Helgarpósturinn - 05.03.1982, Qupperneq 4

hQlgarpósturinn
Enn er álverksmiöjan I Straumsvik bitbein islenskra stjórnmálamanna. Ailt frá því
hinn erlendi auöhringur, Alusuisse, samdi viö Islenska rikisstjórn og reisti verksmiöj-
una, hafa staðiö deilur um þetta fyrirtæki, eöa öllu heldur hvernig staöiö var aö
samningnum i upphafi og svo hvernig viöskipti islenska rikisins og auöhringsins hafa
siðan verið.
Siðan Alþýöubandalagiö kom i rikisstjórn fyrir um tveimur árum, hefur and-
rúmsloft milli auöhringsins og islenska ríkisins mjög kólnaö. Nú siöast hefur Alþýðu-
bandalagiö látiö aö þvi iiggja, aö hugsanleg lausn á deilunni viö auöhringinn, sé aö
þjóönýta fyrirtækið. Auðhringurinn segir á móti, aö vel komi til mála aö leggja fyrir-
tækiöá islandi niöur, leita á önnur mið, byggja verksmiðju I þriöja heiminum.
Hinn íslenski forsvarsmaður Alusuisse, Ragnar Stefán Halldórsson forstjóri, hefur og
löngum oröiö aö standa i stormum vegna viöskipta auöhringsins og islendinga. Hann
fékk svo á sig sviösljós um daginn, þegar hann var kjörinn formaður Verslunarráös.
Ragnar á aöild aö Verslunarráöi vegna eignaraöildar sinnar aö fyrirtækinu Pólar h.f.,
sem framleiðir rafgeyma. Alusuisse á enga aöild aö samtökum islenskrar verslunar
ellegaratvinnurekenda.ogerþaöreyndar brotá reglum Alþjóða vinnumálasambands-
ins, aö fyrirtækið skuli ekki vera aðili aö Vinnuvcitendasambandi islands. Þaö er brot,
sem verkalýðsfélög þau sem semja viö auöhringinn hafa væntanlega litiö á móti. En
hvernig sem þeim málum er háttaö, fannst Helgarpóstinum vel viö hæfi aö bregöa upp
NÆRMYND af forstjóranum, Ragnari S. Halldórssyni.
„Kagnar hefur gaman af aflmiklum bil-
um og nýtur þess aö aka þeim nógu andsk.
hratt. Menn gantasl stundum meö þennan
bilaáhuga forstjórans, segja sögur af hon-
um og bilaakstri. Hann stikar hratt út af
skrifstofunni, sest upp i bilinn og æðir svo
sem blár loginn eftir Reykjanesbraut-
inni”, sagði starfsmaöur nokkur i álver-
inu i Straumsvik og bætti við, „...maður
hefur heyrt þvi fleygt, að lögreglan hafi
fyrir löngu gefist upp á aö elta hann uppi.
Þeir biða bara úti á vegi og gripa hann áð-
ur en hann gefur i, rétta honum sektar-
miða og svo fær hann aö gefa eins mikið
gas og hann lystir...”
Þeir starfsmenn álversins, bæöi núver-
andi og fyrrverandi, töluöu annars hlý-
lega um yfirmann sinn, sögöu hann
reyndar hrjúfan i viðmóti við fyrstu
kynni, en undir skrápnum væri skemmti-
legur og raungóður drengur, sem virtist
hafa þaðeitt markmið i lifinu að láta hjól-
in snúast. Bilhjólin og verksmiðjuhjólin.
Ragnar Stefán Halldórsson fæddist 1.
sept. 1929 i Reykjavik, sonur Halldórs
Stefánssonar alþingismanns og forstjóra
og seinni konu hans, Halldóru Sigfúsdótt-
ur. Hann varðstúdent frá M.R. 1950, lauk
fyrrihlutaprófi i verkfræöifrá Háskóla Is-
lands 1953 og siðan prófi i byggingaverk-
fræði frá Tækniháskólanum i Kaup-
mannahöfn 1956. Auk þessarar skóla-
göngu, fór hann stuttar náms- og kynnis-
íerðir til Bandarikjanna á árabilinu 1959-
'65. Hann starfaði sem verkfræðingur fyr-
ir bandariska flugherinn á Keflavikur-
flugvelli á árunum ’56-’59, yfirverk-
fræðingur þar frá '59 til ’61 og var fram-
kvæmdastjóri verkfræðideildar banda-
riska flotans 1961 til 1966. Hann var svo
ráðinn tæknilegur framkvæmdastjóri Is-
lenska álfélagsins 1. janúar 1967.
