Helgarpósturinn - 14.02.1985, Blaðsíða 6

Helgarpósturinn - 14.02.1985, Blaðsíða 6
INNLEND YFIRSYN eftir Jóhönnu Sveinsdóttur Ragnhildur vill fram- lengja uppsagnarfrestinn en kennarar reiðubúnir að sannreyna rétt sinn fyrir dómstólum. Spurning um peninga og virðingu Sem kunnugt er hafa um 70% kennara við framhaldsskóla landsins sagt upp starfi sínu frá og með 1. mars nk. og eins og málin horfa við í dag bendir ýmislegt til þess að þeir neyðist til að ganga út úr skólunum þann dag. „Kennarar eru prútt fólk og seinþreyttir til vandræða," sagði Gunnlaugur Ástgeirsson, varaformaður Hins íslenska kennarafélags, í samtali við HP. „ Þessar fjöldauppsagnir eru úrslitatilraun okkar til að knýja á um, að há- skóiamenntaðir ríkisstarfsmenn njóti sömu launakjara og fólk með sambærilega mennt- un á almennum vinnumarkaði. En fyrir mörg okkar, ekki síst eldri kennara, er þessi kjaraleiðrétting ekki aðeins spurning um peninga, heldur ekki síður um virðingu. Með því að greiða okkur svo lág laun sem raun ber vitni fyrir jafn ábyrgðarmikið starf sem kennsla er, sýnir ríkisvaldið uppeldisstarfi takmarkalausa lítilsvirðingu.“ Og margir kennaranna hafa sýnt í verki að þeim er full alvara með uppsögn sinni, verði kjör þeirra ekki leiðrétt. Þannig birtist aug- lýsing í Morgunblaðinu sl. sunnudag þar sem 30 kennarar við menntaskólann við Hamra- hlíð augiýsa eftir starfi frá og með 1. mars. En það eru ekki aðeins kennarar sem standa á tímamótum í kjarabaráttu sinni, heldur allir ríkisstarfsmenn innan Bandalags háskólamanna. Ætla mætti að þeir hefðu nú í höndum mun sterkari vopn en endranær, þar sem eru niðurstöður samanburðarnefnd- ar, byggðar á nýrri könnun Hagstofunnar á launakjörum háskólamenntaðs fólks annars vegar í vinnu hjá ríkinu, hins vegar á frjáls- um markaði. Niðurstöðurnar staðfesta að gíf- urlegur munur er á launakjörum þessara tveggja hópa. Ef litið er á heildargreiðslur er munurinn 52%, en sé einungis litið til dag- vinnulauna er munurinn 72%, launþegum á frjálsum markaði í vil. Á grundvelli þessa hafa öll aðildarfélög launamálaráðs ríkisstarfsmanna (BHMR) sameinast um eina og sömu kröfugerðina fyrir kjaradómi, um aðalkjarasamning jafnt sem sérkjarasamninga. Algjör samstaða er um það að fara fram á kerfisbreytingu í launamálum. Úrskurðar Kjaradóms er að vænta 22. n.k. „Ef þessar sameiginlegu kröfur okkar ná fram að ganga, þá álíta kennarar að þeirra kröfum hafi verið fullnægt,", sagði Gunnlaug- ur Ástgeirsson. „Ef ekki, verður að leysa málið með sérkjarasamningum við samn- inganefnd fjármálaráðuneytisins sem feli í sér verulegar kjarabætur til handa kennur- um. En að sjálfsögðu er ekki hægt að ganga frá honum fyrr en við vitum hvernig aðal- kjarasamningurinn verður. Ef samningsvilji er fyrir hendi af hálfu ríkisins, ætti ekki að taka langan tíma að ganga frá honum. Hvort við göngum út 1. mars veltur á úrslitum Kjaradóms og ríkinu." Nú finnst aftur á móti ýmsum í kennara- stétt að þessi deila stefni í það að verða rifr- ildi um túlkun á lögum í stað þess að snerta kjarna málsins, sjálf kjörin. Lögum sam- kvæmt voru uppsagnir félagsmanna HÍK sendar menntamálaráðuneytinu með þriggja mánaða fyrirvara, eða 30. nóv. sl. En síðan segir í 15. gr. 1. nr. 38/1954 um hags- muni stjórnvalda (vinnuveitanda): „Þó er