Helgarpósturinn - 28.08.1986, Blaðsíða 8

eftir Gunnar Smára Egilsson mynd Jim Smart
GJALDSKRÁIN
ÞANIN OG SPRENGD
TÖLUVERÐ BRÖGÐ ERU AÐ ÞVÍ AÐ INNHEIMTUFYRIRTÆKI OG -LÖGMENN SMYRJI
PÓSTUM OFAN Á REIKNINGA SÍNA SEM EIGA SÉR ENGA STOÐ í GJALDSKRÁ
LÖGMANNAFÉLAGSINS OG STANDAST EKKI FYRIR DÓMSTÓLUM.
Þó svo að lögmenn geti halad inn
tugi þúsunda samkvœmt gjaldskrá
Lögmannafélags íslands með því ad
skrifa eitt innheimtubréf finnst
mörgum þeirra þessi gjaldskrá full
þröngur stakkur og freistast til þess
ad smyrja ýmsum aukalidum ofan á
reikninga sína sem ekki eiga sér
stoð í gjaldskránni. Þessir aðilar
gera sér fákunnáttu fólks að féþáfu
og dafna ískjóli þess hversu erfitt er
í raun að vefengja og leiðrétta upp-
gefna reikninga lögfrœðinga. Bind-
andi niðurstöðu í slíkum málum er
einungis hœgt að fá með því að
höfða mál á hendur lögmannintim
og fólk veigrar sér við því, nema um
því hœrri upphœðir sé að rœða.
Lögmenn sem sérhœfa sig í einföld-
um innheimtumálum geta því halað
inn umtalsverðar upphœðir um-
fram gjaldskrá Ijögmannafélagsins
án þess að nokkur geri athugasemd
við framferði þeirra.
HÁMARKS-
GJALDSKRÁ
Gjaldskrá Lögmannafélagsins er
umdeilt plagg. Hún er gefin út af
lögmönnum sjálfum og þeir, ásamt
fleiri starfsstéttum, geta því
skammtað sjálfum sér laun. Þó svo
að ákvæði séu í gjaldskránni um að
hún sé einungis til viðmiðunar, og
að upphæðir í henni megi hækka og
lækka aö vild, er hún í raun bind-
andi. A þessu eru nokkrar undan-
tekningar, eins og t.d. laun til skipta-
forstjóra Hafskips, en ef þeim hefði
verið greitt samkvæmt gjaldskránni
hefðu þeir fengið hátt í þrjátíu millj-
ónir króna í þóknun, í stað þeirra
þriggja er þeir fengu samkvæmt út-
seldri tímavinnu.
En dómstólar dæma lögmönnum
innheimtulaun nær undantekning-
arlaust eftir þessari gjaldskrá og því
má segja að hún sé þar með viður-
kennd sem hámarksgjaldskrá fyrir
dómi. Reyndar eru til undantekn-
ingar á þessu ef lögmaður getur
sýnt fram á að málflutningur hans
hafi verið sérstaklega umfangs-
mikill og meiri en gjaldskráin gerir
ráð fyrir.
í hefðhundnum innheimtumálum
er gjaldskráin hins vegar tekin gild
og lögmenn geta ekki krafist þókn-
unar umfram hana, á sama hátt og
erfitt getur reynst fyrir þann sem
þarf að borga eftir henni að fá þókn-
un lögfræðingsins lækkaða.
OFREIKNAÐIR PÓSTAR
Laun lögfræðinga samkvæmt
gjaldskránni geta verið dáindisgóð.
Til dæmis fær sá lögfræöingur er
skrifar eitt innheimtubréf þar sem
hann lýsir 100.000.- kr. skuld kr.
