Tíminn - 28.01.1962, Blaðsíða 2

HINN FULLKOMNI
GLÆPUR EKKITIL
Morgun einn fékk ungur
læknir, forsföðumaSur rann-
sóknarstofu glæpadeildar lög
reglunnar í Kairo, innsiglað-
an böggul. Böggullinn reynd-
isf hafa að geyma þrjú bein,
sem samkvæmt meðfylgjandi
lögregluskýrslu höfðu fund-
izt í uppþornuðum brunni.
Skýrslunni lauk með þessum
orðurn: — Að öllum líkind-
um eru beinin af dýri, sem
lent hefur í brunninum og
drepizt þar. En við viljum fá
staðfestingu á þvi.
Nokkrum tímum síðar gat dr.
Smith, lítill, búlduleitur Ný-Sjá-
lendingur, tilkynnt árangur rann
sóknar sinnar.
— Beinin eru af 23—25 ára
gamalli konu. Hún haltraði lítið
eitt og hefur gengið með minnsta
kosti eitt barn. Hún dó fyrir u.
þ. b. þrem mánuðum, eftir að
hafa orðið fyrir heimatilbúnu
skoti úr haglabyssu, og hún lifði
í 7—10 daga eftir skotið.
— Þér getið e. t. v. einnig
frætt okkur um augnalit henhar?
sagði lögregluþjónninn háðslega.
— DÖkkbrún, gæti ég trúað,
svaraði dr. Smith og lét einglyrn-
ið íalla.
Lögregluþjónninn hóf rann-
sókn í málinu og komst að því,
sér til óblandinnar undrunar, að
ung egypzk kona, sem haltraði
lítið eitt og átti eitt barn, hafði
einmitt horfið fyrir u. þ. b. þr'em
mánuðum. Eftir frekari rannsókn
ir tók hann fastan föður hinnar
horfnu konu, sem staðhæfði, að
dóttir hans hefði dáið eftir voða-
skot úr haglabyssu.
Þegar nú hinn undrandi lög-
regluþjónn spurði dr. Smith,
hvernig hann hefði farið að
þessu, svaraði hann, að það hefði
verlð ákaflega einfalt, svo að not-
uð séu orö hins fræga Shéríock
Holmes við sinn aðdáunarfulla
dr. Watson. Tvö beinanna voru
mjaðmarbein, en það þriðja var
spjaldhryggur. Til samans mynd-
uðu þau mjaðmargrind og út frá
því var hægt að segja til um ald-
ur og kyn hinnar látnu og sjá,
að hún hafði eignazt barn. Ann-
að mjaðmarbeinið var lítið eitt
sverara, og það benti til þess, að
konan hefði verið hölt. Heimatil-
búin kúla sat enn þá föst inni í
einu beinanna, og þar sem holan
eftir kúluna var cilítið gróin sam
an, sást, að hún hafði lifað í
nokkra daga eftir slysið.
— Já, en hvernig í ósköpunum
gátuð þér vitað, að hún var brún
eygð?
Dr. Smith hló glaðlega. — Tja;
það var augljóst, að hún var
egypzk, og eins og kunnugt er,
hafa egypzkar konur brún augu.
★
Þetta atvik gerðist fyrir fjöru-
tíu árum. Svo langt er liðið, síðan
dr. Smith hóf sinn feril, sem gert
hefur hann að leiðandi sérfræð-
ingi í nútíma réttarlæknisfræði.
Að aðferðir hans minna á aðferð
ir meistarans Sherlock Holmes,
er engin tilviljun. í sinni nýút-
komnu sjálfsævisögu skrifar dr.
Smith, nú sir Sydney Smith, eft-
irfarandi;
— Rannsóknir glæpamála eru
í dag vísindi. Þannig hefur það
ekki alltaf verið, og nútíma tækni
á að miklu leyti rót sína að rekja
til áhrifa Sherlock Holmes. Con-
an Doyle hlotnaðist sá sjaldgæfi
heiður að sjá hugmyndir úr skáld
skap sínum verða að raunveru-
leika.
Sir Sydney hefur verið prófess-
or, deildarforseti og rektor við
háskólann í Edinborg, en það er
hans athyglisverða starf sem
leynilögreglumaður, sem er
ástæðan til þess, að hann fær nú
enn látlausan straum hjálpar-
beiðna frá lögregluyfirvöldum
um allan heim, þó að hann hafi
dregið sig í hlé frá störfum vegna
aldurs. Hann er nú 78 ára gam-
all. Sérfræði hans, réttarlæknis-
fræði, myndar brú á milli læknis-
fræðinnar og lögfræðinnar. Lög-
reglan safnar efniviðnum, sem
réttarlæknarnir rannsaka á rann-
sóknarstofum sínum og draga af
því sínar öruggu ályktanir.
