Tíminn - 28.04.1961, Blaðsíða 9

TÍMINN, föstudaginn 28. aprfl 1961.
Tíu ár eru miðlungi langur
námsferill. Þó mun fremur
sjaldgæft að íslendingar eigi
svo mörg ár að baki við nám
erlendis. Það er því forvitni-
legt að hitta slíka menn þeg-
ar þeir koma heim til gamla
landsins og taka að færa í nyt
þá kunnáttu sem þeir hafa
aflað á erlendum vettvangi.
Við hittum einn „tíu ára
mann“ frá Svíþjóð nú um
daginn. Það var Kristján
Sturlaugsson, tryggingafræð-
íngur, en hann er í þann veg
inn að taka við starfi hjá líf
tryggingarfélaginu Andvöku.
Við bönkuðum upp á hjá
Kristjáni, þar sem hann hef
ur nú tekið sæti á fjórðu hæð
Sambandshússins — og bjugg
umst til að rekja úr honum
garnimar, en komumst fljót
lega að raun um að það sem
Kristján hefur lært er það
sérlegt að spurningar okkar
virtust nánast út í hött.
Ófaglegt spjall
— Þú vildir kannski segja
okkur hvað við ættum að
spyrja um? varð okkur að
segja til að styrkja aðstöðu
okkar með því að viðurkenna
hana af hreinskilni.
— Við ættum kannski að
spjalla um þetta ófaglega,
sagði Kristján brosandi.
— Gott, sögðum við alls
hugar fegnir. Ófaglegt spjall
um faglegt nám þitt í Sví-
þjóð. Segðu okkur til dæmis,
hófst trygginganám þitt strax
eftir að þú fórst utan fyrir
tíu árum?
— Á vissan hátt. Eg byrj-
að'i þá að vinna hjá sænsku
samvínnutryggingum. Folk-
sam. Annars las ég ekki
bara tryggingarfræði í Stokk
hólmi, ég er líka sænskur
stúdent.
— Lastu þá til stúdents-
prófs með vinnunni?
— Ég las til stúdentsprófs
með því að taka bréfaskóla
og vann að nokkru leyti jafn
framt.
Rekstrartækni má læra en trygging
arform eru þegar nægilega mörg
Rætt við Kristján Sturlaugsson, tryggingafræíing,
nýkominn frá Svíþjó'ð eftir 10 ára nám
— Svo það er tíðkað í Sví-
þjóð.
— Já. Að lesa til stúdents-
prófs í bréfaskóla, það hefur
auðvitað sína kosti og galla.
Kennslubréfin eru vel útbúin.
Bréfaskólarnir fá yfirleitt þá
færustu kennara, sem völ er
á í landinu, til að semja þau.
Ef ég gæti kvartað yfir
nokkru þá væri það helzt að
mér þóttu leiðréttingar kenn
ara i stytzta lagi. En þeir
tóku því yfirleitt vel ef beðið
var um ýtarlegri leiðrétting-
ar.
— Margir stúdentar hafa
útskrifast á þennan hátt?
— Það er aðeins einn bréfa
skóli sem hefur heimild til
að útskrifa stúdenta. Ég má
segja hann hafi útskrifað
rúmlega hundrað á ári nú
í seinni tíð.
Með undanþágu
— Hvað varstu lengi að
ljúka þessu bréfaskólanámi?
— Ég tók þetta ekki í
beinni röð. Ég var búinn að
lesa nokkurn hluta af stærð
fræðinni og tryggingarfræð-
inni með undanþágu við
Stokkhólmsháskóla áður en
ég tók stúdentsprófið. Ég varð
ekki stúdent fyrr en 1958, og
tryggingarfræðingur 1960.
— Hélztu áfram vinnu hjá
tryggingarfélaginu eftir að þú
byrjaðir háskólanámið?
— Það var bæði og. Ég vann
til dæmis í fyrra frá í maí til
októberloka. Svo útskrifaðist
ég í desember.
— Hvað viltu segja okkur
^meira um námið?
| — Um sjálft námið er það
; að segja að það er að mestu
, leyti stærðfræðilegt, allt að
i fimm sjöttu hlutum. Um
sjötta hlutann á maður nokk
urt val. Hvað tryggingum við
kemur getum við svo sagt að
Svíar standa þar mjög fram
arlega. Tryggingarstarfsemi
er þar ákaflega fjölþætt og
útbreidd. Þeir geta að sjálf-
sögðu boðið uppá fleiri teg-
undir trygginga heldur en
við, einfaldlega vegna þess,
hvað þeir eru fleiri. En þær
| tryggingar sem eru algeng-
I astar þar eru þó yfirleitt þær
sömu og hér. Ég hef þó grun
um að tryggingarupphæðirn
ar séu miklu hærri.
Hóplíftryggingar
— Eitthvert dæmi sem þú
telur sérstaklega athyglis-
vert?
— Við getum tekið hóplíf-
tryggingamar sem dæmi.