óskylt að veita starfsmönnum lausn frá þeim tíma, sem beiðst er, svo margir leita Iausnar samtímis eða um líkt ieyti í sömu starfsgrein, að til auðnar í starfsrækslu þar myndi horfa, ef beiðni hvers um sig yrði veitt. í slíkum til- fellum getur stjórnvald hafa áskilið sér lengri uppsagnarfrest, allt að 6 mánuðum." Með bréfi til þeirra félagsmanna HÍK, sem sagt hafa upp störfum frá 1. mars, dagsettu 11. þ.m., framlengir Ragnhildur Helgadóttir menntamálaráðherra uppsagnarfrestinn til 1. júní í krafti framangreindrar lagagreinar, en í henni er þó ekkert kveðið á um hvenær tilkynning um framlengingu þurfi að berast frá stjórnvöldum til launþega. Að mati forsvarsmanna HÍK er það lög- fræðilegt álitamál hvort ráðherra hafi þenn- an rétt eða ekki, þar sem svo seint sé gripið í taumana. Máli sínu til stuðnings vísa þeir til álitsgerðar lögfræðilegs ráðunautar síns, Arnmundar Backman, hæstaréttarlög- manns og sérfræðings í vinnurétti. Hann lít- ur svo á að framlenging ráðherra á uppsagn- arfrestinum komi allt of seint og sé því ólög- mæt. í álitsgerð sinni segir Arnmundur m.a. „að stjórnvaldi beri skylda til að tilkynna ákvörðun sína um framlengingu án ástæðu- lauss dráttar. Strax og uppsögn ákveðins hóps starfsmanna berst stjórnvaldi, ætti að liggja ljóst fyrir hvort til auðnar um starfs- rækslu þar mundi horfa. Stjórnvaldi er ekk- ert til fyrirstöðu að taka ákvörðun um, fram- lengingu þegar uppsagnirnar berast." í við- tali við HP sagði Kristján Thorlacius, formað- ur HÍK að Arnmundur Backman væri að eig- in sögn reiðubúinn til að mæta fyrir dómstól- um um réttmæti þeirrar lagatúlkunar sinnar að framlenging ráðherra á uppsagnarfrestin- um sé ólögmæt. Til styrktar þessu sjónarmiði bendir Arn- mundur á 15. gr. reglugerðar um réttindi og skyldur Reykjavíkurborgar frá 7. des. 1967. Samkvæmt greininni getur borgarráð áskilið sér lengri uppsagnarfrest, allt að 6 mánuð- um, enda tilkynni það viðkomandi starfs- mönnum þá ákvörðun sína innan mánaðar frá því uppsagnir þeirra bárust. Ragnhildur Helgadóttir telur túlkun þessa firru og segir dráttinn á framlengingu upp- sagnarfrestsins stafa af því að menntamála- ráðuneytið hafi fyrir sitt leyti unnið að því að leysa vanda kennara, m.a. með undirbúningi frumvarps um löggildingu starfsheitis þeirra. Og þar sem ráðuneytinu beri skylda til að halda uppi eðiilegu skólastarfi í landinu, sé því jafn skylt að framlengja uppsagnarfrest kennara. Því virðist sem lagatúlkun standi gegn lagatúlkun. Langflestir þeirra kennara sem HP hafði samband við sögðust mundu ganga út 1. mars ef viðunandi leiðrétting á kjörum þeirra næðist ekki fyrir þann tíma. Jafnframt lýstu þeir yfir vonbrigðum sínum með fram- göngu menntamálaráðherra í þessu máli; kváðu það ómóralskt af henni að hafa ekki fremur beðið þá um frest til sérkjarasamn- inga en að framlengja uppsagnarfrestinn um 3 mánuði í krafti loðinnar lagagreinar, og það svo seint sem orðið hefði. Það er svo af framhaldsskólanemendum að segja, að þeim líst ástandið svo alvarlegt að sum nemendafélög eru farin að ráðfæra sig við lögfræðinga um rétt sinn til að fara í mál við ráðuneytið, geti þeir ekki útskrifast í vor vegna þess að kennarar gangi úr störf- um. ERLEND YFIRSÝN Clive Ponting vildi ekki sætta sig við að ráðherra blekkti