"k
Skömmu eftir að dr. Smith
kom frá Kairo til Edinborgar til
þess að taka við prófessorsemb-
ætti í réttarlæknisfræði, kom til
hans ungur yfirlögregluþjónn í
glæpamálum, Willie Merrilees að
nafni, með vandamál. Hann var
að reyna að upplýsa þjófnað, en
eina sönnunargagnið, sem hann
hafði í málinu, var ofurlítill leð-
urbútur á stærð við nögl, sem
fundizt hafði á staðnum, Pró-
fessor Smith rannsakaði leðurbút-
inn gaumgæfilega í smásjá sinni,
tók röntgenmynd af honum og
gerði á honum margvíslegar efna
fræðilegar rannsóknir.
Niðurstaðan hljóðaði á þessa
leið: — Leðrið er af karlmanns-
skóm, stærð 43, litur svartur,
ensk framleiðsla, notaðir í u. þ, b.
tvö ár. Eigandinn hefur nýlega
gengið á þeim í kalksúrum jarð-
vegi.
Vopnaður þessum upplýsingum
stefndi Merrilees á veitingahús
nokkurt, þar sem talsverður hóp
ur vafasamra náunga hélt sig iðu
lega. Hann tók stefnuna beint til
manns, sem hann hafði grunaðan
um að hafa framið innbrotið og
spurði án frekari vafninga: —
Hvað ert þú að þramma um í
kalksúrum jarðvegi?
Manngarminum varð heldur
illt við, en svaraði að vörmu
spori: — Ég var bara að hjálpa
mínum elskulega föður við land-
búnaðinn.
Lögregluþjónninn lét hann þó
ekki leika á sig, og skórnir .hans
fóru til prófessors Smith til rann
sóknar. Hann fann fljótlega stað-
inn þar sem leðurbúturinn hafði
setið. Þegar þessi sönnun var
fengin, gafst innbrotsþjófurinn
upp og viðurkenndi brot sitt.
— Þetta kalla- ég þó frekt,
sagði hann, að þið séuð að rýna
í einkalíf fólks í gegnum smásjá.
★
Sir Sydney Smith fæddist í
Roxburgh á Nýja-Sjálandi árið
f TILEFNI af því, aS vikið var að
söfnun þeirrl, sem samtökin Friðun
mtða framtið lands, efndi til hér
fyrir hálfu þrlðja ári I því skynl
að kaupa þyrlu eða önnur björg-
unartæki á varðskipið Óðin, hefur
blaðið aflað sér nokkuð nánari
upplýsinga um afdrif hennar og
hvar söfnunarféð er nú nlður kom-
ið. Seínunin gekk mjög vel og
söfnuðust alls kr. 554.151,34. Nefnd
armenn unnu að söfnunlnnl af
miklum dugnaði og ósérplægni án
launa, og kostnaður varð alls um
54 þús. kr. þar af vinnulaun 17
þús. í allt og verður það að telj-
ast hóflegt. Rcikningar allir voru
yfirfarnir af löggiltum endurskoð-
anda og að söfnun og reiknings-
uppgjöri loknu fór nefndln á fund
dómsmálaráðherra með hálfai
milljón króna, eða allt söfnunar-
féð umfram kostnað og afhentl
honum sjóðinn tll geymslu með
þeim skilmálum og óskum, að fénu
yrði varið í samræmi vlð ákvæðl
söfnunarávarpsins. Var því verkið
vei af hendl leyst af hálfu söfn-
unarmanna.
HINS VEGAR verður að segja, að
hlutur ráðuneytisins sé ekki eins
góður. Að vísu nægði söfnunarféð
ekkl til kaupa á þyrlu, og mundi
ríkið hafa orðið að leggja a.m.k.
hálfa milljón á móti. En varla gat
það talizt til of mikils mælzt að
taka þannlg I útrétta hönd almenn
ings og notfæra sér þessa myndar
legu hjálp til þess að Landhelgis-
gæzlan eignaðist góð björgunar-
tæki þá þegar. Málið hefur sem sé
legið í salti hjá ráðherra, en stjórn
in hins vegar gert tvær gengis-
fellingar og minnkað þennan söfn
unarsjóð með því um helming, svo
að hann nær nú helmingi skemmra
en áður í átt að því markmiði sem
hann átti að nálgast. Þetta er ilia
farið og von að almenningur hvekk
ist á því að leggja góðum málum
lið með fjárframlögum af naumrl
getu, þegar ríkisvaldið hefur hjálp
ina að engu og stýfir framlagið að
geðþótta.
