonar
andóf gegn þessari voðalegu
yfirþyrmandi skynsemi. Hún
lýsir vantrú á þvi, að skynsemin
geti nokkru sinni höndlaö nema
brotafalveruleikanum, hvað þá
kraftbirtingarhl jómirin. En
sjálfri sér samkvæm er róman-
tikin skelfing ruglingsleg og
hendur lftt á henni festandi.
Okkur er þvi tamt að skopast að
rómantikerum. En liklega eru
það þó þeir, sem I öllu sinu
óraunsæi varðveita lifsblóm
heimsins, betur en skynsemis-
tæknin samanlögð. Og hvar
værum við án þeirra? Vonandi
rennur brátt upp Ennýróman-
tik.
Sinfóníuhljómsveitin flutti tvö
verk af þessu tagi 22. janúar:
Harald á ttaliu frá 1834 eftir
Hector Berliozog Vorsinfóníuna
nr, 1 frá 1841 eftir Robert Schu-
mann. Þessir menn voru
kannski holdtekin rómantik, að
sumu leyti ruglukollar og nán-
ast geðklofnir, en snillingar,
þegar betri dagurinn var hjá
þeim.
Berlioz var mikið fyrir að
semja sinfónisk verk eftir
ákveðnum sögu- eða efnisþræði.
Og þessi viólu-konsert-sinfónia
er gerðviöþætti úr ljóðaflokkn-
um Chiide Haroid eftir Byron
lávarð,sem var 25 árum eldri og
ekki ósvipuð manngerð, en
snöggtum meiri lukkuriddari i
samkvæmis- og ástalifi, enda
átti hann drjúgan arf til að sóa.
Mér hefur alltaf fundist þetta
verk Berlioz býsna götótt, en
stórfallegt á köflum. Lawrence
Wheeler, sem ku ættaður úr
Siglufirði, fór vel með vióluhlut-
ann.
Schumann var miklu meiri
brautryðjandi við pianóið en
hljómsveitina. Hann samdi þó
fjórar sinfóniur og tvær þær
betri 1841—42, skömmu eftir að
hann fékk loks að giftast Klöru
sinni eftir sjö löng ár. Vorsin-
Paul Zukovsky —„Þaberekki
óifklegt, að einmitt afburða
kunnáttumenn á borð við hann
eigi eftir að stuðla að þeirri
endurnýjun rómantikur, sem
verið er að óska eftir,” sagöi
Arni Björnsson. — Db-mynd.
fónian, sem til skamms tima
a.m.k. var ætið flutt i útvarpinu
okkar á sumardagsmorguninn
fyrsta, er blátt áfram hrifandi
og þarf það einskis rökstuðnings
við.
Paul Zukovsky, sem kunnari
er hér fyrir stjórnun nútima-
legri tónlistar, virtist una sér
l.iómandi vel i faðmi róman-
tikurinnar. Og það er ekki óllk-
legt, að einmitt afburða kunn-
áttumenn á borð við þann eigi
eftir að stuðla að þeirri endur-
nýjun rómantikur, sem verið
var að óska eftir.
L eitan di n ýb ylgja
t N tf Y T t t C H A SAT >

Ian Dury & The Block-
heads-Laughter
Ian Dury hóf tónlistarferil
sinn f hljómsveitinniKilburn&
the High Roads, sem starfaði á
Jankel hljómsveitina. Jankel
haföi verið nokkurskonar tón-
listarráðunautur The Block-
heads. Hann samdi mikinn
hluta efnisins, útsetti og stjórn-
MC11 aði hann ekki alltaf með þegar hljómsveitin kom fram opinber- lega.
Popp
eftir Gunnlaug Sigfússon
Menn veltu bvi miöe vöneum
árunum frá 1970 til 1976 og
þótti þetta hin efnilegasta
hljómsveit, þó hún nyti litillar
hylli almennings.
Eftir að High Roads lagði upp t
laupana hélt Dury áfram að’
vinna við að semja lög meö
hljómborðsleikara hennar Chaz
Jankel að nafni og biðu þeir
þess aö heimurinn yrði tilbúin
aö meðtaka það sem þeir væru
að gera.
Arið 1977 tóku þeir svo upp,
meö aðstoð session manna, lög
þau sem komu út á plötunni
New Boots And Panties. Plata
þessi, sem kom út I september
1977, sló heldur en ekki betur i
gegn, þvi hún var inn á breska
vinsældarlistanum i hátt á
annað ár. Fljótlega eftir útkomu
New Boots varð siðan hljóm-
sveitin Blockheads til og er hún
enn I dag skipuð að mestu sömu
mönnum og I upphafi. Eina
breytingin er sú að eftir útkomu
annarrarplötu þeirra sem heitir
Do It Yourself, yfirgaf Chaz
yfir hvernig Blockheads mundi
farnast án hans og hver yrði
arftaki hans, ef einhver yröi.