þingið. Sýknuúrskurdur kviðdóms er áfall fyrir Thatcher Falklandseyjastríðið var hátindur á stjórn- málaferli frú Margaret Thatcher, forsætisráð- herra Bretlands. Það lyfti henni úr öldudal óvinsælda og gerði henni fært að efna til þingkosninga sem færðu íhaldsflokknum og stjórn hennar mesta meirihluta sem nokkur flokkur hefur haft í breska þinginu í hálfa öld. Síðan hefur flest gengið á afturfótunum hjá Thatcher og stjórn hennar. Sterlings- pundið er á fallandi fæti og á hraðri leið nið- ur fyrir verðgildi Bandaríkjadollars. Verkfall kolanámumanna hefur staðið í ár með sí- felldum bardögum milli lögreglu og verk- fallsvarða. Atvinnuleysi fer vaxandi, og öll sú þjóðfélagsupplausn sem því fylgir ágerist. Svo er nú komið, á tíu ára afmæli forustu frú Thatcher fyrir íhaldsflokknum, að álit hennar og fylgi með Bretum er komið niður í sama lágmark og áður en argentínska her- foringjastjórnin kom henni til bjargar með því að hertaka Falklandseyjar. Skoðana- kannanir leiða í ljós að innan við þriðjungur aðspurðra telur fo/sætisráðherrann valda verkefni sínu, og íhaldsflokkur og Verka- mannaflokkur eru hnífjafnir í fylgi. Einmitt þegar vers gegnir fara svo vofur Falklandseyjastríðsins á kreik og ásækja konuna, sem á sínum tíma notaði það til að sveipa sjálfa sig Ijóma af sigursælum vopna- viðskiptum. Úrskurður kviðdóms í London í máli sem ríkisstjórnin höfðaði gegn em- bættismanni í landvarnaráðuneytinu gefur frú Thatcher engan frið, af því að hann styð- ur þá skoðun að hún og aðrir ráðherrar hafi beitt þing og þjóð blekkingum varðandi þýð- ingarmikil atriði í aðdraganda og framvindu Falklandseyjastríðsins. Skoskur Verkamannaflokksþingmaður, Tam Dalyell að nafni, hefur af mikilli þrá- kelkni krafið ráðherra sagna um atburðarás, þegar breskum kafbáti var skipað að gera tundurskeytaárás á argentínska herskipið General Belgrano, sem var sökkt með 368 sjóliðum. Var það fyrsta mannfall í Falklands- eyjastríðinu, og eftir það var Ijóst að barist yrði til þrautar. Dalyell hefur leitast við að leiða að því rök, að bresku flotadeildinni hafi enginn háski stafað af argentínska herskip- inu þegar því var sökkt, langt utan bann- svæðisins sem breska stjórnin hafði sett um- hverfis Falklandseyjar. En ljóst er að sá at- burður gerði að engu úrslitatilraun Perú- stjórnar til að miðla málum og afstýra vopna- viðskiptum milli Argentínu og Bretlands. Á síðasta ári kom í ljós, að Dalyell hafa bor- ist skjöl úr landvarnaráðuneytinu í London með upplýsingum, sem benda til að Michael Heseltine landvarnaráðherra hafi blandað málum, þegar hann varði á þingi ákvörðun ráðherra um að láta ráðast á General Bel- grano vorið 1982. Sér í lagi þykir nú sýnt, að bresku ráðherrarnir hafi þá vitað, að argent- ínska herskipið hafði í ellefu klukkutíma ver- ið á siglingu brott frá bresku flotadeildinni og með stefnu á heimahöfn í Argentínu. Styður þetta mál Dalyells, að ekki hafi hernaðar- nauðsyn knúið til atlögunnar, heldur hafi hún átt að þjóna pólitískum tilgangi. Embættismaður í landvarnaráðuneytinu, Clive Ponting, var í ágúst í fyrra sóttur til saka fyrir að hafa látið ráðuneytisskjöl berast til Dalyells. Málið var höfðað fyrir brot á lög- um frá 1911 um ríkisleyndarmál. Það ákvæði laganna, sem kæran byggist á, er þannig orð- að, að