HITT ER RÉTT að taka fram, að
söfnunarmeu: unnu gott verk og
skiluðu því vel af sér og það er
ekkl þeirra sök, þótt til lítlls hafi
orðlð. Þeim hefur hlns vegar verið
gerður hinn versti grikkur með
undandrætti ráðherra í málinu.
— Hárbarður.
1883. Hann er sonur gullgrafara,
og mestan hluta æsku sinnar
lifði hann frumstæðu lífi í eyði-
mörkinní. Síðan var hann í þrjú
ár aðstoðarmaður hjá lyfjafræð-
ingi og fór síðan til Edinborgar, |.!
þar sem hann lagði stund á lækn- f;
isfræði. Hann tók sitt próf, en 1
skömmu eftir að hann tók að ■:
stunda læknisstörf, gerðist sorg- jj
legt atvik, sem svipti hann allri íi
löngun til að halda áfram á þeirri
braut.
Síðla kvölds eins barði að dyr M
um hjá honum ungur bóndi og “
bað hann að koma þegar í stað, j
því að kona hans, sem gekk með |
barn, var skyndilega orðin fár-
veik. Þegar dr. Smith kom til |
hennar, hafði hún háan hita og
leið mTklar þjáningar. Hún gat j
ekki talað, en hún opnaði augun J
og greip hönd læknisins skjálf- 7
andi fingrum. Hann rannsakaði jjj
hana og neyddist til að kveða upp ,
þann dóm, að hvorki hann né t
nokkur annar læknir gæti hjálp- i
að henni. Alla nóttina sat hann |j
sem steingervingur við hlið henn- |
ar og hélt um hönd hennar, unz jjs
dauðinn leysti hana frá þjáning- 1
*unum.
Dr. Smith var örvinglaður yfir 1
hjálparleysi sínu. Eftir mikil |
heilabrot sannfærðist hann um |
það, að hann væri ekki nægilega |
harður af sér til að geta stundað |
venjuleg læknisstörf. Hann skrif h
aði þess vegna háskólanum í Ed- ,
inborg og spurðist fyrir um það, U
hvort þar væri nokkur laus kenn i
arastaða. Hann gat fengið stöðu «
sem aðstoðarmaður við réttar-
læknisstofnunina fyrir 50 pund á
áii.
★
Skömmu eftir lok heimsstyrj-
aldarinnar fyrri heyrði Smith, að
lögfræðiráðuneytið í Egyptalandi
leitaði eftir réttarlækni til að
skipuleggja lögreglurannsóknar-
stofu í Kairo. Smith sótti um stöð
una og fékk hana.
Þar reyndist ærið verkefni fyr-
ir réttarlækni. Framin voru
meira en 1000 morð árlega, sem
aldrei upplýstust, þeirra á meðal
fjöldi pólitískra morða, sem á
þessum timum voru einmitt svo
algeng. í starfi sínu við að upp-
lýsa þessi mál, kom dr. Smith
fram með nýja tækni’. Hún byggð
ist á þeirri staðreynd, að byssu- I
kúla, sem skotið hefur veiið úr |
byssu, fær á sig merki, sem segja |
til um skotvopnið jafn örugglega |
og fingraför segja til um eiganda |
þeirra.
í baráttunni gegn stjórninni
myrtu hermdarverkamenn hve-
nær sem þeir komust í færi við
brezka embættismenn eða Egypta
sem hlynntir voru brezku stjórn-
inni. Á fjölförnum götum Kairo
gátu illræðismennirnir nálgazt
fórnardýr sitt," án þess að eftir
þeim værí tekið, skotið það og
horfið sporlaust í manngrúann.
Lögreglan þekkti vel þá, sem
stóðu að baki þessara morða, en S
sönnunargögn höfðu þeir engin, jj
fyrr en dr. Smith tók að rannsaka |
kúlurnar, sem hann gróf út úr
hinum dauðu, og skothylkin, sem |
lögreglan tíndi upp af götunni. p
Hann upplýsti, að leyniskytt- |
urnar notuðu aðeins þrjár ákveðn i
ar gerðir af skammbyssum, Colt |
Browning og Mauser, allar með I
hlaupvídd 8.
