Helgarpósturinn - 30.04.1982, Blaðsíða 27

Helgarpósturinn - 30.04.1982, Blaðsíða 27
■'h&lrjarjirrcrh irinn Föstudagur 30. apríi 1982 Niðurgreiösla lýðræðisins Það er ekki langt siöan hart var deilt um þá ákvöröun stjórnvalda, aö tekin skyldi upp skrefamæling á simanotkun lands- manna. Þegar i kjölfar þeirrar deilu kemur á daginn, aö stjo'rnmálaflokkar landsins fá 85% afslátt af kosningasimum sinum, bæöi stofngjaldi og skrefum, er ekki aö furöa þótt margir reki upp ramakvein. Þetta mál hefur þó ekki orðiö að meiri- háttar hitamáli á siðum dagblaöanna, þess er varla getið i flokksraálgögnunum, og þvi siður hefur þaö verið notaö rikisstjórninni eða einstökum ráðherrum til hnjóðs aö veita stjórnmálaflokkunum þessa ivilnun. Skýringin er sú, að beiðnin um þennan af- slátt var borin fram i sameiginlegu bréfi framkvæmdastjóra allra flokkanna. þessi beiöni, sem var lögð fram 17. febrúar siðastliðinn, var i rauninni einföld afgreiösla. Framkvæmdastjörarnir fóru þess aöeins á leit viö stjórnvöld, aö flokkun- um yröu veitt sömu hlunnindi i þessari kosningabaráttu og þeirri sem var háö haustiö 1979, og raunar i mörgum undan- förnum kosningum. Aö þvi viðbættu þó aö flokkunum yröi úthlutað einu eintaki af þjóöskrá hverjum, sem ekki hefur veriö áöur, og fengju jafnmikinn afslátt af skrefagjaldi simans og stofngjaldinu, eöa 85% afslátt. Það er um þaö bil sami af- sláttur og hefur veriö af stofngjaldinu i undanförnum kosningum. Þetta erindi var tekið fyrir og afgreitt at- hugasemdalaust á rikisstjórnarfundi i.........—......... Eftir vifilengjur og fimleika á ystu brún samningsslita hefur Israelsstjórn undir forustu Menachem Begins efnt fyrirheit um brottför Israelshers af egypsku landi. Begin tókst ekki sú ætlun sin aö fá Mubarak Egyptalandsforseta til aö sætta sig viö kosti sem geröu stjórn hans ómögulegt aö knýta á ný samböndin við önnur arabariki, sem röknuöu upp viö Camp-David-samninginn. Hinsvegar færöi Stoessel, aðstoöarutan- rikisráöherra Bandarikjanna, Begin bréf frá Reagan forseta, sem viötakandi skýrði frá aö hefði i sér fólgnar þýðingarmiklar skuldbindingar Bandarikjastjórnar gagn- vart ísrael, en ekkert hefur veriö birt um efni bréfsins Brottför siöustu israelsku hersveitanna frá Sinai leiddi I ljós enn einn klofninginn I röðum arabarikja. Þjóöhöföingjar tveggja þeirra, Hussein Jórdanskonungur og Hass- an konungur Marokkó, sendu Mubarak heillaskeyti vegna endurheimtar alls her- tekins, egypsks lands, og sýndu þar meö eindreginn vilja til að afturkalla fordæm- inguna sem þeir stóöu að á Camp David-samningnum. Allmörg önnur araba- riki eru sama sinnis, vilja taka aftur við Egyptalandi i sinn hóp, en láta þaö ekki formlega uppi aö sinni. Svo er fariö: Saudi-Arabiu og furstadæmunum viöi Persaflóa, sem eru i bandalagi viö hana. Aöalmálgagn stjórnar Sauda, al-Riyadh, komst svo að oröi, að ekki ætti aö prútta um ■ endurkomu Egyptalands I hóp arabarikja, þar sem landið sé þeim ómissandi. Al-Nawda i Mekka sagði forsendur sundr- þriðjudaginn 16. mars. En á þeim fundi kom ekki til tals aö veita öörum þeim sem standa aö framboöi til sveitar- og bæjar- stjórnakosninga slikar Ivilnanir. „Þaö er útaf fyrir sig ekki óeölilegt, aö stjórnmála- flokkarnir fái slika ivilnun, en aörir hafa ekki sótt um slikt”, segir Steingrimur Hermannsson, ráöherra póst- og simamála; og bætir þvl viö, aö sjálfsagt veröi þaö kannaö hvort þeir sem bjóöa fram lista utan flokkanna fjögurra skuli fá sama