Helgarpósturinn - 13.02.1986, Qupperneq 16

Víða á vinnustöðum hangir
eftirfarandi klisja uppi á vegg:
„Það er erfitt ao vera kona. . .
Maður á að hugsa eins og karl,
haga sér eins og dama, líta út
eins og ung stúlka, og vinna
eins og hestur. . !' Talsvert til í
þessu. Þar við bætist að enn
sem komið er bera konur
meginábyrgðina á barnaum-
önnun og heimilisstörfum þótt
þær leiti í æ ríkari mæli út á
vinnumarkaðinn. Efnahagur
heimilanna gefur fæstum konum
kost á ao velja á milli starfs
utan og innan heimilis. Þær
verða að sinna hvoru tveggja.
Því ber hugtakið sektarkennd
oft á góma meðal kvenna, sekt-
arkennd yfir að geta ekki staðið
sig nógu vel á öllum
vígstöðvum.
Blaðið hafði samband við
nokkrar konur sem vinna bæði
utan oq innan heimilis oq spurði
þær hvort þær könnuoust við
nefnda kennd og þá hvernig
hún kæmi fram; hvort þær hefðu
gert eitthvað til að uppræta
hana, dreymdi e.t.v um að
byrja „nýtt líP' þegar færi að
umhægjast; hvort þær teldu
téða togstreitu einkareynslu
kvenna, hvort hún sé óumflýj-
anleg við núverandi þjóðfélags-
aðstæður og hvort þeim fyndist
að annað fólk hefði reynt að
notfæra sér hana.
Karlmenn eru önnur deild í
þessu tilliti...
Sianý Pálsdóttir
leikhússtjóri:
„SLÓ SJÁLFA MIG
UTAN UNDIR í
ÆSKU/#
Ég hef þjádst af sektarkennd frá
blautu barnsbeini, eftil uill mátti oft
kalla þad ábyrgðartilfinningu, það
er erfitt að greina á milli ábyrgðar,
sektarkenndar og samvisku. Fólk
fœr auðvitað sektarkennd af vondri
samvisku. En í œsku sló ég sjálfa
mig oft utan undir til að refsa mér,
kannski af því að enginn heima
gerði það, eða þáaðégbar með mér
einhverjar syndir sem ég þorði ekki
að segja neinum frá og þjáðist af
sektarkennd þeirra vegna.
Annars getur sektarkennd oft
gengið út í öfgar. Þegar ég bjó í
Kaupmannahöfn vissi ég af manni
sem var haldinn svo gríðarlegri
sektarkennd að hann lokaði sig
inni, jafnvel inni í skápum, vegna
þess að hann hélt að Vietnamstríðið
væri sér að kenna. Sektarkennd get-
ur því orðið mjög sjúkleg.
En ég held að mín sektarkennd
hafi dvínað með árunum og ég
kannast ekki við það að hafa mjög
mikla sektarkennd yfir því að vera
útivinnandi kona frá börnum mín-
um. Mér finnst fullmikið hamrað á
því. Ég á þrjú börn og hef ýmist ver-<
ið í skóla eða útivinnandi frá bví að
ég byrjaði að eignast börn. Þetta eru
einstaklingar sem eru ágætlega af
guði gerðir og sjálfstæðari fyrir
bragðið. Ég hef reynt að sinna þeim
eins og ég hef getað og ég er ekki frá
því að þegar maður er útivinnandi
kunni maður ennþá betur að meta
þær stundir sem maður er með
börnunum.
Ég tel að margar útivinnandi
mæður noti betur þann tíma sem
þær hafa með börnum sínum held-
u/ en heimavinnandi mæður. Mað-
ur þekkir líka dæmi um ofverndun
í uppeldi. Ég er alveg eins með sekt-
arkennd yfir því að vera ekki nógu
góð í starfi eða láta ekki meira af
mér leiða, jafnvel frekar heldur en
að vera með sektarkennd út af börn-
unum.
í þessu sambandi held ég að skipti
máli að ég er kaþólsk, var reyndar
komin vel á þrítugsaldurinn þegar
ég gerðist það. Fram að því hafði ég
verið mjög þjökuð af sektarkennd,
ekki síst um það leyti sem ég tók trú,
og það bjargaði mér. Ég hafði reynd-
ar alltaf verið trúuð en ég er ekki frá
því að lúterskan innprenti manni
meiri sektarkennd heldur en kaþ-
ólskan. Ég held að lútersku fólki
finnist það vera fordæmdara. Mér
finnst ég aftur á móti alltaf eiga ein-
hverrar uppreisnar von. Þó að mað-
ur brjóti kannski eitthvað af sér þá
trúi ég því að það sé til eitthvað sem
heitir iðrun og yfirbót, og að maður
geti þá byrjáð nýtt líf. Það þýðir ekki
að vera sífellt að naga handarbökin
og vera með sektarkennd út af for-
tíðinni. Mér fannst ég byrja nýtt líf
þegar ég tók kaþólska trú. Nú finnst
mér ég ekki þurfa að velta slíku fyrir
mér, ég lifi bara fyrir daginn í dag.
Mér finnst rangt að ala á því að
það séu bara konur sem séu með
sektarkennd. Mér finnst við yfirleitt
ekkert verr settar en önnur spendýr
jarðarinnar. Ég held að við ættum
að hætta að kvarta svona mikið. Og
mér finnst sektarkennd vegna barn-
anna ekkert vera meiri heldur en
sektarkennd út af ýmsum afglöpum
manns.
Svo ber manni að varast að ala á
sektarkennd með börnum, það er
mjög mikilvægt. Ég þekki mörg
dæmi þess að börn hafi verið látin
þjást út af sektarkennd. Verst er ef
ekki er hægt að tala um hlutina,
þegar fólk þjáist af innibyrgðri sekt-
arkennd og getur ekki tjáð sig.