lítil takmörk eru fyrir hvað stjórnvöld geta samkvæmt því lýst ríkisleyndarmál, og er afleiðingin sú, að breska stjórnkerfið er lokaðra en þekkist í öðrum lýðfrjálsum lönd- um. Stjórnskipuð nefnd, kennd við Franks lá- varð, lagði til 1972, að hlutaðeigandi ákvæði um ríkisleyndarmál yrðu úr gildi felld, og í staðinn sett lög um greinarmun á opinberum og Ieynilegum stjórnvaldsgögnum. Ríkis- stjórnir sem síðan hafa setið gerðu ekkert í málinu. í fyrravor féll sex mánaða fangelsis- dómur yfir ritara í utanríkisráðuneytinu, Sarah Tisdall, fyrir að láta blaðinu Guardian í té ljósrit af minnisblaði frá Heseltine, um hversu landvarnarráðherrann hugðist koma í fréttir myndum af sér að taka við fyrstu bandarísku Cruise kjarnorkuflugskeytunum, sem til Bretlands bárust, áður en þingið yrði áskynja komu þeirra. Ekki var um neina öryggishagsmuni að ræða, og mæltist dómurinn yfir Tisdall illa fyrir. Þeim mun meiri athygli vakti sýknuúr- skurður kviðdóms á mánudag í málinu á hendur Clive Ponting, og það því fremur sem dómarinn hafði í leibeiningum sínum til kviðdómsins gefið greinilega til kynna, að hann teldi að sakfella bæri sakborning. Málsvörn Pontings í réttarhöldunum eftir Mognús Törfa Ólafsson byggðist á þvi, að hann hefði orðið þess áskynja, að ríkisstjórnin væri staðráðin í að fara á sveig við sannleikann í frásögn til þingsins af atlögunni að General Belgrano. Kvaðst Ponting því hafa talið sig vinna í þágu ríkishagsmuna, þegar hann lét þingmanni í té gögn, sem stuðluðu að því, að þjóðþingið fengi að vita hið sanna. Dómarinn í málinu tjáði kviðdómnum þann skilning sinn, að ríkisstjórn ein gæti ákvarðað, hverjir væru réttir ríkishagsmunir, en kviðdómendur reyndust á öðru máli. Þeir töldu embættismanninn Ponting í engu hafa brotið af sér, þegar hann gekk í berhögg við vilja ráðherra til að koma réttri vitneskju á framfæri við þingið. Sýknudómurinn kom ríkisstjórn Thatcher í opna skjöldu. Þurftu ráðherrarnir sólar- hring áður en þeir fengust til að ræða mála- lok, og uppnám varð á þingi í fyrradag, þeg- ar Kinnock, leiðtogi stjórnarandstöðunnar, neitaði að taka trúanleg orð Thatcher for- sætisráðherra. Stjórnarandstaðan krefst þess, að Heseltine og John Stanley, aðstoðar- ráðherra hans í landvarnarráðuneytinu, víki úr embættum, því skjölin, sem Ponting lét Dalyell í té, bera með sér, að þeir ákváðu að halda leyndum fyrir þinginu þeim gögnum varðandi Belgranomálið, sem ekki koma heim við þá mynd af atburð.arásinni, sem ríkisstjórn var staðráðin í að gefa. Andstæðingar Thatcher, ekki bara í stjórn- arandstöðu, heldur einnig í röðum íhalds- manna, finna henni einkum til foráttu vald- hroka, tillitsleysi og yfirgang, innan ríkis- stjórnar sem utan. Jafnt stjórnmálamenn og embættismenn hafa orðið fyrir barðinu á forsætisráðherra, en nú hefur enskur kvið- dómur, „tylft vandaðra manna og réttsýnna", sagt hingað og ekki lengra við járnfrúna. Forsætisráðherra hefur orðið að heita því að standa fyrir máli sínu í formlegri umræðu á þingi á mánudag. Fjallað verður um atlög- una að General Belgrano, og Tam Dalyell fær nýtt tækifæri til að fylgja eftir kröfu sinni um opinbera rannsókn á atburðinum, þar sem tryggt sé að ekkert verði undan dregið. 6 HELGARPÖSTURINN

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.