— Ef þið finnið þessar skamm |
byssur, get ég sannað, að þessi |
skot hafa komið úr þeim.
Og dag einn í nóvember 1924 I
var nýtt pólitískt morð framið, |
sem varð til þess að sanna kenn i
ingu Smith og gera hann heims- j
frægan i einu vetfangi. Enski |i
landsstj. í Súdan, sir Lee Stack
Pasha, var á ferð um fjölfarna
götu, þegar tveir menn ruddu sér
braut að vagni hans og tæmdu
byssur sínar á hann. Stack Pasha
dó næsta dag, og dr. Smith fjar-
lægði allar kúlumar til að rann-
saka þær. Brátt gat hann skýrt
frá því, að þeim hefði verið skot- :
ið úr tveim af þeim byssugerð- gj
(Framh. á 13. síðu.) m
Rökin hans Ingólfs
Tíminn hefur rifjað upp
söguna af Ingólfi á Hellu frá
1958, er hann ráðlagði bænd-
um að bíöa með vélakaup sín
þar til búið væri að koma
vinstri stjórninni frá, því að
dráttarvélar myndu lækka, þeg
ar hann væri tekinn við völd-
um .— Þetta loforð var efnt
með því að hækka verð land-
búnaðarvéla um nær 100%. —
í fyrradag skrifar Ingólfur svo
pistil í Morgunblaðið til að
rcyna að þræta fyrir þetta —
cn ekki þorir hann að leggja
nafn silt við þau skrif, því að
hann veit, að bændur í Rangár
þingi þakkja þessa sögu. —
Ingólfur segir:
„Það cru því fyrst og fremst
aðgerðir eða aðgerðarleysi
vinstri stjórnarinnar, sem leitt
hefur til hinna miklu verðhækk
ana, sem orðið hafa á Iandbún
aðarvélum og öðrum nauð-
synjavörum, sem atvinnuvegir
landsmanna þurfa á að halda.“
Rökin hans Ingólfs hafa
lömgum verið haldgóð!
Framræslan
f framhaldi af þessu segir
Ingólfur svo, að það sé ekki
„viðreisnarstjórninni“ að
kenna, þótt framræsla lands
hafi dregizt saman um þriðj-
ung, því að það hafi vcrið búið
„að þurrka allt það land, sem
til ráðstöfunar er í mörgum
hreppum". Þar hefur vinstri
stjórnin enn brugðið fæti fyrir
Ingólf — að því er manni
skilst! — En ekki setur Ing-
ólfur merkið hátt.
Þá fullyrðir Ingólfur, að
bændur muni una vel því verði,
sem þeir verða að greiða fyrir
Iandbúnaðarvélarnar, því að
þeir eru ekkert hrifnir af því
að byggja afkomu sína á
„fölsku igengi“ — að því er.
hann segir.
Vextír ©g fiskverð
Enn er fiskverðið fyrir gerð-
ardómi. Ríkisstjórnin hafði gef
ið útgerðarmönnum fyrirheit
um að lækka vexti á afurðalán
um og fl., og í trausti þeirrar
vaxtalækkunar samþykktu út-
gerðarmenn að hefja róðra.
Vextirnir skipta mjög miklu
m'áli við ákvörðun fiskverðsins,
því að vaxtakostnaður er stór
hluti framleiðslukostnaðarins.
Ríkisstjórnin hlýtur því að
hafa tekið ákvörðun um þetta
mál, ef hún ætlar að standa
við þetta fyrirheit sitt. — En
hvað dvelur rikisstjórnina?
Hvers vegna kemur þessi vaxta
lækkun ekki til framkvæmda?
50% samdráttur
Árið 1960 voru 70 íbúðir
gerðar fokheldar á Akureyri.
Allar áttu þær að verða full-
gerðar árið eftir 1961, ef allt
hefði verið með felldu og þó
mun fleiri, því að algengt er
að íbúðir séu fullgerðar á
einu ári þegar skaplega geng-
ur. í ljós kemur liins vcgar,
að aðeins 59 íbúðir af þessum
70 eru fullgerðar á 'árinu 1961
en 11 eru ófullgerðar, cnn þá.
Þetta sýnir glöggt, hvernig
„viðrcisnin“ hefur lamað hús-
byggjendur. Sé miðað við nýj
ar íbúðir, gerðar fokheldar á
árinu, hefur samdráttur íbúða
bygginga á Akureyri orðið yfir
50% á aðeins einu ári. Svo
hratt fer „viðreisnin“.
2
TÍMINN, sunnudagurinn 28. janúar 1962