Tíminn - 30.01.1964, Blaðsíða 6

Hið mikla sigurverk „viðreisnar-
innar” hefur reynzt gallagripur
1. unnræða um efnahagsráðstaf- ríkisstjórnin birti, þegar hún tók
anir ríkisstjórnarinnar hófst í efri við völdum í nóvember síðast liðn
deild í gær. Varð umræðunni lokið um taldi hún það höfuðverkefni
og málinu vísað til fjórhagsnefndar sitt að koma atvinnulífi þjóðarinn-
og 2. umræðu, sem búizt er við að ar á traustan og heilbrigðan grund
hefjist í dag. Bjarni Benediktsson, völl. Hefur síðan verið unnið að
forsætisiráðherra, fyígdi frumvarp- athugun á þéim málum. — Þótt
inu úr hlaði, en auk hans töluðu ekki séu nema rúmir tveir mánuð-
við umræðuna þeir Kari Kristjáns ir síðan ríkisstjórnin hóf störf sín,
son og Björn Jónsson. Fara hér á er nú lokið þeim rannsóknum, sem
eftir stuttir kaflar úr ræðu Karls taldar voru nauðsynlegar (Þvílík-
Kristjánssonar: j ur dugnaður). Þegar stjórnin og
„Glaðir og bjartsýnir voru um stuðningsfl'okkar hennar höfðu
áramótin 1959—1960 þeir menn, j kynnt sér þessar athuganir og nið-
sem rftynduðu núverandi ríkis- urstöður, var ákvörðun tekin um,
stjóm. Þeir töldu hægt að horfast að ríkisstjórnin skyldi beita sér
1 augu við allan vandann í einu fyrir gagngerri stefnubreytingu í
eins og forystumaður þeirra komst efnahagsmálum þjóðarinnar og
þá að orði — og merkti það líking- nauðsynleg frumvörp samin, þar
armál, að þeir væru vandanum sem hin nýja stefna er mörkuð.
vaxnir og „hvergi hræddir hjörs Hér er ekki um að ræða ráðstafan-
f þrá, hlífum klæddir sínum1'. — ■ ir sama eðlis og tíðkazt hafa“, seg
Sumir þeirra eða nánar tiltekið ir þar, nei, ónei, — „heldur al-
Alþýðuflokksmenn, minntu kann- gera kerfisbreytingu“. Það var
ske eilítið á þá, sem frelsast skýrt tekið fram.
skyndilega í trúmálum. | Svo komu fyrirsagnir eins og:
Ríklsstjórnin gaf út bók sína „Heilbrigður grundvöllur“, Bóta-
„Viðreisn" auðvitað á kostnað kerfið afnumið", „Jafnvægi í pen-
landsmanna en af svo mikilli ingamálum“ o. s. frv.“
rausn samt, að hún „skenkti hana „Stjómin skírði stefnu sína
ókeypis" öllum heimilum lands- ,.Viðreisn“. Til þess að vera ofur-
ins í nokkurs konar nýársgjöf. lítið raunhæf og líka til að gera
Bókin hófst á þessum orðum: ekki of lítið úr afrekum sínum,
„í stefnuyfirlýsingu þeirri, sem sagði stjómin, að fyrst í stað kynni
VIÐ 3. UMRÆÐU um ráSstafanlrnar i neðri deild i gærkvöldi fylgdi
Skúli Guðmundsson úr hlaSi breytlngatill. um að sveitarfélögln héldu
hlutfallslega jafn miklu af söluskattshækkuninni og þau hefðu af 3%
söluskattinum nú. — Þessi tillaga var felld af stjónnarliðinu.
VIÐ 3. UMRÆÐU I gærkvöldl talaði einnig Þórarinn Þórarinsson. Sagði
hann m. a. I alllangri ræðu, að frumvarpið rifjaðl upp fyrir sér einn
atburð úr eiiani af fslendingasögunum og værl góð lýsing á því hug-
arfarl, sem svo oft hefðl komið fram hjá núverandi ríkisstjórn. — f
sögu Gunnlaugs ormstungu segir, að þeir hinlr gömlu félagar, Gunn-
laugur og Hrafn háðu einvigi og því hafi raunverulega lokið með
óslgrl Hrafns. Þá bað hann Gunnlaug um að gefa sér svaladrykk, sem
Gunnlaugur fúslega gerði, en 'Hrafn notaði þá tækifærið til þess að
koma á hann höggi, sem særði Gunnlaug til ólífis. f haust urðu á-
tök milli ríkisstjórnarinnar. Vi siustéttirnar sýndu mlkinn drengskap
I þvl einvigi og sömdu um miklu minnl kiarabætur en þær höfðu
sannanlega þörf fyrir. f stað þess að rkisstjórnin taki ósigrl sinum
með mamndómi og drenglund, svarar hún með þessu frumvarpi, sem
felur raunverulega í sér, að taka aftur að mjög verulegu lcyti það,
sem vinnustéttirnar áunnu sér og þetta er gert algerlega að þarflausu.