af- slátt og þeim er veittur. „Þaö sem veldur mér áhyggjum er, aö um leiö og þarna er verið aö Ivilna fáum er veriö aö iþyngja almenningi, sem mun borga brúsann, þegar upp er staðið,” segir Jón Skúlason Póst- og simamálastjóri, en ■ samkvæmt upplýsingum hans var munur- inn á þvi sem flokkarnir borguöu fyrir sima i kosningabaráttunni 1979 og þvi sem Póst- ur og simi urðu aö kosta til heilar 5,6 milljónir gamalla króna. Framreiknaö til núgildandi verölags er þarna um að ræða 138.200 krónur (13.8 millj. gamlar). „Mér finnst þetta rangt, þvi viö höfum ævinlega verið að hugsa um samræmingu og hagkvæmni og viðhaft sparnaö i rekstri undanfarin ár, með verulega góðum árangri. Þaö hefur ekki góö áhrif þegar maöur er aö prédika hagkvæmni og fólkið sér, að þaö er hægt að gefa á þennan hátt”, segir Jón Skúlason. Ekki er um þaö aö ræöa, aö þarna sé beinlinis um lögbrot aö ræöa, eins og haft var eftir póst- og simamálastjóra i Dag- blaðinu og Visi. En hann bendir á aö tsraelsmenn draga niöur fána sinn á ISharm el Sheikh, þýöingarmestu herstöö- inni á Sinaiskaga. Tangarsókn gegn írak magnar háskann á Persaflóasvæðinu ungar Egyptalands og annarra arabarikja úr sögunni með endurheimt Sinaí. Skilyrðislaus andstaöa gegn Egypta- landi og friöargerö þess við Israel kemur eftir sem áður frá Sýrlandi, og ljóst er að Hafez al-Assad Sýrlandsforseti telur að mál hafi nú skipast svo aö honum sé unnt að koma ár sinni fyrir borö svo ummuni i krafti forustu fyrir ósáttfýsi við Israel og náins sambands viö Sovétrikin meö tilheyr- andi hernaöarstyrk frá þeim. Eftir ósigur Irakshers i striðinu viö Irana I siðasta mán- uöi, hófst Assad handa aö þjarma aö ná- grannaríki Sýrlands i austri, þar sem aö völdum situr erkióvinur hans i hópi araba, | Saddam Hussein. Bandalag Sýrlands og írans gegn Irak var innsiglaö i Teheran um siöustu mán- aöamót meö samningi milli rikjanna. Þar hét íran meðal annars að sjá Sýrlandi fyrir ’’ undanþága sé ekki til I reglugerðum og ákvöröun rikisstjórnarinnar hafi ekki veriö birt i Stjórnartiðindum, sem hann telur að sé eölilegt. „Viö höfum taliö nauösynlegt aö fara eft- ir lögum og reglugeröum þegar viö úthlut- um þeim friu simum sem heimilt er. 1 fjárlögum og reglugeröum er heimilaö aö úthluta allt að 25 simum til Blindravina- félagsins, 25 simum til Sjálfsbjargar og 2700 simum til elli-og örorkulifeyrisþega” segir hann. ForsvarsmennKvennaframboösins hafa sem kunnugt er ákveöiö aö sækja ekki um kosningasima meö 85prósent afslætti. „Viö teljum alla meðferð þessa máls meö eindæmum ógeöfellda og aö hún sýni ber- lega samtryggingakerfi stjórnmála- flokkanna og misnotkun þeirra á almanna- fé I eigin þágu, okkur finnst ekki rétt aö almenningur borgi þennan brúsa. Rök sim- virkja finnast okkur alveg góö og gild, þaö erósamræmiiþvi aö aö veita slikan afslátt en greiöa ekki launþegum mannsæmandi laun”, segir Sólrún Gisladóttir hjá Kvennaframboöinu. En ekki eru allir sammála um, aö þarna sé um mikla fjármuni aö ræða. Steingrimur Hermannsson segist alls ekki geta séö, aö þetta muni kosta simnotendur nokkuö, en bendir jafnframt á, aö hann hafi faliö póst- og simamálastjórn aö taka saman skýrslu þar sem sýnt veröi nákvæmlega um hve mikinn beinan útlagöan kostnaö sé aö ræða. Uppsetning bráðabirgðasima meö veru- legum afslætti er þó siður en svo bundin kosningabaráttu stjórnmálaflokkanna. Wafsteinn Þorsteinsson simstjóri i Reykjavik segir, að Póstur og simi hafi um árabil leigt