Helgarpósturinn - 17.05.1984, Blaðsíða 25

Einu sinni var litið upp til
flugmanna, en þeir hafa
hrapað í almenningsáliti
•
Meginkostur við flug-
mannsstarf ið er stuttur
vinnutimi
sögur um „hið ljúfa líf“ í útlandinu,
villt partí og drykkju, en þær eru
fjarri veruleikanum," segir flug-
þjónn við HP. í Evrópu er aldrei
stoppað. Vélarnar leggja af stað í
býtið á morgnana og koma aftur
heim síðdegis, stundum ekki fyrr
en um kvöldmat. Þetta er langur
vinnudagur.
Oðru máli gegnir um Ameriku-
flugið. Þá er stoppað í minnst einn
sólarhring, stundum í 3-4 daga,
þegar aðrar áhcifnir taka vélarnar
heim á leið. Áhafnimæ dvelja á
sömu hótelunum í New York,
Chicago, Detroit, Baltimore og
Luxemborg. Vestanhafs er fólkið
lent um kvöldmatarleytið að stað-
artíma en klukkan í höfði fólks er
11-12 um kvöld. Flugfólkið hefur
því hægt um sig eftir lendingu. í
sólcirhringsstoppi notar fólk gjam-
an daginn eftir til að versla og
skoða sig um. í lengri stoppum fer
áhöfnin gjarnan út að borða sam-
an, en arinars er mjög misjafnt
hvort áhöfnin heldur hópinn. Oft
er farið á bíó, skemmtistaði eða
tónleika, eða setið heima á hóteli
og horft á sjónvarp eða myndbönd.
,3umir flugmenn em kannski æstir
fyrstu mánuðina en flestir slappa
bara af í þessum stoppum. Þetta er
rólegur tími,“ segir einn flugmað-
ur. „Sumir flugmannanna líta svo-
lítið stórt á sig,“ segir fyrrverandi
Flugleiðaflugfreyja góðlátlega, „og
þeir vilja allir vera svolitlir heims-
menn. Þeir eiga líka fyrir því oft á
tíðum, þetta em menn sem hafa
komið víða. En það er eftirtektar-
vert hvað þeir miða allt út frá ame-
rískum standard á hlutunum. Þeir
verða sumir fúlir ef þeir lenda til
dæmis á hóteli í Portúgal, þcir sem
ekki er hægt að ná ajnJc. 10 stöðv-
um á sjónvarpið. En þetta em
prýðismenn yfirleitt."
Drykkja er ekki sögð vera neitt
vandamál. „Þótt fiugfókið hafi betri
aðgcing að víni á vægu verði en
aðrir landsmenn, er ekki þar með
sagt að það drekki meira en aðrir.
Ég held að drykkjan sé bara svipuð
og hjá öðmm stéttum,“ segir flug-
þjónn hjá Flugleiðum. Fjöldinn ail-
ur af flugmönnum snertir ekki
áfengi og það er ekki nema einn og
einn sem fær sér neðcin í því í löng-
um stoppum." Flugmenn mega
ekki bragða áfengi í 18 klukku-
stundir fyrir flug, og þessi regla er
tekin alvarlega, að því er flugfólkið
segir. En þessi regla er engin töfra-
formúla fyrir pottþéttri frammi-
stöðu flugmanna við stjómvölinn.
Eða eins og einn flugmanna Amar-
flugs orðar það, „sá sem hefur
„dáið“ 18 tímum fyrir flugtak og
sofið úr sér, er áreiðanlega verr á
sig kominn heldur en sá sem hefur
verið edrú en íengið sér eitt glas af
bjór með matnum kvöldið fyrir
flug.“
Flugfólk forðast að láta hvert
annað sjá sig við skál. „Það má
segja að það sé hrætt hvert við
annað að þessu leyti," segir Flug-
ieiðaflugfreyja. .Álagið er það mik-
ið í fluginu að fólk lætur þetta bara
ekki gerast, það borgar sig ekki, og
það er lítið um að menn loki sig
einir af með glasið. Þetta kemur
fyrir einn og einn í löngu stoppi, en
það þolir enginn að drekka mikið í
þessu starfi, það er augljóst mál.“
Flugmenn láta sér meira annt
um eigin heilsu en flestar aðrar
stéttir. Þeir verða að gera það.
mánuður. Flugmenn njóta einnig
vissra fríðinda, og þar vega afslátt-
arflugmiðar þeirra og fjölskyldna
þeirra þyngst. Meðal þess sem
flugmenn hafa krafist núna er að
Flugleiðir greiði símakostnað, bíla-
kostnað og hreinsunarkostnað við
flugmannsbúningana. Þá vilja flug-
menn greiðslur fyrir næturflug,
hærri dagpeninga í Evrópu, bcik-
vaktaálag, desemberuppbót á laun
og að veikindafrí þeirra verði 18 í
stað 12 mánaða. Miðað við flestar
aðrar stéttir eru flugmenn mjög vel
tryggðir gagnvart slysum og veik-
indum.