Nýr maöur bættist ekki i hópinn
fyrr en síðast liðið sumar.
Honum var þó alls ekki ætlað aö
vera neinn arftaki Jankels,
heldur var hann bara vinur sem
passaði inn i hópinn. Maöur
þessi heitir Wilko Johnson og
var hann áður gltarleikari I
hljómsveitnum Dr. Feelgood og
Solid Senders.
Dury hefur jafnan gefið sér
góðan ti'ma milli platna. New
Boots kom út I sept 1977, Do It
Yourself I mai 1979 og nú fyrir
jólin kom loks út þriðja platan,
en hún ber nafnið Laughter.
Laughter hefur ekki notiö
sömu vinsælda i Englandi og
hinar tvær fyrri gerðu. Do It
Yourself fór t.d. I annað sæti
vinsældarlistans strax I útgáfu-
viku sinni, en Laughter hefur
ekki enn komist inn á topp 40.
Þetta þýöir þó ekki aö Laughter
sé verri plata en hinar, heldur
held ég aö ástæðan sé sú að tón-
listin á henni er ekki jafn auð-
melt og áður. En þegar maður
hefur hlustað á Laughter nokkr-
um sinnum þá verður manni
fljótlega ljóst að hún er engu
siðri en hinar.
Wilko Johnson hefur greini-
lega ekki sömu áhrif og Jankel
hafði, en þó setur hrár gitar-
leikur hans nokkurn svip á tón-
listina, þannig að hún er ekki
eins finpússuö og áður.
I fyrsta skipti heyrist i
strengjum á Dury plötu og er út-
setning þeirra góð og mjög I ætt
viö tónlistina. Mikla athygli
vekur einnig að jazz-trompet-
leikarinn Don Cherry skuli leika
meö þeim i nokkrum lögum og
eins og hans er von og visa
skilar hann sinu með sóma.
Dury er skemmtilegur og
óvenjulegur textahöfundur, að
visu er stundum erfitt að skilja
tilbúin „cockney” framburð
hans, en þaö kemst þó upp I
vana. Þaö væru t.d. ekki margir
sem gætulátiðorðin „hyena” og
„obsener” rýma saman en
Dury fer létt með það.
Laughter er i heildina góð
plata frá Ian Dury & The Block-
heads, hvorki betri né verri en
hinar, aðeins svolitið öðruvisi.
The Jam-Sound Affects
Sögu hljómsveitarinnar The
Jam má rekja allt aftur til árs-
ins 1972, þegar tveir skólabræð-
ur nálægt Woking I Surrey, Paul
Weller (gftar) og Rick Buckler
(trommurihittust I matarhléum
og „jömmuðu” saman og af þvi
er einmitt nafn hljómsveitar-
innar dregið. Seinna bættist svo
bassaleikarinn Bruce Foxton i
hópinn.
The Jam hefur veriö I fremstu
röð þeirra hljómsveita sem
kenndar hafa veriö við nýju
bylgjuna allt frá árinu 1976 og i
dag er The Jam einhver allra
vinsælasta hljómsveit Bret-
lands.
Sound Affect er fimmta plat-
an sem The Jam sendir frá sér.
Tónlistin á fyrri plötum þeirra
hefur verið i rökréttri þróun og
er platan Setting Sons þar
punkturinn yfir i-ið, þó að All
Mod Cons standi henni óneitan-
lega ekki langt að baki.
Um Sound Affect er hins veg-
ar það að segja, að ætla má að
hún sé upphaf nýrrar stefnu i
tónlistarflutningi The Jam.
Lögin eru þó ekki ýkja frá-
brugöin og ef eitthvaö er þá eru
þau melódiskari en áður.
Textarnir eru hins vegar mun
einfaldari og falla oft betur að
laginu en áður. Weller, sem
\w*M\
samiö hefur allt efni plötunnar,
hefur aftur á móti ekki enn náð
tökum á að koma sögum sinum
fyrir I svo einföldu formi þó
óneitanlega séu þar undantekn-
ingar á. Sem dæmi um góða
texta á plötunni mætti nefna
Man In The Corner Shop, That’s
Entertainment og DreamTime.
En þaö eru ekki bara textarn-
ir sem hafa verið einfaldaðir,
heldur eru allar útsetningar
mun einfaldari en áöur og er
það síður en svo til lýta. Gitar-
tónninn er til að mynda mun
miklu mjórri en áöur og bassinn
spilar stærri rullu. Hljómborð
eru sparlega notuð og i sumum
laganna, eins og t.d. Boy abaout
Town, gefur að heyra skemmti-
legt „brass” i anda Strawberry
Fields, Bitlanna.
1 heild má segja um Sound
Affects að The Jam séu að gera
þar tilraun meö einfaldleikann
og er það tilraun sem heppnast
vel. Þaö er allavega spennandi
að vita á hvaða brautir The Jam
heldur á, I framtiðinni.