Helgarpósturinn - 27.09.1984, Qupperneq 6

INNLEND YFIRSY
Ef kemur til verkfalls 17.000 félagsmanna
í BSRB þann 4. október næstkomandi, lam-
ast ýmsir mikilvægir þættir þjóðfélagsins
meira og minna. Lífsnauðsynlegum þáttum
verður hinsvegar haldið gangandi.
Innflutningur og útflutningur stöðvast,
þar sem tollverðir eru í BSRB. Flutninga-
skipin stöðvast jafnóðum og þau koma að
landi en millilandaflug og innanlandsflug
stöðvast hinsvegar samdægurs. Hvað milli-
landaflug snertir eru það bæði tollverðir og
flugumferðarstjórar sem stöðva og þeir síð-
arnefndu stöðva líka innanlandsflugið. Að
vísu er til sá möguleiki að fljúga sjónflug, en
í október eru yfirleitt ekki margir sjónflugs-
dagar á íslandi. Undanþágur verða veittar
vegna sjúkraflugs.
Skólahald í landinu lamast að meira eða
minna leyti en möguleikar eru á að ein-
hverri kennslu verði sinnt í þeim tilfellum
þar sem kennarar eru háskólamenntaðir.
Annað stcirfsfólk frcimhaldsskólanna mun
hinsvegar leggja niður vinnu og er því vart
að búast við eðlilegri starfsemi í skólunum.
Starfsfóik sjúkrahúsa er mikið til í BSRB
en ekki er búist við mikilli röskun á starf-
semi þeirra. „Það voru ekki verulegar
þrengingar í verkfallinu 1977,“ sagði Símon
Steingrímsson hjá ríkisspítölunum, við
Helgarpóstinn. Meginhluti starfsfólks var
þá úrskurðaður til vinnu. Ég get náttúrlega
ekki sagt um hvemig gengur til ef verkfall
verður núna en ég vona að ekki komi til
þess að þurfi að senda neinn heim.“
Ekki ætti að verða mikil röskun á ýmsum
öðrum þáttum heilbrigðisþjónustunnar,
þar sem BSRB er þekkt að því að afgreiða
Hvad stoppar?
sncU'lega undanþágubeiðnir sem hcina
snerta. Þorskahefta mun til dæmis ekki
skorta umönnun. „Það er stefna hjá okkur
að öll hæli sem starfa tuttugu og fjóra tíma á
sólarhring fá undanþágu," sagði Haraldur
Steinþórsson, frcimkvæmdastjóri BSRB, við
HP. „Hinsvegar munu bcima- og dagheimili
Iokast.
Það verður níu manna Jcjaradeilunefnd
sem úrskurðcir hvaða undcinþágur skuli
veittar og hvaða starfsemi verði haldið
gangandi. Það kemur ekki í ljós fyrr en reyn-
ir á verkfallið hverjar undanþágumar verða.
Hinsvegar má nokkuð ráða í hvemig kjara-
deilunefnd bregst við hinum ýmsu málum
með því að líta aftur til verkfallsins 1977.
ÁTVR lokast í verkfallinu og em litlar
líkur til að kjaradeilunefnd sjái ástæðu til
að veita þar sérstaka undanþágu. Kaup-
menn munu væntanlega birgja sig upp af
tóbaksvömm af því tilefni, því tóbaksaf-
greiðsla stöðvast til verslana.
Sími, vatn og rcifmcign em nokkuð sem
við teljum svo sjálfsagt að við tökum ekki
eftir því,rTr. fyrr en það hverfur. Og starfs-
menn þeirra stofnana sem þessir liðir heyra
undir em í BSRB. ,£g býst við að það verði
haldið áfrcim nauðsynlegustu viðhalds-
þjónustu," sagði Haraldur Steinþórsson.