Flugmenn leggja nú mikla
áherslu á launahækkun yngstu
flugmannanna. Flugleiðir segja að
þessar kröfur þýði í sumum tilvik-
um 28% hækkun. Þeir flugmenn
sem neðstir eru í launastiganum
eru aðstoðarflugmenn í innan-
landsflugi, með um 34.000 krónurá
mánuði. Þeir una hlut sínum illa.
„Við fljúgum 15-20 ára gömlum
vélum, handfljúgum þeim, því að
Flugleiðir haia talið sjálfstýringu of
þunga og fyrirferðarmikla í Fokker-
vélarnar, hcifa frekcir viljað fá í þær
þunga sem borgar: fólk eða vörur,"
segir einn þeirra í samtali við Helg-
arpóstinn. „Þetta er hörkuvinna,
og enginn „glamour". Farþegar
finna það strax á einni leið í vond-
um vetrarveðrum hvemig þetta
getur verið. Maður fer stundum
þrjár ferðir á dag. Það em sex ieið-
ir. Maður er duglega undinn eft-
ir svoleiðis vinnudag."
Starfsaldurshækkanir em mjög
örar hjá flugmönnum. Flugfélögin
hafa lagt út í mikinn kostnað við að
þjálfa þá og vilja ekki missa þá.
Hækkanirnar em árlega og nema
1000-2000 krónum í mánaðar-
kaupi. En mest hækkar þó kaup
flugmanna við það að færast upp í
tign. Menn byrja sem aðstoðarflug-
menn í innanlandsflugi, fara þaðan
í aðstoðarfiugmannsstöðu á milli-
landaþotu, þá flugstjórastöðu í
innanlandsflugi, ef þeir kæra sig
um, og ná svo að lokum toppnum
sem flugstjórar í millilandaflugi. En
þetta klifur tekur sinn tíma. Dæmi
em um að menn hafi verið ,Jcóar-
ar“, aðstoðarflugmenn, í 20 ár.
Flugmenn mega fljúga allt þar til
þeir verða sextugir, en flestir nota
sér heimild til að fljúga 3 ár í við-
bót. Sumir em jafnvel aðstoðar-
flugmenn alla sína starfsævi og
fara síðasta túrinn sinn sem kap-
teinar 63 ára,“ segir reyndur Flug-
leiðaflugmaður, hálfpartinn í gríni.
„Aðrir verða aldrei kapteinar." Það
tekur menn 5-10 ár að vinna sig
upp úr erli innanlandsflugsins í til-
töluleg rólegheit millilandaflugs-
ins. Flugmcmnsstarfið er geysilega
eftirsótt; umsóknir um þau fáu
störf sem losna á hverju ári em
jafnan 100-200 og haft er fyrir satt
að aðeins 2% af þeim sem státa af
flugskírteinum hafi atvinnu af flugi.
En hvernig verða menn flug-
menn? Flestir byrja með því að fá
flugdellu, og byrja þá að læra að
fljúga. Flestir hætta að stunda flug-
ið nema upp á sport en hinir halda
sig við efnið,Þeir halda sér í þjálfun
og safna flugtímum. En það er dýrt
að fljúga og algengasta leiðin til að
kljúfa þetta dæmi fjárhagslega er
að kenna flug. Atvinnuflugmanna-
liðið er smám saman að yngjast
upp og með auknum verkefnum
flugfélaganna á allra síðustu árum
Flugmenn nota frítímann
vel, sumir eru í fyrirtækja-
rekstri með fluginu
•
Hæstu flugmannslaun á
íslandi eru um 85.000
krónur en um 300.000
krónur í Bandaríkjunum
Það tekur oft 20 ár að verða
flugstjóri á þotu
•
Eiga f lugmenn að fá borgað
fyrir að trimma?
og betri afkomu þeirra hefur þessi
þróun orðið nokkuð hraðari en oft
áður.
„Þetta eru engir herðabreiðir,
ljóshærðir og bláeygir ungir menn
sem hoppa út úr þessum vélum,"
segir flugfreyja sem hefur starfað í
nokkra mánuði hjá Flugleiðum.