„Við Ragnar uröum bekkjarbræöur i
M.R. og vinátta hans varð okkur bekkjar-
systkinunum öllum mikils virði”, sagði
Matthias Jóhannessen ritstjóri um Ragn-
ar. „Hann kom með andblæ sins merka
æskuheimilis og þaðfórekkimilli mála að
hann naut þess rammislenska arfs, sem
foreldrar hans miðluöu i rikum mæli. Ég
kynntist þeim báðum. Frú Halldóra er
eftirminnilegur persónuleiki og Halldór
sérstæður og umfram allt sjálfstæður
félagsmálamaður og þingmaður Fram-
sóknarflokksins. Ég átti samtal við hann,
þegar hann sat aldinn að árum á friðar-
stóli og varð hann mér harla minnisstæð-
ur. Eftir það þóttist ég skilja Ragnar son
hans betur en áður. Halldór sagði skilið
við Framsókn og gekk til liðs við Bænda-
flokkinn, enda hafði hann ekki annað
leiðarljós en sannfæringu sina. Ég fullyrði
að sama máli gegni um Ragnar, son hans.
Hann er engin undirtylla, hvorki útlend-
inga né annarra. 1 skóla var hann góður
námsmaður, fastur fyrir og samkvæmur
sjálfum sér. Hann var fljótur að skilja
kjarna frá hismi. Þessa eðliskosti á hann
alla i rikum mæli. En hann getur verið
þrjóskur, enda dálitið sérvitur...” sagði
Matthias Jóhannessen og viö spurðum
Hermann Guðmundsson, fyrrum formann
Verkamannafélagsins Hlifari Hafnarfirði
um þrjósku og sérvisku Ragnars, en þeir
Ragnar sátu löngum hvor andspænis öðr-
um við samningaborðið' vegna kjaramála
i Straumsvik.
„Ragnar er hrjúfur i viðmóti viö fyrstu
kynni”, sagði Hermann, ,,og hann er
harður i horn að taka. Þó verð ég að segja,
að stundum finnst mér hann taka tillit til
annarra. Það var gott við hann að eiga.
Það stóðst jafnan þaö sem hann samdi
um. Nú, Ragnar er fljótur að hugsa og
greina vandamálin, fljótur að finna hnút-
inn sem þarf að leysa. Að þvi leytinu er
hannmeð betri viðsemjendum sem ég hef
átt viö”.
Starfsmaður nokkur i Straumsvik, sem
einnighefursetiðvið samningaborð gegnt
Ragnari,tók mjög i sama streng og Her-
mann i Hlif.
„Ragnar er verðugur andstæöingur.
Hann er snjall, eitilharður en um leið
skemmtilegur. Og hann stendur við það
sem hann segir og semur um. 1 raun og
veru finnst mér eftir þvi sem ég kynnist
honum meira, að hann sé akkúrat enginn
harðjaxl. Eiginlega linnst mér hann fyrst
og fremst skemmtilegur. Og snjall mað-
ur. Menn hér bera virðingu fyrir honum.
Hann er ekki svo mjög fjarlægur hér á
vinnustaðnum. Hann þekkir marga hér,
reynir að hlusta á almenna starfsmenn og
kynnast þeim. Samskiptin við starfsmenn
og félög þeirra eru yfirleitt góö. Og menn
skemmta sér stundum við að segja sögur
af biladellu forstjórans. Hann á núna stór-
an BMW — og sá fær að skriða maður”.
Fyrrverandi starfsmaöur álversins,
maður sem sat ekki fjarri Ragnari á
skrifstofunni, sagði að dugnaði forstjór-
ans væri viðbrugðið, jafnt til starfa og
leikja.
„Maöur varö oft var við þaö, t .d. þegar
árshátiðir voru, að Ragnar fékk sér i
staupinu og skemmti sér manna best.
Hann var lika oft lengst að — en ævinlega
kominn fyrstur til starfa næsta morgun.
Það er ekki nema gott um hann að segja.
Eiginlega finnst mér að hann gjaldi nokk-
uð næstu undirmanna sinna. Það voru
þarna amk. deildarstjórar, sem töfðu fyr-
ir gangi mála. Þegar svo Ragnar komst
að þvi, hvernig allt var i pottinn búið,
rauk hann sjálfur i að koma málum i
framkvæmd og þá gekk undan. Maður
hafði stundum á tilfinningunni, að sumir
sem voru ráðnir að álverksmiðjunni og
það jafnvel i háar stöður, hafi fengið
starfið vegna bridge- eða skákkunnáttu.