Símstöðvar em mikið til horfnar þcinnig að
ég býst ekki við að verði annað eins vanda-
mál með símtöl út á land og til útlanda og
var í verkfallinu 1977. Þetta er orðið mikið til
sjálfvirkt. Það verður ekki sinnt viðgerðcir-
beiðnum frá einstaklingum nema auðvitað
ef um einhver sérstök tilfelli verður að ræða“
Lögregluþjóncir em í BSRB en ekki er bú-
ist við mikilli tmflun á þeirra starfi. .JVleiri-
hluti lögreglumanna var úrskurðaður í störf
í síðasta verkfalli," seigði Bjarki Elíasson
yfirlögregluþjónn, við Helgarpóstinn. ,J>að
var því varla hægt að tala um skerðingu í
það skiptið, en það er undir kjaradeiiunefnd
komið hvernig þetta verður núna.“
í síðasta verkfalli BSRB tóku hliðverðir í
Keflavík það upp hjá sjálfum sér að skoða
skilríki allra þeirra sem þurftu að komast
inn á völlinn. Við það myndaðist mörg-
hundmð metra löng biðröð og urðu ófáir
seinir til vinnu sinnar. Það mál var þó leyst
fljótlega.
Nokkuð cilvcirlegt hlýtur að teljast að
landið verður gersamlega án nokkurra
frétta af því sem er að gerast í þjóðmálum,
ef af verkfalii BSRB verður. Nema að Helgar-
póstinum takist að halda áfram útgáfu og
DV-fréttir komi áfram út. Bókagerðarmenn
hafa sagt að þeir muni beita öllum tiltækum
ráðum til að koma í veg fyrir blaðaútgáfu.
í verkfallinu 1977 var Sjónvarpinu alveg
lokað og Otvarpið flutti ekki nema veður-
fréttir og neyðcirtilkynningar. Ekki er
ástæða tii að ætla annað en sama verði uppi
á teningnum núna. Það er þá orðið spurs-
mál um hvort hægt sé að reka lýðræðis-
þjóðfélag með veðuríregnum einum saman, '
og það þegar önnur eins vá er fyrir dyrum
og nú er.
í verkfallinu 1977 veitti BSRB undanþágu
til þeirra sem reiknuðu út og borguðu bæt-
ur hjá Tryggingastofnun ríkisins og Harald-
ur Steinþórsson átti ekki von á öðru en slíkt
yrði einnig gert í þetta skipti, ef til kæmi.
Hinsvegar er ekki alveg ljóst hvort BSRB
menn fá borgaðan heilan mánuð eða bara
þessa þrjá daga sem þeir vinna frám að
verkfalli, í október. BSRB á ekki digra sjóði
ef f jármálaráðuneytið fer þá leiðina.
„Við eigum fimm milljónir í sjóði og þær
duga skammt handa 17000 manns,“ sagði
Haraldur. „Ef til kemur munu þeir sem
áfrcim stunda vinnu þurfa að greiða visscin
hluta af tekjum sínum í verkfallssjóð og við
munum einnig leita til annarra. Við munum
leita til Bandaíags háskólcuncinna og al-
mennings um einhvem styrk.“
ERLEND YFIRSYN
íranskir heittrúarmenn telja sig hafa ráðið
úrslitum síðustu forsetakosninga í Banda-
ríkjunum. Jimmy Carter barðist vonlausri
baráttu við Ronald Reagan, sem kennir
stefnu fráfarandi forseta í alþjóðamálum um,
að áhangendur Khomeini erkiklerks skyldu
dirfast að hertaka sendiráð Bandaríkjanna í
Teheran og haldast uppi að hneppa mestallt
sendiráðsfólkið í gislingu í tæpt ár.
Nú dregur á ný til forsetakosninga í Banda-
ríkjunum, og enn eru islamskir heittrúar-
menn komnir á stúfana til að baka Banda-
ríkjastjórn skaða og skömm.I annað skipti á
rúmi ári er sendiráð Bandaríkjanna í Beirút,
höfuðborg Líbanons, sprengt í loft upp með
miklu mannfalli.