12.269.50 í sinn hlut ef skuldarinn
greiðir skuldina og innheimtulaun-
in án frekari málalenginga. Og þar
sem velflest innheimtumál eru
nokkuð Ijós (lögmaðurinn hefur
yfirleitt skuldaviðurkenningu í
höndunum) verður málarekstur
slíks máls honum vanalega drjúg
tekjulind þó svo að skuldarinn dragi
að borga skuldina. Dæmi um slíkan
málaflutning er að finna hér á síð-
unni og þar er rakið hvaða laun lög-
rnanni ber samkvæmt gjaldskrá
Lögmannafélagsins.
En þar er einnig að finna dæmi
um ýmsa pósta sem HP hefur heim-
ildir fyrir að nokkrir lögmenn og
innheimtufyrirtæki smyrji ofan á
reikninga sína, þó svo að þeir fyrir-
finninst ekki í gjaldskránni og stæð-
ust þar af leiðandi ekki fyrir lögum.
Stjórn Lögmannafélagsins hefur
ályktað um tvo af þessum póstum;
mót vegna þinglýsingar og bifreiða-
kostnað þar að lútandi, og frestun á
uppboði. Stjórn félagsins taldi í báð-
um tilfellum að lögmenn gætu með
engu móti krafist greiðslu vegna
þeirra.
1 PRÓMILL FYRIR
STJÓRNINA
En þrátt fyrir þessar ályktanir
stjórnar Lögmannafélagsins skjóta
þessir póstar upp kollinum á reikn-
ingum lögmanna enn þann dag í
dag. Astæða þessa er sjálfsagt sú að
það felst í því lítil hætta fyrir lög-
menn að krefjast greiðslu gegn
ályktun stjórnar Lögmannafélags-
ins. Þessar ályktanir eru á engan
hátt bindandi og við brotum gegn
þeim eru engin viðurlög. Ef síðan
einhver kærir lögmann fyrir stjórn
Lögmannafélagsins fyrir að krefjast
greiðslu vegna þessara pósta getur
lögmaðurinn borið fyrir sig van-
þekkingu á fyrri ályktunum stjórn-
arinnar og sloppið við að endur-
greiða viðkomandi hina ofreiknuðu
pósta.
En í raun er lítil hætta á að slík mál
komi fyrir stjórn Lögmannafélags-
ins. Hún svarar ekki nema skrifleg-
um fyrirspurnum og þær eru ekki
nema 25—40 á ári. Til samanburðar
má geta þess að þingfest mál hjá
borgarfógetanum í Reykjavík ein-
um eru um 10.000 á ári. Ekki eru öll
þau mál innheimtumál en mikill
meirihluti þeirra. Hinsvegar er
langt frá því að öll innheimtumá!
komi til borgarfógeta þar sem menn
greiða skuld sína oft um leið og hún
kemur til lögfræðings. Innheimtu-
mál á landinu skipta þvi tugum þús-
unda og einungis eitt — tvö prómill
af þeim koma til kasta stjórnar Lög-
mannafélagsins.
ERFITT AÐ FÁ
LEIÐRÉTTINGU
Lögmenn ákvarða sér sjálfir sín
laun og þeirra eigin dómstóll fjallar
um ágreiningsmál er upp kunna að
koma vegna þessara launa, þó án
þess að niðurstöður hans séu bind-
andi. Lögmannafélagið hefur í raun
aldrei beitt sér í málum lögfræðinga
sem hafa orðið vísir að því að nýta
sér neyð þess fólks sem þeir eru að
innheimta skuldir hjá þrátt fyrir
margendurteknar yfirlýsingar lög-
fræðinga þess efnis að þeir hafi
skömm á þeim starfsbræðrum sín-
um sem þekktastir eru af harkaleg-
um og ósanngjörnum innheimtuað-
RÉTT SKAL VERA RÉTT
OG RANGT ER ÞAÐ LÍKA
ÞAR TIL ANNAÐ KEMUR í LJÓS
DÆMI UM HVAÐ FÓLK ÞARF AÐ BORGA LÖGMANNI
SAMKVÆMT GJALDSKRÁ OG NOKKUR DÆMI UM PÓSTA
SEM LÖGMENN SETJA Á REIKNINGINN ÞAR FYRIR
UTAN.