út svonefnda lánssima, raunar eftir reglum, sem enn hafi ekki veriö settar i gjaldskrá. Reglurnar eru þær, aö hver og i einn sem getur fært fram fyrir þvi góðar og gildar ástæöur getur fengiö sima i allt aö þremur mánuöum gegn þvi að greiöa einn þriöja af venjulegum stofnkostnaöi, sem þýöir að afsláttur er um 66 prósent. Vilji menn fá sima i þrjá til sex mánuöi greiöa þeir hálft stofngjald, og I báðum tilfellum fá þeir gamalt, uppgert simtæki á einum þriðja af venjulegu veröi. Það er augljóst, að þessi kostnaöur er litiö hærri en þaö sem stjórnmálaflokkarnir greiöa fyrir uppsetn- ingu kosningasima sinna. Samkvæmt þessum reglum veröa sim- notendur þó að greiöa fullt afnotagjald ] YFIRSÝN 1 oliu, og var þaö þá ekki lengur upp á oliu frá Irak komiö. Eftir aö fyrsti oliufarmurinn frá Iran barst til Sýrlands, lét Assad loka landamærunum viö Irak og siðan skrúfa fyrir helstu oliuleiðslu traka, sem liggur um Sýrland til sjávar i Libanon. Til að bæta gráu ofan á svart hirti Sýrlandsstjórn oliuna sem i leiöslunni var, þegar henni var lokað. Wámarki náöi herferö Sýrlandsstjórnar gegn stjórninni i Irak, þegar opinber frétta- stofa flutti yfirlýsingu frá Walid Hamdoun varaforsætisráöherra, þar sem skoraö var á íraka að hefja uppreisn og kollvarpa stjórn Saddams Husseins. Skýröi varafor- sætisráðherrann frá aö öllu sambandi viö stjórnina i Bagdad væri slitið og allir sannir arabar hlytu aö biða falls hennar meö til- hiökkun. Sigrar Iranshers upp á siökastið hafa oröiö til aö draga um allan helming úr lik- um á fribarsamningi I striöinu við trak. Sáttanefndir sem á ferö eru um þessar mundirmilli Bagdadog Teheran fá svör er enga smugu skilja eftir til samninga. Stjórn Iraks kveðst fús til að hörfa af öllu irönsku landi meö her sinn, en vill halda yfirráðum yfir árósnum Shalt al Arab. Stjórn Irans lætur sér ekki lengur lynda aö hljóta árós- inn til yfirráöa, heldur krefst nú þar á ofan striösskaðabóta fyrir tjón sem hlotist hefur af innrás íraks i landið. £kki er ástæða til annars en taka trú- anlegar hótanir klerkastjórnarinnar i Iran um að herlið hennar verði látið sækja inn I Irak, þegar timi er til kominn, i þvi skyni aö hertaka Bagdad og steypa stjórn Saddams Husseins af stóli. En þrátt fyrir bandalagiö viö Iran er sú framvinda mála ekki aö skapi Assad Sýrlandsforseta. Sjálfur á hann i blóöugum innanlandsófriöi viö Bræöralag múslima, samtök heittrúarmanna, og kær- ir sig ekki um aö fá iranska klerkaveldið aö 1 bæjarvegg sinum. Þar aö auki eru þeir Ass- ad og Saddam Hussein foringjar fyrir fjandsamlegum örmum Baath sósialista- flokksins, sem hefur aö meginmarkmiði að þurrka út landamæri arabarikja og sam- eina araba i eitt mikið veldi undir forustu Baath. Frá sjónarmiði kenningarinnar 27 meðan stjórnmálaflokkarnir fá 85% afslátt eins og fyrr segir. En þar lætur Póstur og simi krók koma móti bragöi. Lásar eru . nefnilega settir á alla kosningasima þannig að hvorki er hægt að hringja beint til út- landa né nota sjálfvirkt langlinusamband innanlands. Hvað sem öllum kostnaöarútreikningum liöur er þab sjónarmið framkvæmdastjóra stjórnmálaflokkanna, aö meö þvi að veita afslátt á kosningaslmunum séu stjórnvöld aðeins aö greiða fyrir þjónustu þeirra við almenning og þar með styrkja lýðræðiö. „Ráöherrarnir þekkja þá erfiöleika sem flokkarnir eru i, vegna peningaleysis. Þeir vita, aö þeir eiga aö vera þaö afl sem al- menningur á heimtingu á að sjáium upplýs- ! ingastreymi um