Starfsmenn hjá fyrirtækjum
eða jafnvel félagssamtök fá
slíkar tryggingar og greiða þá
lægri iðgjöld Vegna þess að
kostnaður allur verður miklu
minni. Fyrirtækið sem þeir
starfa hjá innheimtir öll ið-
gjöld. Tryggingarskírteini eru
ekki gefin út fyrir hvern og
einn, heldur allan hópinn.
Þessar tryggingar eru mjög
útbreiddar í Svíþjóð. Hér eru
þær ekki til nema hjá einu
félagi, Andvöku, sem hefur
tryggt sína eigin starfsmenn,
og Samvinnutryggingar.
Lítill munur
— Hafa Svíar hagstæðari
tryggingar heldur en við?
— Það er ekki svo mikill
munur að hóplíftryggingun-
um frátöldum. í sumum til-
fellum^ enginn munur.
— Hefur það þá enginn á-
hrif ef félögin hafa kannski
milljón manns á tryggingum
í stað nokkurra þúsunda?
— Eða kannski tvær millj.
eins og sænsku samvinnu-
tryggingamar ef hóplíftrygg
ingar eru taldar með. — Jú,
það hefur sín áhrif.
— Þá ættu slík félög að
geta boðið hagstæðari kjör?
— Þeir geta kannski rekið
félögin með eitthvað minni
kostnaði. En við höfum háa
vexti eins og er. Það vegur á'
móti. Hitt kemur nokkuð á
óvart hvað áhuginn fyrir líf-
eyrissjóðum er mikill hér. En
það eru engar tryggingar sem
verða jafn illa úti í dýrtíð-
inni og einmitt þær, sem þeir
bjóða.
Rekstrartækni
— Telurðu að við höfum
hér þau tryggingarform sem
við höfum not fyrir?
— Ja, við getum ákaflega
vel bjargað okkur með þau
sem við höfum og megum ein
mitt passa okkur að fjölga
þeim ekki um of. Við verðum
að líta á það hvað við erum
fáir. Reksturskostnaðurinn
gæti fljótlega aukist of mikið
ef byrjað væri að fjölga tek-
undum trygginga. Aðstöðu-
munur Svíanna vegna fólks-
fjöldans kemur ekki hvað
sízt fram í því að þeir hafa
efni á að bjóða fjölþættari
tryggingar. En það sem við
höfum til þeirra að sækja er
fyrst og fremst tækni í sam-
bandi við rekstur tryggingar-
félaga. Þeir hafa staðið mjög
framarlega á því sviði og
heimurinn notið góðs af.
B.Ó.
Bandarískur geim
fari á JjriSjudag
Canaveralhöfða 26/4 (NTB).
í dag er meiningin að senda á
loft Mercuryeldflaug frá Canaveral
höfða, en þessari tilraun hefur ver-
ið frestað þar til á fimmtudag.
Þetta verður síðasta tilraunin, áður
en mannað geimfar verður sent á
loft á þriðjudag í næstu viku.
Svo vir'ðist sem hinn fyrsti am-
eríski geimfari eigi ekki að fara
umhverfis jörðu. Heldur verður
honum skotið 184 km. í loft upp
og lendir síðan um 480 km. frá
Canaveralhöfða í Atlantshafinu.
Sofa ekki fyrir
fuglasöng
Hvolsvelli 24. apríl. — Vorið er
! komið. Það er ekki um að villast.
Hér fellur fólk varla í svefn á
kvöldin fyrir fuglasöng, því að far-
fuglarnir eru margir komnir og
láta glaðlega í veðurblíðunni.
Mikil hlýindi eru dag hvern, og lít-
ur út fyrir ágætt vor. Snjórinn,
sem kom um daginn, hvarf eins
og dögg fyrir sólu. Allir vegir era
eins og þeir gerast beztir eða betri,
því að klakinn fór úr þeim án þess
að rigndi, og varð hvergi aurbleyta.
Hitinn er 8—10 stig í dag, og allt
er komið í fullan gang á kornakr-
inum stóra. P.E.
r?>W^iös?ir>a\iirsviíadi^(irý8<ií?8vit>svir/svii-78\iiMi^ýi^ivir^vi^i?ir7sýi^8?if?8\-

;ir?^r?>?ir?ávir7s\i;?«vii7svir7sýir7svii?svitrsvir?sviirsvir?s\iivsvir?svir7svii?svir?s\i

Einar Magnússon yfirkenn-
ari kom í útvarpið fyrir nokkru
og ræddi um „Daginn og veg-
inn“. Erindi hans var bráð-
snjallt og til þess fallið að
koma nokkru róti á hugann,
enda var hann hvergi myrkur
í máli. Hitt er svo gefinn hlut-
ur, að vafalaust munu skiptar
skoðanir um erindi yfirkennar
ans.
Einar talaði m.a. um íþrótta
staglið í útvarpinu. Sú þvæla
er orðin mörgum hlustendum
hreinasta hrelling. Er illt til
þess að vita, svo hollar og góð
ar og sjálfsagðar, sem íþrótta-
iðkanir eru — og hóflegar frá
sagnir af þeim. En hann minnt
ist ekki á meistarafarganið.