Einsog fram kemur hér á síðunni
eru töluverð brögð að því að lög-
frœðingar og innheimtufyrirtœki
smyrji ýmsum kostnaðarliðum ofan
á reikninga sína til að hafa meira fé
af skuldurum en gjaldskrá Lög-
mannafélagsins gerir ráð fyrir. Nú
má sjálfsagt deila um hvort sú gjald-
skrá gangi ekki of hart að þeim sem
einhverra hluta vegna eru ekki
borgunarmenn fyrir skuldum sín-
um, en þar sem dómstólar hafa
dœmt lögmönnum innheimtulaun
eftir henni má œtla að hún sé viður-
kennt plagg. Það hefur einnig oft-
sinnis gerst að uppboðshaldarar og
aðrir dómendur hafi strikað út þá
kostnaðarliði á reikningum lög-
manna og innheimtufyrirtœkja sem
ekki eiga sér stoð í gjaldskránni.
Til glöggvunar á því hvað skuldar-
ar eiga að greiða skulum við rekja
hér ímyndað dæmi um víxil er lend-
8 HELGARPÓSTURINN
ir í vanskilum. Feitletruö hugtök eru
þeir póstar er HP er kunnugt um að
viss innheimtufyrirtæki og lögfræð-
ingar stunda að rukka skuldara fyrir
án þess að fyrir þeim sé stoð í gjald-
skrá Lögmannafélagsins. Þeir sem
eiga í fórum sínum reikninga með
þessum póstum geta því leitað rétt-
ar síns hjá Lögmannafélaginu.
Skari kaupir vörur í verslun og fær
greiðslufrest gegn afhendingu víxils
að upphæð kr. 10.000 - Víxillinn er
með gjalddaga þann 1. júní 1986 og
lendir í vanskilum. Rukkunarþjón-
ustan fær víxilinn til innheimtu
þann 1. júní 1986, en skuldin er þá
með vöxtum (kr. 450.- og stimpil-
gjaldi (kr. 25.-) orðin kr. 10.475.-
Rukkunarþjónustan sendir Skara
innheimtubréf þar sem skuldinni er
lýst. Ofan á skuldina leggst sam-
kvæmt gjaldskrá Lögmannafélags-
ins innheimtukostnaður er skiptist
þannig; fast gjald kr. 900,- og 25% á
höfuðstól og vexti skuldarinnar, í
þessu tilfelli kr. 2.618,75. Samtals
gerir þetta kr. 3.518,75 og heildar-
skuld Skara er því orðin kr.
13.993,75. Rukkunarþjónustunni er
ekki heimilt að krefja Skara um
fleiri kostnaðarliði á þessu stigi
málsins.
Ef Skari semur ekki um greiðslur
á skuldinni innan tiltekinna tíma-
marka höfðar Rukkunarþjónustan
áskorunarmál. Þar sem Skari á sér
litlar málsbætur fellur dómur svo að
honum ber að greiða skuldina auk
málskostnaðar og innheimtulauna
til Rukkunarþjónustunnar. Máls-
kostnaður er þingfestingargjald (kr.
765.-) er rennur til ríkissjóðs og birt-
ingargjald (kr. 420.-) er fer i vasa
stefnuvotta. Rukkunarþjónustunni
er dæmd málsflutningsþóknun (kr.
3.510.-) aðviðbættum 10%afstefnu-
fjárhæð (kr. 1.000.-). Fyrri krafa
Rukkunarþjónustunnar um inn-
heimtulaun fellur að sjálfsögðu nið-
ur og skuld Skara er þvi orðin kr.
16.170- þegar hér er komið sögu.