Ég hef að vísu ekki kynnst sjálf
starfsemi SÁÁ og annarri slíkri en
mér skilst að þar sé mikið reynt tii
að uppræta sektarkennd fóiks,,
kenna því að horfa fram á við í stað
þess að vera alltaf að líta um öxl.
Það eru svo margir sem hafa farið í
slíka meðferð að ég held að það
smiti út frá sér og breyti viðhorfum
fólks.
Kolbrún Jónsdóttir
alþingismaður:
„FULLKOMNUNAR-
SPJÓTIN STANDAÁ
KONUM ÚR ÖLLUM
ÁHUM#/
Auðvitað finn ég fyrir sektar-
kennd hegar ég vinn úti, en það fer
minnkandi eftir því sem börnin eld-
ast. En hún kemur þegar mér finnst
ég hafa verið of lengi í burtu.
Ég veit reyndar ekki hvort sektar-
kennd er rétta orðið. Það er hálfgert
öryggisleysi að vita ekki nákvæm-
lega hvernig börnunum líður og
hvað þau eru að gera, að geta ekki
haft nægilegt eftirlit.
Fullkomnunarspjótin standa á
konum úr öllum áttum. En það er
ekki svo margt sem maður getur
gert til að breyta tilfinningum sín-
um. Maður reynir bara að sjá til þess
að börnin séu í öruggum höndum.
Ég hef aldrei hitt karlmenn sem
hafa verið haidnir sektarkennd, en
ég hef heldur ekki rætt þetta við þá
sérstaklega.
Ég held að viðhorfin breytist hægt
og sígandi með þeirri þróun að karl-
menn taki meiri þátt í uppeldi
barna, taki á sig meiri ábyrgð á
heimilislífi almennt. Þegar ég fór
inn á þing utan af landi og börnin
mín þrjú voru fyrir norðan fyrsta
hálfa veturinn, sú elsta í heimavist-
arskóla, kröfðust þau þess að vera
frekar í skóla fyrir sunnan nær mér,
þrátt fyrir að samband þeirra við
föðurinn væri mjög gott. Þó að þau
vissu að ég væri mjög mikið í burtu
vildu þau samt vera hjá mér. Því
fluttu dætur mínar suður eftir ára-
mótin. Þetta sýndi mjög glöggt hve
tengslin milli móður og barna eru
sterkari en milli föður og barna.
Ég efa ekki að eftir því sem for-
eldrarnir eru lengur í burtu af heim-
ilinu reyni þeir að koma meira til
móts við börnin með öðrum hlut-
um. Útivinnandi foreldrar eyða
fremur sumarfríinu með börnunum
en heimavinnandi foreldrar. Mér
fyndist að ég væri líka að taka frá
þeim sumarfríið ef ég skildi þau eft-
ir.
Signý
Guðrún Ágústsdóttir
borgarfulltrúi:
„SEKTARKENND
MÍN DVÍNAÐI EKKI
í HLUTFALLI VIÐ
ÁBYRGÐARSKIPT-
INGUNA"
Ég hef fyrst og fremst haft sektar-
kennd gagnvart börnunum mínum.
Eg er fœdd 1947 og á þeim tíma var
mynstrið þannig að mamman var
heima og pabbinn í vinnu. Ég hef
náttúrulega reynt að breyta þessu
mynstri á mínu heimili og draga
eiginmann minn til ábyrgðar í þessu
sambandi. Það hefur tekist mjög vel
að varpa hluta ábyrgðarinnar yfir á
hann. En sektarkennd mín hefur
samt ekki dvínað í hlutfalli við þessa
ábyrgðarskiptingu.
Auðvitað reynir maður að losa sig
við hana og hugsa skynsamlega, t.d.
sem svo að við hjónin höfum verið
heppin: börnin okkar hafa dvalið á
dagheimilum þar sem menntaðar
fóstrur hafa séð um uppeldi þeirra.
Ég hef alltaf fundið inn á að börn-
unum mínum hefur liðið mjög vel
alls staðar þar sem þau hafa verið.
En þrátt fyrir þetta er alltaf einhvers
staðar undir niðri sú tilfinning að í
raun og veru ætti ég ekki að vera að
gera það sem ég er að gera.
Ég tók eftir því að Svava Jakobs-
dóttir sagði i viðtali í Helgarpóstin-
um í síðustu viku, að hún hefði
aldrei litið á það sem vinnu að
hugsa um barnið sitt. Ég get mjög
vel tekið undir þetta, ég hef aldrei
litið á barnaumönnun og heimilis-
störf sem vinnu. Vinnan mín er ein-
hvers staðar annars staðar og svo
kem ég heim og geri heimilisstörfin.
Ég hef ekki gert á því stóran grein-
armun hvort ég hef verið að fara í
launavinnuna mína eða pólitíkina
— upp á sektarkenndina að gera. Ég
hef mikið unnið í kvennabaráttunni
og í stéttarfélaginu mínu þar sem
mikill tími hefur farið í kjarabarátt-
una. Þar var ég að vinna fyrir mjög
góðan málstað, t.d. réttindamál
kvenna, og þá hefur mér stundum
fundist það vega upp á móti sektar-
kenndinni. Þá fannst mér ég af veik-
um mætti vera að búa í haginn fyrir
börnin mín og þá sérstaklega dætur
mínar.
Ég hef aldrei nokkurn tíma hitt
fyrir karlmenn með þessa tegund
eftir Jóhönnu Sveinsdóttur og Jónínu Leósdóttur myndir: Jim Smarti
16 HELGARPÖSTURINN