Tíminn - 21.05.1964, Blaðsíða 7

1
G. L. SULZBERGER:
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæindastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kris'tjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jó(nas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur f Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Kaupmáttur launa
Norska hagstofan (Statistik centralbyrá) hefur fyrir
nokkru birt útreikninga um tímakaup iðnverkafólks í
Noregi síðasta ársfjórðunginn 1963. Samkvæmt þeirri
skýrslu nam tímakaup iðnverkamanna til jafnaðar 8,02
norskum krónum á þessum tíma eða 48,30 ísl. kr.
Samkvæmt sömu heimildum hefur tímakaup norskra
iðnverkamanna hækkað um 29% síðan í árslok 1959,
en raunverulegur kaupmáttur tímakaupsins hefur hins
vegar aukizt um 16% á þessum tíma.
Þessar tölur sýna ljóst þann mun, sem er á stjórnar-
stefnunni hér og í Noregi. Meðan kaupmáttur tímakaups-
ins hefur aukizt um 16% í Noregi seinustu fjögur ár-
in, hefur hann minnkað stórlega hér, eins og bezt sést
á því, að tímakaup Dagsbrúnarmanns hefur aðeins hækk-
að um 55% á þessum tíma meðan verðlag vöru og þjón-
ustu hefur hækkað um 84%.
Þessi mikli munur stafar af því, að norska stjórnin
hefur keppt að því að láta kaupgjald hækka heldur meira
en verðlag og tryggja almenningi þannig eðlilega hlut-
deild í vaxandi þjóðartekjum og aukinni framleiðni. Hér
á landi hefur ríkisstjórnin hins vegar stefnt að því, að
verðlag hækkaði alltaf heldur meira en kaupgjald, því
að hún hefur talið það undirstöðuatriði „viðreisnarinn-
ar“, að kaupgeta almennngs ykist ekki.
í þeim samningum, sem nú standa yfir milli ríkis-
stjórnarinnar og launþegasamtakanna, verða fulltrúar
launþega að sjálfsögðu að leggja allt kapp á, að þetta
breytist og almenningi verði tryggð full hlutdeild í vax-
andi þjóðartekjum og aukinni framleiðni, líkt og verið
hefur 1 Noregi.
Skuldasöfnun
í eldhúsumræðunum hömpuðu stjórnarflokkarnir því
mjög, að „viðreisnin“ hefði þó óumdeilanlega heppnazt
að einu leyti. Inneignir bankanna hefðu aukizt stórlega
erlendis og gjaldeyrisstaðan út á við því stórbatnað.
Það kom stjórnarflokkunum vel, að Seðlabankinn var
þá ekki búinn að birta ársskýrslu sína. Þessi skýrsla
leiðir í ljós, að innstæðuaukning bankanna erlendis rek-
ur ekki aðeins að öllu leyti rætur til aukinnar skulda-
söfnunar, heldur hafa skuldir umfram inneignir hækkað
um 340 millj. kr. síðan í árslok 1958.
Þessi mikla skuldasöfnun hefur átt sér stað á tímum
hins mesta góðæris og án nokkurra sérstakra stórfram-
kvæmda. Slíkar hafa efndirnar orðið á því höfuðloforði
stjórnarinar að draga úr skuldasöfnun erlendis!
Áfurðasöiulögin
í grein, sem Ingólfur Jónsson landbúnaðarráðherra
birti um seinustu áramót, lýsti hann m. a. yfir þeirri
skoðun sinni, að þörf væri á leiðréttingu þess grund-
vallar, sem verðlag landbúþaðarvara byggist á, því að
enn væri þar hallað á bændur.
Stéttarsamband bænda tók ráðherrann á orðinu og
fór þess á leit við hann, að hann flytti frumvarp um
breytingu á afurðasölulögunum, er stefndi að því að
leiðrétta verðlagsgrundvöllinn. Þessu frumvarpi stakk
ráðherrann undir stól og sá það því ekki dagsins ljós á
Alþingi.
Ráðherrann hefur þar;1'^ eklci reynzt eins áhugasam-
ur um þessar leiðréttingar og ætla mátti af áramóta-
skrifum hans.
Ögrun Dulles við Nasser hefur
orðið vestrænum þjóðum dýr
Egyptalandsför Krustjoffs hefur leitf þaö í Ijós.
Krústjoff og Nasser.
NASSER og Krustjoff eru
nýbúnir a3 minnast þess hátíð-
lega við Aswan, að ^fyrsta á-
fanga stíflunnar þeirra þar, er
nú lokið. Mannvirki þetta er
merki um stefnu ráðamanna
bæði í Kairo og Moskvu, en
jafnframt minnisvarði um sér-
lega beimskulega skyssu
Bandaríkjamanna.
Nasser og Krustjoff hafa
gilda ástæðu til að vera stoltir
af því mikla mannvirki, sem
þeir hafa tekið höndum saman
um að reisa. Valdamenn í Was-
hington hljóta aftur á móti að
minnast þess með nokkurri
eftirsjá. Misskilningur Dulles
utanríkisráðherra blekkti þá í
upphafi, en síðan rak hvert á-
fallið annað. Að öðrum kosti
hefðu bandarískir og brezkir
framámenn ef til vill hitt fyrir
vinsamlegri Nasser en raun
bar vitni þegar þeir komu til
þess að sjá Níl hleypt í sinn
nýja farveg.