Henni ferst eins og Hrafni við Gunnlaug. Hún vegur að óvörum með
hefndar- og ofbeldishug.
„viðreisnin" að kosta almenningj
nokkra áreynslu, en ef ekki kæmu
alveg óviðráðanleg óhöpp fyrir, þáj
mundi fljótt skipta um, — allÞ
færi eftir skamma stund að leika
í lyndi. Hið nýja efnahagskerfi
sitt væri nefnilega svo hagfræði-
lega fullkomið og sjálfvirkt, að
þetta gæti ekki brugðizt. Það leysti
allan vanda efnahagsmála á einu
bretti og gengi eins og klukka, þeg
ar það.væri komið af stað.
En þetta mikal sigurverk reynd
ist hinn mesti gallagripur.
Ekki var óviðráðanlegum óhöpp
um um að kenna.
Síður en svo. Metaflagóðæri
féllu þjóðinni í skaut.
Þá var blásið í lúðra í stjórnar-
herbúðunum og hrópað: „Viðreisn
in hefur lánazt“. „Sjáið árangur
hennar“!
„Nú eru 4 ár liðin síðan hinir
morgunglöðu menn gáfu út bók-
ina „Viðreisn“ — brosandi móti
sínum nýja stjórnardegi“.
„Frumvarp það, sem hér liggur
fyrir, um ráðstafanir vegna sjávar-
útvegsins ö. fl. ásamt greinargerð
og ræðum þeim, sem því hefur
verið fylgt úr hlaði með hér á Al-
þingi, eru glögg sönnun um breytta
útsýn.
í framsöguræðu sipni, í n^ðri
deild núna fyrir heigina talaði
hæstv. forsætisráðherra eftir fjög-
urra ára viðreisnarstarf um „voða,
sem yfir vofi ‘.
Á honum mátti glöggt skilja, nð
hann taldi úrræði frumvarpsins
aðeins til bráðabirgða og gerð af
því að ráðrúmstíma þurfi að fá til
að íhuga og kanna til hlítar, hvort
unnt sé að finna sameiginleg úr-
ræði, sem aðilar geti eftir atvik-
um við unað“.
Þetta var dapurleg ræða á fjög-
urra ára afmæli „viðreisnarstjórn-
arinnar" — og í henni mikið myrk
ur“.
„Okkur Framsóknarmönnum
vekur það ekki furðu, þótt niður-
staðan af hinni svokölluðu viðreisn
hafi orðið eins og raun ber vitni.
Við vöruðum stjórnarflokkana
við þessari stefnu strax og þeir
hófust handa um að framkvæma
hana, — og við höfum varað við
henni öll þessi fjögur ár — og
höfum flutt óteljandi tillögur til
breytinga á henni, þótt fæstar
þeirra hafi verið teknar til greina.
Okkur duldist ekki að hún hlaut
að leiða til ófarnaðar, — auka
I vanda efnahagsmála þjóðarinnar í
stað þess að leysa vanda.
Þakka má metaflaárunum fyrir
að ekki hefur farið verr en orðið
er. „Voði vofir yfir“, segir hæstv.
forsætisráðherrann. En hvað ætli
hefði mátt segja, ef náttúran hefði
ekki gefið góðærin.
Viðreisnarstefnan er fædd til að
mistakast.
Hún hentar ekki íslenzkri þjóð
og íslenzkum landsháttum“.
„Hjá okkur, — þar sem segja
má nærri því, að einn þekki alla
og allir þekki einn og jafnréttis-
krafan er rík, blessast ekki efna-
hagslegt misrétti, og þjóðfélags-
legar raðstafanir, sem stuðla að
því að sá ríki verði ríkari og hinn
fátæki fátækari, — eins og við-
reisnarstefnan hefur því miður
gert“.
Karl Kristjánsson fór síðan orð
um um frumvarpið og einstakar
greinar þess og gerði grein fyrir
þeim breytingum, sem hann teldi
æskilegt að gera á frumvarpinu.
Var afstaða hans hin sama og kom
ið hafði fram hjá þingmönnum
flokksins i neðri deild. Taldi hann
skattlagnmguna óþarfa og æski-
legt að fiskverðið gæti hækkað
meira en frumvarpið gerði ráð
i fyrir. Taldi hann fráleitt^ að ríkis
sjóður hrúgaði upp sjóðum, þegar
ffamleiðsla landsmanna — undir-
staða efnahagsins — á í slíkri vök
að verjast sem ríkisstjórnin stað-
festir með þessu frumvarpi sínu.
í niðurlagi ræðu sinnar sagði
Karl Kristjánsson þetta:
„Þá fer hæstv. ríkisstjórn fram
á að fá heimild til að mega fresta
til næsta árs „verklegum fram-
kvæmdu.n ríkisins, sem fé er veitt
til á fjárlögum yfiretandandi árs.