Ragnar er spilafifl”.
Spilafifl? Við settum okkur i samband
við nokkra sem taka slag með álfor-
stjóranum. Einn þeirra gaf til kynna, að
forstjórinn væri ekki sérlega snjall spila-
maður, en heföi ólæknandi spiladeliu,
jafnvel svo að mætti kalla fikn, og hefði á
stundum verið þaulsetinn við spil og farið
flatt.
„Ragnar er traustur félagi, fyndinn og
skemmtilegur”, sagði Kristinn Bergþórs-
son heildsali, sem hefur átt margar sam-
verustundir með Ragnari við spil ellegar
laxveiöi. „Ég hef þekkt Ragnar i tiu eða
fimmtán ár”, sagði Kristinn, „við höfum
veitt lax i Selá i Vopnafirði og svo spilum
við bridge saman. Hann er vel liðtækur
spilamaður, en hefur reyndar ekki lagt
sig svo ýkjamikið eftir þessu. Hann er
maður hinna skjótu ákvarðana. Hann vill
njóta hvildarinnar, þegar hann gefur sér
tima til að hvilast, en eigi að siður fellur
honum ekki verk úr hendi. Þegar viö er-
um i laxveiði saman og einhver töf verð-
ur, þá vill hann strax gripa spilin. Hann
vill nota timann og á meðan segir hann
sögur, er fyndinn og fróður”.
Og við gefum Matthiasi Jóhannessen
orðið aftur: „Ragnar var vinsæll i MR.,
hefur alltaf haft tilhneigingu til að vera i
forystu og ég held hann sé gott þing-
mannsefni. Hann er vinur vina sinna og
mikill gleðimaður. Hann er minnst
þriggja manna maki og skemmtir sér
jafnvel á viö þrjá meðal Alþýðubanda-
lagsmenn — og þarf nú talsvert til þess úr
þvi sem komið er. Það þarf mikið þrek til
þessað standast hinni nýju yfirstétt snún-
ing.En árgangurinn MR -’50 fékk mikiðog
gott veganesti, stæltist i styrjaldarvolki,
vandist mikilli vinnu og óx úr grasi undan
grænum fingrum mikilla kennara og
ógleymanlegs rektors, Pálma Hannes-
sonar”.
Ragnar er flokksbundinn Sjálfstæðis-
maður, en starfar litið i flokknum. Maður
nokkur, er mikið hefur starfað i þeim
flokki, taldi að Ragnar hefði ekki sérstak-
an áhuga á pólitisku starfi, ,,en hann var
vist einhvern tima i fjárhagsnefnd fyrir
flokkinn, aðallega vegna þekkingar sinn-
ar á fjármálum og fyrirtækjastjórn”.
En þótt Ragnar nenni ekki að vinna
mikið i flokki sinum, þá hefur hann sinnt
félagsstörfum á öörum vettvangi. Hann
tók lengi mikinn þátt i störfum Stjórn-
unarfélags Islands og var reyndar for-
maður þess lengi. Einn úr þvi sagði, að
félaginu hefði verið akkur i Ragnari,
einkum vegna sambanda við útlönd og
reynslu af starfsháttum við erlend fyrir-
tæki — og manni verður á að spyrja — er-
lend stórfyrirtæki?
„Ég kunni afarvel við að starfa með
honum”, sagði maður úr Stjórnunarfélag-
inu. „Hann er sjálfstæður, fyrirtaks
fundarstjóri, fastur fyrir — maðurinn er
einfaldlega bæði harðskeyttur og klár og
duglegur. Hann getur náttúrlega verið
fjandanum óbilgjarnari og harðdrægari,
ef honum finnsl að sú afstaöa sé nauðsyn-
leg. Hann gefur sig ekki fyrr en i fulla
hnefana, en hann tekur sönsum”.
Alþýðubandalagsmenn, eöa öilu neldur
Þjóöviljinn, hefur löngum sagt, að ts-
lendingar yrðu að heyja sjálfstæðisbar-
áttu vegna tilveru hins alþjóðlega auð-
hrings hér á landi og reyndar er það alfar-
iðröksemd Alþýðubandalagsins, að erlent
fjármagn i landinu sé af hinu illa og i aug-
um Þjóðviljans verður Ragnar Halldórs-
son sjálfkrafa grunsamleg persóna vegna
fyrri starfa fyrir bandariska herliðið i
Keflavik og siðan aftur vegna forstjóra-
starfanna fyrir lsal og Alusuisse. Við
ræddum þetta við Alþýðubandalagsmann
sem reyndar þekkir Ragnar persónulega
frá fornu fari og af þeim sökum vildi sá
ekki láta nafns getið.