stjórnmálin”, segir Þráinn i Valdimarsson, framkvæmdastjóri Fram- j sóknarflokksins, sem þekkir þessi mál af margra áratuga reynslu. | Hann nefnir sem dæmi um mikiivægi kosningasimanna, aö þeir séu mikið notaðir vegna utankjörstaðaatkvæöagreiöslu til ab hafa samband viö fólk úti á landi og jafnvel erlendis. Eins hringi áhugafólk og trúnaðarmenn mikið á skrifstofurnar I kosningabaráttunni. «'* „Viö höfum ekki aöra tekjumöguleika en þessi happdrætti sem viö erum áö veltast meö tvisvar á ári og einu opinberu styrkirnir til stjórnmálastarfs renna annars vegar til þingflokkanna en hins- i vegar til útgáfustarfsemi”, segir Þráinn. ! Og hann bætir þvi við að meirihluti útgáfu- styrksins fari I aö greiða áskrift rikisins á þeim 200 eintökum sem þeir fá af hverju hinna fjögurra flokksmálgagna. Þab má þvi segja, aö i þessu „sima- afsláttarmáli” hangi fleira á spýtunni. I flestum nágrannalöndum okkar greiöir rikið stórfé til stjórnmálaflokkanna, sem þykir bráðnauðsynlegt til þess að tryggja þeim naubsynlegt frelsi og auðugir einstak- lingar eöa fjársterk félagasamtök nái þar ekki töglum og högldum. ' Wér á landi hafa fjármál flokkanna litt verið rædd frá þessu sjónarhorni til þessa og væri vel ef þetta mál yröi til þess að menn tækju aö ræöa i alvöru hvort gefa eigi lýðræöinu afslátt ööru hvoru, greiöa það niöur eöa sleppa þvi alveg lausu út i hina frjálsu samkeppni, þar sem sá sterkasti lifir. eftir- Þorgrim Gestsson 2 eftir Magnús Torfa Ólafsson væri þaö mikill áfangi að Sýrland og Irak ka must undireina stjórn. Bikjunum á Arabiuskaga ógna þessar horfur á svæöinu fyrir botni Persaflóa. Stjórnir þeirra kæra sig hvorki um iranska, irakska né sýrlenska yfirdrottnun við fló- ann. Hafa þvi Saudi-Arabia og smáríkin viö Persaflóa vestanveröan ásamt Jórdan sameinast um aö styöja Irak gegn f jendum þess til beggja handa. Er þar einkum um aö ræöa fjárstuðning af hálfu oliurikjanna, ; sem þegar kann aö nema allt aö 20 milljörð- ; um dollara, en Jórdan hefur sent hermenn að taka þátt i striöinu viö Irani. ' Stjórn Begins i Israel hrærir eftir megni I þessu grugguga vatni. A dögum transkeis- ara var náið samband á milli stjórnar hans og Israelsstjórnar. Valdataka klerkanna rauf ekki það samband, hversu mjög sem þeir formæla Israel. I striðinu viö Irak hef- ur ísrael látiö Iransher i té mikið af vopn- um, varahlutum og skotfærum. Einnig hef- ur israelska leyniþjónustan veriö þeirri 1 irönsku innan handar meö upplýsingar, rétt eins og Khomeini sé réttur arftaki keisar- ans. Loftárás israelska flughersins á kjarn- orkurannsóknastöð traka viö Bagdad var til þess sniöin aö valda trak hnekki, einmitt þegar herir þess stóöu vel aö vigi gagnvart Iran. Sovétrikin hafa gert bandalagssáttmála viö Sýrland og sjá rikinu fyrir vopnum. Aö- ur var bandalag með Sovétrikjunum og Irakpen það raknaöi upp, og þegar striðiö við Iran hófst tóku sovétmenn aö mestu fyr- ir vopnasendingar til Iraka. Sovétstjórnin hefur gert sér far um að hafa sambúðina við Iran i þvi horfi, aö hún sé I aöstööu til ab efla áhrif sin i landinu eftir þvi sem tæki- I færi bjóöast. I Bandarikin hafa aftur á móti hvorki stjórnmálasamband við Irak né Iran og alls enga aöstööu til ab hafa áhrif á Sýrlands- stjórn. Þvi er ljóst að Sovétrikin eru ákjósanlega i stakk búin til aö hagnýta sér rikjandi hættuástand til að auka itök sin á einhverjum þýöingarmesta bletti hnattar- ins.

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.