Sama gildi um greiðslur framlaga
til framkvæmda annarra aðila,
sem ákveðin eru í fjárlögum"
þessa árs.
Með þessu vill hæstv. ríkisstjórn
fá einræðisvald á þessu sviði. Hún
vill fá að ráða því algerlega hvort
unnið verður að vegalagningu,
brúagerð, hafnargerð, skólahús-
byggingum, sjúkrahúsbyggingum,
rafvæðingarframkvæmdum o. s.
frv. á þessu ári, eins og nýafgreidd
fjárlög gera ráð fyrir, — eða ekki
unnið. Og hún vill hafa vald til
að gera upp á milli framkvæmda.
— Láta t. d. ekki vinna að þessu,
þó að unnið sé að hinu.
Þetta nær engri átt.
KARL KRISTJÁNSSON
Hins vegar eiga fjárfestingar-
framkvæmdir annarra aðila, sem
yfir fjármagni ráða. að leika laus-
um hala. Þeir mega byggja stór-
hýsi og gera hvað sem er. Aðeins
hefur því verið skotið inn í frv.
af stjórnarliðinu í neðri deild, að
ríkisstjórnin eigi að leita samstarfs
við lánastofnanir, sjóði, sveitar-
stjórnir og einkaaðila um að halda
fjárfestingarframkvæmdum innan
hóflegra takmarka árið 1964.
Lengra er ekki þar ge’ngið og
þetta sett inn í frumvarpið til
málamynda eftir að gagnrýni kom
fram.
Þarna er eðli stjórnarstefnunn-
ar berhöfðað og grímulaust á ferð
inni.
En svo er annað, sem kemur
fram í sambandi við þessa ósk rík
isstjórnarinnar um heimild til að
fresta öllum verklegum ríkisfram
kvæmdum.
Það er hve hún telur ástandið
hjá sér orðið kolsvart í lok fjög-
urra ára stjórnarstarfsins. Hve
hún er svartsýn á framtíðina Hún
telur að svo horfi, að grípa verði
til þess að fresta verklegum fram-
kvæmdum ríkisins, sem eru í mörg
um tilfellum aðkallandi þjónusta
við atvinnulífið — og í þágu og
brýnna þarfa heilla byggðarlaga
víðs vegar um land.
Framhald á 3 síðu
Útflutningsgjaldið í núverandi mynd hamlar gegn því
að sjávarafurðir verði fluttar úr landi fuliunnar
VIÐ 3. UMRÆÐU um efnahags
ráðstafanlrnar I neSri delld í gær
kvöldl fluttl Jón Skaftason breyt
ingatillögur um að lækkunin á
iUflutningsgjaldinu tæki einnlg
til saltaðrar og sérverkaðrar slld-
ar Bnnfremur, að endurskoðuð
yrðu ákvæðln um útflutnings-
gialdið og gjaldinu breytt þann-
ig. að það verði miðað vlð þunga
útfluttra sjávarafurða I stað verð
mætis og jafnfram lækkað veru-
lega. Þessar tlllögur Jóns voru
felldar.
í framsögu fyrir tillögunum
bentl Jón Skaftason m. a. á, að
fullkomið sanngirnlsmál væri að
lækka útflutningsgjald af salt-
aðri og sérverkaðrl síld tll sam-
ræmls við lækkun gjaldslns af
freðfiski, saltflski og skreið. Erfið
lelkar framleiðenda saltsfldar
væru ekkert slSri en hlrsna. Sér-
sraklega værl samkeppnisaSstaSa
framleiðenda saltaðrar og sér-
verkaðrar SuSurlandsslldar slæm
og versnandi sökum stóraukinnar
veiðl slldar i N.-sjó sem seld væri
á sömu eða svipuðum mörkuðum
og Suðurlandssíldin. Auk þessa
yrðu íslenzkir framleiðelndur að
gielða 350 kr. innflutningsgiald
af hverri sérverkaðri flakatunnu,
85 kr. I útflutningsgiald og 95 kr.
I flutningskostnað. Næmu gjöld
umbúðakostviað. Næmu gjöld
þessl um helmlng af markaðsverð
ihu I Vestur-Þýzkalandl og gætu
hollenzklr og þýzklr keppinautar
komizt hjá grelðslu þelrra að
langmestu leyti.
Jón Skaftason kvað framtíð
síidarverkunar S.-Vesturlands
mjög óráSna og nauðsynlegt
værl að létta af henni elnhverj-
um gjöldum.
Um endurskoðun útflutnings-
gjaldslns sagði Jón, að brýna
nauðsyn bæri tll'að breyta gjald-
stofnlnum, miða vlð þunga út-
fluttra sjávarafurða en ekki
verðmæti. Sú skipsm, sem nú
væri á hamlaði gegn þeirri þjóð-
hagslegu nauðsyn, að fullvinna
sem mest sjávaraflann I landlnu
og stuðla að þvl að hann væri
fremur fluttur út óunnlnn.
6
T í M I N N , fimmtudaginn 30. janúar 1964