Einu sinni áttum við meistara
Jón og meistara Hálfdán, og
vorum vel sæmdir af. En þeir
og aðrir slíkir eru ekki lengur
í móð, — löngu kafnaðir í Nóa-
flóði hinna nýtízku „meistara".
Við eigum „meistara“ í öllum
mögulegum hlutum — og ó-
mögulegum líka. Og meistara-
flóðið flæðir um allar jarðir.
Þarna eru íslandsmeistarar,
Reykjavíkur, Akureyrar og ann
arra kaupstaða meistarar,
fjórðungsmeistarar og ég veit
ekki hvað og hvað. Talan er
Eftirþankar
legíó. Vísast bætast svo bráð-
um við sýslu-, hreppa-, presta-
kalla- og sóknameistarar.
En ekki nóg með þetta.
Meistaraplágan ríður svo sem
ekki við einteyming. Fyrir
nokkrum árum undirbjó hún
innreið sína í íslenzkan land-
búnað. Einhverjir hálærðir
búivísindamenn hugðust leiða
til öndvegis á íslenzkum býl-
um uppdubbaða fjósameistara.
Orðið fjósamaður (sbr. sauða
maður), sem er jafngamalt
tungunni, var ekki lengur nógu
fínt. Þá hefðu og vafalaust
komið í kjölfarið sauðameistar-
ar, hrossameistarar, hænsna-
meistarar, svína(stíu)meistar-
ar.
En bændur ginu ekki við
þessari dönsku flugu. Hún varð
sjálfdauð — og mættu fleiri
fara sömu leið.
Einar Magnússon lagði í er-
indi sínu ríkt á um varðveizlu
gamalla og söguríkra bygginga
í höfuðstaðnum, og leiddi síð-
an talið að náttúruvernd. Þau
orð voru í tíma töluð.
Um skeið var mikið rætt
um að reisa nýjan mennta-
skóla í Reykjavík. Ég skrifaði
um þær mundir grein í Tím-
ann til varnar hinum gamla
skóla. Svo að sleppt sé sögu-
legri helgi, sem ekki ásækir
okkur fslendinga um skör
fram, þá er Menntaskólinn ein
mesta höfuðprýði Reykjavikur
og fegurri miklu í sínum ein-
faldleik en byggingar þær ýms
ar í tólffótungastfl, er risið
hafa í síðari árum. Skólinn á
að standa ,og hýsa enn sem
fyrr þá menntastofnun, sem
þar hefur haft inni frá upp-
hafi þess virðulega húss.
Það er því miður allt of satt,
að hirðuleysi okkar um vernd
un fagurra og sérkennilegra
staða verður aldrei afsakað.
Margt er lygilegra en að það
verði reiknað okkur til synd-
ar á degi dómsins. Þetta hirðu
leysi, þessi grimmd við náttúr-
una, er óhugnanleg. Má víða
sjá þess sorglegan vott. Hér í
Skagafirði voru sprengdir
Hestavígshamrar tveir, er svo
hétu, báðir hinir fegurstu. Nú
er ógeðsleg urð, þar sem áður
risu fagrar hamraborgir. Gi^fót
ið var notað í brúarstöpla. —
Ferjumannsskýli Jóns Ós-
manns, Byrgið ,er svo var kall-
að, stóð undir fallegum kletta
beltum, er gnæfðu yfir Byrgið
og Ósinn, — Vesturós Héraðs-
vatna. Hamrarnir voru tættir
í sundur. Einnig þar er eftir
urðin ein. Nú var það hafnar-
garður, sem endilega þurfti að
gleypa grjótið, endilega þetta
grjót.
Stíflan, ein hin prúðasta
sveit, var eyðilögð að verulegu
leyti. Það kann að þykja goðgá
að fást um þvílíka „smámuni",
þegar annað eins þarfaþing og
raforka er annars vegar. Og
var ekki einhvern tíma verið
að tala um það — í alvöru —
að sökkva Mývatnssveit og
Skorradal?
Meistaratitill er virðingar-
nafnbót lærdómsmanna. Gam-
alt og veglegt hús, sem miklar
sögulegar minningar eru við
tengdar, er framt að því heilag
ur staður. Fögur klettaborg er
einn vottur um óendanlega
fjölbreytni og sérkennileik ís-
lenzkrar náttúru — og hefur
ósjaldan að geyma auðlesnar
rúnir um sköpunarsögu þessa
tígulega lands.
Kynni ekki nokkur vafi á að
leika um langlífi þessarar þjóg
ar í landinu — sem íslenzkrar
þjóðar og menningarþjóðar —
ef hún lætur skeika að sköp-
uðu um varðveizlu sögulegra
og náttúrulegra minja og jafn
ar við jörðu þá varða, er
gnæfa hátt
Á síðasta vetrardag 1961.
Gísli Magnússon,
Qí