Ef Skari gerir ekki upp skuld sína
gerir Rukkunarþjónustan fjárnáms-
beiðni og bætir kr. 1.210,- á reikn-
inginn hans Skara fyrir það. Þá mæt-
ir fulltrúi Rukkunarþjónustunnar
hjá fógetaembættinu vegna þessar-
ar fjárnámsbeiðni og bætir enn á
reikninginn hans Skara (kr. 1.210.-
fyrir mót og kr. 605 í bifreiðakostn-
að). Þegar fógeti hefur samþykkt
fjárnámsbeiðnina kaupir Rukkunar-
þjónustan ljósritað eintak af fjár-
námsgerðinni á kr. 80.- og þinglýsir
henni og greiðir við það kr. 170.- og
1% af skuldinni í stimpilgjald (kr.
171.70). Fógeti hefur áður bætt fjár-
námsgjaldi (1% af upphaflegri
skuld) kr. 104.75 og vottagjaldi, kr.
400.- á reikning Skara. Þegar hér er
komið sögu er skuld Skara orðin
20.111.45.
En nú þykir sumum lögfræðing-
um og innheimtufyrirtækjum ekki
nóg að gert og bæta því t.d. póstum
eins og mót vegna þinglýsingar og
bifreiðakostnaöur vegna móts
vegna þinglýsingar við skuldina
hans Skara. Þessir liðir hljóma iðu-
lega upp á kr. 1.815 samtals, en eiga
sér hinsvegar ekki stoð fyrir gjald-
skrá Lögmannafélagsins og því ekki
fyrir dómstólum heldur. Og ef Skari
greiðir skuldina á þessu stigi, taka
sömu aðilar þóknun fyrir afturköll-
un þinglýsingar, kr. 1.210,-, en aftur
er enginn fótur fyrir því. Með þessu
væri hægt að hafa samtals kr.
3.025,- af Skara, ef hann er ekki
nógu séður til að reikna með því að
það sé verið að stela af honum pen-
ingum.
Ef haldið er áfram með söguna af
Skara og gert ráð fyrir því að hann
hafi ekki borgað upp skuldina á
þessu stigi, heldur Rukkunarþjón-
ustan áfram að reyna innheimta
skuldina. Hún leggur nú fram upp-
boðsbeiðni á t.d. bílnum hans Skara.
Fyrir þetta atvik bætast kr. 1.210.-.
Ef Rukkunarþjónustan leggur fram
vörslusviptingarbeiðni á bifreiðina
fyrir fógeta má nú reikna sér kr.
1.210. - fyrir það. Eitthvað mun vera
um að aðrir aðilar en fógeti standi í
vörslusviptingum, en óheimilt er að
krefjast gjalds fyrir beiðni til þeirra
aðila. Þegar kemur til vörslusvipt-
ingar bætast kr. 2.420,- á reikning-
inn hans Skara og fær utanaðkom-
andi lögfræðingur kr. 1.814.- af því
en fógeti og vottar afganginn.
Ef Skari greidd nú skuldina á þessi
stigi bæta sumir lögfræðingar og
innheimtufyrirtæki við reikninginn
fyrirbrigði er þeir kalla afturköllun
vörslusviptingar og krefja Skara um
kr. 1.210.- fyrir það. Þetta á sér enga
stoð fyrir gjaldskrá Lögmannafé-
lagsins og stenst því engan veginn.
Ef Skari greiðir hins vegar ekki er
bíllinn hans sendur upp í Vöku og
þar þarf hann að greiða daggjald. Ef
við gerum ráð fyrir að hann sé
geymdur þar í tíu daga þar til hann
er fluttur á uppboðsstað, nemur sá
kostnaðarliður kr. 1.400.-. Heildar-
skuld Skara er því á þessu stigi orðin
kr. 26.351,45.-
Ef Skari sér nú loksins að sér og
ákveður að greiða upp skuldina,
þarf Rukkunarþjónustan að aftur-
kalla uppboðið og fær fyrir það kr.
1.210. -. Þótt ekki hafi komið til upp-
boðs fær uppboðshaldari greitt 1%
af uppboðsfjárhæðinni (sem var
26.351,45 kr.) eða kr. 2.635,15. Alls
verður því endanleg skuld Skara, ef