Liðið er á annan mánuð, síðan dularfull
samtök sem kenna sig við Heilagt stríð isl-
ams kunngerðu, að Bandaríkjamenn yrðu
áður en langt um liði minntir á að atferli
stjórnar þeirra gagnvart islömskum þjóðum
yrði ekki látið óhegnt. Bandarísk stjórnvöld
tóku hótunina alvarlega, eins og eðlilegt var
að fenginni reynslu. Gæsla við bandarísk
sendiráð í löndum fyrir Miðjarðarhafsbotni
var efld sem mest mátti, sérstaklega í Beirút.
Þar var búið að flytja sendiráðið eftir spreng-
inguna í fyrra, úr Vestur-Beirút, bústað
islamstrúarmanna, yfir í austurhverfi borg-
arinnar, byggð kristnum mönnum, þar sem
liðssveitir Falangistaflokksins hafa lengi ráð-
ið lögum og lofum.
Allar varúðarráðstafanir komu fyrir ekki.
Þegar sjálfsmorðsekill Heilags stríðs islams
kom brunandi á sendiferðabíl, hlöðnum
sprengiefni, voru verðir vel vakandi og hófu
þegar í stað skothríð. Bíllinn hentist samt yf-
ir steyptar tálmanir og sprakk á framhlið
viðbyggingar sendiráðsins, sem hrundi til
grunna. Heilagt stríð islams hafði sýnt ræki-
lega fram á, að það er fært um að gera
Bandaríkjamönnum verulegar skráveifur,
hvort sem Jimmy Carter eða Ronald Reagan
situr í Hvíta húsinu.
Hermdarverkasamtökin hafa nú höggvið í
sama knérunn þrisvar á þrem misserum.
Fyrst var sendiráðsbyggingin í Vestur-Beirút
spengd í fyrravor og sex tugir manna drepn-
ir, þar á meðal helstu fulltrúar bandarísku
leyniþjónustunnar. Síðar á árinu var svo hátt
á þriðja hundrað bandarískum landgöngu-
liðum banað, þegar bíll hlaðinn sprengiefni
ók inn í svefnskála þéirra við flugvöllinn í
eftir Magnús Torfa Ölafsson
\Heilagt stríd islams
hefur sett sér aö
þurrka sigurbrosid
af ásjónu
Bandaríkjaforseta.
Árásin á bandaríska sendi-
ráöiö gerð til að ögra Reagan
Beirut. Skömmu síðar sá Reagan forseti sér
þann kost vænstan að kveðja á brott land-
gönguliðasveitina í Líbanon.
í þetta skipti hef ur verið lagt til atlögu með
fullum árangri við sendiráð Bandaríkjanna í
annað sinn, þótt það væri fært á þann
stað sem þótti óhultastur í höfuðborg Líban-
ons.
Eftir árásina á landgönguliðana í fyrra,
lýsti Reagan forseti yfir þeirri stefnu, að
Bandaríkjastjórn myndi hefna grimmilega
allra slíkra hermdarverka, og skyldu tilræð-
ismenn hvergi óhultir fyrir refsivendinum.
Til að sýna alvöruna í þessum orðum, voru
árásarflugvélar af bandarísku flugvélaskip-
unum úti fyrir Líbanonsströnd sendar til ár-
ása á staði á yfirráðasvæði Sýrlendinga í
landinu austanverðu, þar sem talið var að ír-
anskir útsendarar klerkastjórnarinnar í Te-
heran héldu sig.
í fyra héldu talsmenn Bandaríkjastjórnar
því fram, að Heilagt stríð islams væri gert út
af írönskum yfirvöldum og nyti fyrirgreiðslu
leyniþjónustu Sýrlands. Beindist reiði og
hefnd Bandaríkjastjórnar einkum að Sýr-
lendingum, þar sem miklum mun auðveld-
ara var að ná til þeirra en írana. Nú eru þeir
ekki nefndir á nafn, fyrst í stað að minnsta
kosti, enda hafa veður skipast heldur en ekki
í Iofti í skiptum Bandaríkjanna og Sýrlands
frá því fyrir ári. Skammt er um liðið, frá því
talsmenn bandaríska utanríkisráðuneytisins
tjáðu þingnefnd, að sá væri dómur Banda-
ríkjastjórnar að nú orðið beitti Sýrlands-
stjórn áhrifum sínum í Líbanon á jákvæðan
hátt, þar sem hún gerði allt sem í hennar
valdi stæði til að efla þjóðstjórnina, sem
komin er á laggirnar í Beirut, og aðstoða
hana við að Iægja rostann í einkaherjum
stríðandi fylkinga í borgarastyrjöldinni, sem
langt var komin að liða landið í sundur.