„Mægir cif þeim gætu þess vegna
verið afar mínir," segir hún. ,3tór
hluti af þessciri stétt hefur elst
saman, fylgst að,“ segir fertug
stíirfssystir hennar.
Þau störf þykja jafnan eftir-
1 sóknarverð sem bjóða upp á
tíðar utanlandsferðir, og í
þeim efnum kemst náttúrlega ekk-
ert starf í hálfkvisti við starf flug-
fólksins. Það er alltaf úti og öfund-
áð af því. ,Já já við heyrum þessar
Tvisvar á ári þurfa þeir að ganga í
gegnum fjögurra daga flugþjálfun í
eftirlíkingu af flugstjórnarklefa á
jörðu niðri, þcir sem þeir eru dag-
íangt látnir berjast við ótrúlegustu
bilanir í „flugvélinni". Þeir fara líka
í gagngera læknisskoðun á sex
mánaða fresti. í stcirfinu er þannig
ekki aðeins lagt að mönnum að
þeir séu við góða heilsu - þess er
öllu heldur krafist af flugmönn-
um. Og þeir vilja núna að framlag
þeirra við það að halda sér í skikk-
anlegu formi líkamlega verði metið
við þá í launum. Margir þeirra
trimma grimmt og spumingin er
hvort þeir eiga að fá borgað fyrir
það - eru þeir að trimma fyrir fé-
lagið eða í einkaerindum?
Hinn rúmi frítími flugmanna ger-
ir þeim kleift að sinna hinum marg-
víslegustu hugðarefnum. Alls kyns
hobbý eru þar ofarlega á blaði, svo
sem golf, lcixveiðar og hesta-
mennska, en fleira kemur til
greina. „Þrír eða fjórir em að fikta
við bisness,“ segir einn flugmcinna
Flugleiða, „aðallega innflutning og
heildsölu." Erlendis em flugmenn í
góðri aðstöðu til að rækta við-
skiptasambönd og í fríum í miðri
viku heima fyrir gefst gott tóm til
að sinna erindagjörðum fyrir
einkabisnessinn. Sumir taka að sér
snatt fyrir vini og kunningja, eins
og gengur, útvega þeim hluti að
utan sem erfitt er að fá hér heima
eða sem kosta mun meira hér,
einkum ef þeir eru hátt tollaðir.
Við íslendingar höfum löng-
um verið sagðir státa af
heimsins fæmstu flug-
mönnum. „Þeir em frægir fyrir
færni í starfi," segir fyrrverandi
Flugleiðaflugfreyja. „Ég man eftir
Pakistana sem við hittum einu
sinni á KLM-hóteli í Pakistan. Hann
ætlaði aldrei að hætta að segja
okkur að ísland ætti bestu flug-
menn í heimi. Svo heyrðum við
seinna að þetta hefði verið aðalfor-
stjóri PIA, pcikistanska fiugfélags-
ins.“ Þegar flugmenn hér em
spurðir um þennan orðstír, eyða
þeir gjarnan talinu af hógværð og
segja að þetta sé gömul tugga. Því
sé hins vegar ekki að neita, að erf-
iðcir aðstæður í innanlandsfluginu
séu vissulega góður skóli. „tætta er
góð þjálfun," segir einn yngri flug-
mannanna í inncinlandsfluginu.
Hann bendir á það skömmu síðar
að fyrir þremur árum hcifi flug-
maður á hans starfsaldri haft sem
svarar 2000 Bandaríkjadollurum í
laun á mánuði. Nú séu launin ekki
nema 1100 dollarar á mánuði.
íslenskum flugmönnum er oft
legið á háisi fyrir að vilja taka mið
af launum erlendra starfsbræðra
sinna. „Við emm ekkert að miða
okkur við Bandaríkjamenn," segir
einn flugmanna Flugleiða, „enda
eru þeir hæstu þar með 300.000
krónur á mánuði, en okkur finnst
ekki óeðlilegt að laun okkar séu
eitthvað nálægt því sem flugmenn
svokallaðra „flag carrier" flugfé-
laga hafa, félaga eins og SAS og
Lufthansa, sem em fánaberar
þjóða sinna.“
En það er ekki hlustað á svona
kröfur íslenskra flugmanna. Og
hugsi þeir sér að fara í verkfall,
bannar ríkisstjórnin það bara. Þeir
em nefnilega ómisscmdi. Hver sem
er getur ekki flogið þotu.
HELGARPÓSTURINN 25