„Ragnar er góður strákur”, sagði Al-
þýðubandalagsmaður okkar, „ég man
eftir honum úr skólanum. Og við vorum
saman i sumarvinnu einu sinni. Hann er
duglegur og drengur góöur. En þegar
hann fullorðnaðist breyttist hann i töff-
ara. Hann var ekki þessi töffari þegar
hann vár unglingur og ungur maður. En
ég reikna með að hann hafi þurft að koma
sér upp þessum skráp, þegar hann sá
hvert stefndi. Það hlýtur aö vera ill
reynsla hverjum manni að vinna fyrir er-
lent herlið. En mér finnst Ragnar bara
skemmtilegur”.
Matthias Jóhannessen sagði að Ragnar
skemmti sér á við þrjá miölungs Alþýðu-
bandalagsmenn. Við bárum þá umsögn
undir Ragnar sjálfan:
„Ég veit þaðekki”,sagði Ragnar og hió
viö, „satt best að segja hef ég gert svo lit-
iö af þvi að skemmta mér meö Alþýðu-
bandalagsmönnum”. Og við spurðum
hvort hann ætlaði aldrei að vaxa upp úr
biladellunni?
„Biladellan já. Ég verð vist að sæta þvi,
þegar menn eru að segja að ég sé ólækn-
andi. En þetta er nú orðiö allt miklu
minna i sniðum en áöur var. Ég held ann-
ars að ég hafi fengið þetta biladellu- eða
hraðakstursorð á mig þegar ég vann suð-
urá Keflavikurvelli. Einkum þegar gamli
vegurinn var. Manstu nokkuð eftir hon-
um? Hann var oft erfiður eftir bleytur og
einnig ef þurrkar höfðu verið lengi. Þá
var hann svo harður. Maður var oft að
flýta sér þarna suður eftir á siðustu
stundu”.
Og hvort hann hefði aldrei langað að
feta i fótspor föður sins og fara á þing?
„Nei — ég hef aldrei haft áhuga á þvi.
Það er reyndar rétt, að stundum hefur
manni fundist aö það mætti nú taka til
hendinni á þinginu. Mér finnst að
stjórnarskrármálið sé mest aðkallandi
núna — og það þarf að minnka rikisgeir-
ann, halda aftur af rikinu á atvinnusvið-
inu”.
Við spurðum hvort hann væri spilafifl,
eins og einhver sagði hér að ofan.
„Ég reyni að spila svolitið bridge já. Og
golf stundum. Og ég reyni að fara i lax
nokkrum sinnum á hverju sumri. Ég
skrepp lika á skiði stöku sinnum. Ég fór á
skiði á sunnudaginn var. Ég fór beint af
samningafundi sem lauk á sunnudags-
morguninn klukkan sjö. Við vorum að
semja við starfsmenn hér. Ég geng mest
á skiðunum.”
Liturðu nokkurn tima i bók?
„Ég er þó nokkur lestrarhestur. Það
erii mest timarit sem ég les og blöð. Ég
las siðast bók eftir Max Brand. Kannastu
við hann? Ég las þessa bók eftir hann
vesturi Bandarikjunum. Þetta er kúreka-
saga, reyfari. Ég hef gaman af þannig
bókmenntum. Nú — af jólabókunum hér
heima man ég helst eftir ævisögu Ólafs
Thors og svo minningabók Þórarins
Þórarinssonar á Eiðum’’.
Við látum hinn nafnlausa Alþýðubanda-
lagsmann okkar eiga siðasta orðið um
Ragnar S. Halldórsson: „Þetta er
dugnaðarforkur hann Ragnar, það verður
seint af honum skafiö. Eldklár maður,
áreiðanlega margra manna maki i vinnu.
Þaö eru einmitt svona gæjar sem eiga að
stjórna svona stórfyrirtækjum. Ég veit
það ekki — ætli það sé ekki erfitt aö vinna
fyrir útlent fyrirtæki á Islandi? Þaðmætti
segja mér það”.
eftir Gunnar Gunnarsson
mynd Jim Smart