Sýrlandsstjórn er fyrir sitt leyti umhugað
um að troða ekki illsakir við Bandaríkin eins
og nú er komið. Hún vill losa her sinn frá Líb-
anon, en getur það ekki með neinni sæmd
nema Israelsher yfirgefi samtímis suðurhér-
uð landsins. Ljóst er að bein eða óbein milli-
ganga Bandaríkjanna verður að koma til,
eigi að koma svo vandasömu verkefni í
kring, að fá helstu andstæðingana í átökun-
um fyrir botni Miðjarðarhafs til að láta sam-
tímis af hendi bein hernaðarítök í landinu
sem á milli þeirra liggur, og báðir hafa reynt
að gera að áhrifasvæði sínu.
Bandaríkjastjórn verður því að bera niður
með hefndaraðgerðir í þetta skipti á mark-
vissari hátt en í fyrra. Vera má að hún hafi
tök á því. Eftir fyrri árásir var eftirgrennslun-
um einbeitt að því að komast að raun um,
hvað Heilagt stríð islams er í raun og veru.
Að svo miklu Ieyti sem niðurstöður hafa
birst í bandarískum blöðum, virðist hafa tek-
ist að kortleggja allvel skipulagið í íran, sem
hefur með höndum yfirstjórn og þjálfun í
þágu undirróðurs og hermdarverka á veg-
um klerkastjórnarinnar. Hins vegar bera
þær frásagnir ekki vott um að neitt hafi
áunnist í að rekja þræðina sem liggja um
arabalönd. Þar hafa flugumenn Khomeini af-
bragðs skilyrði til að dyljast meðal fólks af
trúflokki shiíta, sem eru fjölmennir bæði í
Líbanon og í löndunum við Persaflóa.
Píslarvætti fyrir trúna er ríkur þáttur í trú-
arbrögðum shiíta, og því tiltölulega auðvelt
að afla meðal þeirra sjálfboðaliða til verka
sem hafa í för með sér að sá sem í hlut á læt-
ur lífið. En vonlaust er fyrir Bandaríkjafor-
seta að gera út leyniþjónustu sína til að ná
sér niðri á slíkum ómerkingum. Bæði eru
þeir torfundnir í fjöldanum, og þar að auki
aðgerðir gegn þeim lítið efni í stó'rar fyrir-
sagnir í bandarískum blöðum eða herskáar
myndir í sjónvarpi.
En eftir það sem á itndan er gengið, sér í
lagi hátíðlegar yfirlýsingar um að eftir að
hann er kominn á forsetastól skuli engum
líðast að troða Bandaríkjunum um tær,
nema greypileg hefnd komi fyrir, getur Ron-
ald Reagan ekki haldið að sér höndum, síst
í miðri kosningabaráttu. Hins vegar er úr
vöndu að ráða, hvar reiða skal til höggs án
þess að gera illt verra.
Hreyfiafl hernaðar Heilags stríðs islams
gegn Bandaríkjunum er að stefna Banda-
rikjastjórnar í deilu ísraels og nágrannaríkja
þess nýtur einskis trausts né stuðnings leng-
ur meðai arabaþjóða. Sér í lagi síðan Reagan
tók að fálma um þennan heimshluta af yfir-
læti og vanþekkingu í senn, ýmist með her-
valdi eða sérlegum diplómatiskum erindrek-
um, hefur staða Bandaríkjanna veikst á þess-
um slóðum. Frumkvöðlar Heilags stríðs isl-
ams gera sér vonir um að geta egnt Ronald
Reagan til að spilla enn frekar fyrir landi
sínu.
6 HELGARPÓSTURINN