19. DESEMBER 1955 buðu
Bandaríkin, Bretland og Al-
þjóðabankinn Nasser 400 billj-
ón doilara lán til þess að gera
stíflu og byggja rafstöð, sem
nú er gert ráð fyrir að auki
ræktarland Egypta um fjórð-
ung og veiti þeim rafmagn til
stóriðnaðar. Sjö mánuðum síð-
ar tók Dulles þetta boð aftur.
Dulles gerði af ráðnum huga
sem mest úr þessu til þess að
fá Nasser til þess að ganga til
hlýðni. Svar Nasser var það,
að hann þjóðnýtti Súezskurð-
inn 26. júlí um sumarið. í áætl-
anadeild utanríkisráðuneytisins
var hvergi gert ráð fyrir þess-
um möguleika, hvað þá hvemig
við honum skyldi brugðizt.
DULLES reyndi ýmiss konar
listir til þess að endurvinna
það, sem hann hafði glatað
með rangri stefnu, en 17. októ-
ber bauð Krustjoff Nasser fjár-
hagsaðstoð til þess að ge-ra
stífluna, og skömmi: píðár réð-
ust fsraelsmenn inn i Egypta
land og Bietar og Frakkar
fylgdu í fótspor þeirra áður en
tveir sólarhringar voru liðnir
Allir þekkja þaú ííðindi, sern
á eftir komu.
Af misskilriingi tefldi Dulles
á tvísýnu til þess að veita
Nasser ráðningu og koma Rúss-
um i klípu um leið. Honum
tókst einungis að hrinda af
stað heilli keðju óhappaatvika
fyrir Bandaríkjamenn, og há-
tíðin við Aswan er hið siðasta
þeirra.
Vestræn eining rofnaði og
hefir ekki náð sér til fulls aft-
ur. Frakkar ákváðu að fram-
leiða sjálfir kjarnorkuvopn.
Egypzk endurreisn snérist tii
eindreginnar andstöðu gegn
vesturveldunum. Fram að
þessu hafði Rússum ekki tekizt
að ná öruggri fótfestu í nálæg-
ari Austurlöndum, en þeir end
urskoðuðu stefnu sína og liefir
orðið verulega ágengt í Egypta-
landi, Jemen, Somalíu og Alsír
KRUSTJOFF fer kænlega að
við aðstoð sína við Egypta.
Hann lánaði Nasser 400 billj-
ónir dollara með 2,5% árs-
vöxtxum og lánið mátti endur-
greiða í egypzkum peningum.
Tæknisérfræðingar þeir, sem
hann hefir útvegað til Aswan,
hafa með öllu látið stjórnmál
afskiptalaus. Egypzkur verk-
fræðingur sýndi mér stífluna.
Hann er hlynntur Bandaríkja-
mönnum, en samt sagði hann:
„Rússar komu norðan úr kuld-
anum til þess að hjálpa okkur
hér suður í hitanum. Við mun-
um sannarlega aldrei gley-ma
því.“
Nasser hefir ávallt snúizt
öndverður gegn kommúnistum
í sínu heimalandi ( en fyrir
skömmu lét hann þó allmarga
beirra lausa úr fangelsi). Nokk-
urt hik var á Rússum út af
þessu fyrir þremur árum, en
Krustjoff valdi þann kost, að
Lóta sem hann sæi þetta ekki.
Hann hefir haldið áfram að
senda Nasser vopn og veita
honum stuðning í tilraunum
hans til að ná auknum áhrifum
allt frá Jemen til 'Alsírs. Hann
hefir jafnvel viðurkennt r
„sósíalisma“ þann kekkjótta
marxismagraut, seip arabiskir
hugsuðir hafa hrært.
MEÐAN þessu fer fram,
komasc Bandaríkjamenn hvergi
úr sporum vegna skyssunnar,
sem þeim varð á. Krustjoff
lætur hótunum rigna yfir Breta
fyrir að ,reyna að halda fastri
bækistöð í Aden og berjast
þar við skæruhersveitir, sem
Nasser sér fyrir vopnum og
útbúnaði, en hann heldur þrátt
fyrir það áfram að fá aðstoð
frá okkur. Frakkar hafa gerzt
æ fráhverfari vestrænum
bandamönnum sínum, vegna
fyrirætlunar sinnar um smíði
kjarnorkuvopna og nú bendir
ýmislegt til, að þeir séu að ger-
ast fráhverfari fsraelsmönnum
en áður.
Til þessa hefir úthald Rússa
virzt næsta lítið í nálægum
Austurlöndum. Þeim var fyrst
hrundið á burt frá fran og síð-
ar frá Sýrlandi, og kenningar
þeirra virðast hvergi hafa náð
hugsjónalegri fótfestu. Svo er
að sjá, sem jarðvegurinn þarna
sé nú að verða nokkru mót-
tækilegri fyrir þann gróður.
Moskvumenn gera ráð fyrir að
hernaðarleg og efnahagsleg að-
stoð þeirra við Jemen, Somalíu,
Egyptaland og Alsír þoki vest-
rænum áhrifum fjær og myndi
pólitískt tómarúm. Kínverjar
eru þess ekM umkomnir að
koma á vettvang með vopn og
aðstoð og leggja á sig fjár-
hags- og flutningabyrðar í því
sambandi.
VALDAMENN í Washington
hafa undanfarið sýnt nægilega
hyggni til þess að láta sem
ekkert sé, enda þótt þeim
standi stuggur af framvindu
málanna. Líklegt er, að Nasser
fýsi ekki að láta af yfirlýstu
hlutleysi sínu, enda þótt hann
meti aðstoð Sovélríkjanna mik-
ils. Hann játaði einu sinni í
viðtali við mig, að hann dáðist
að Titó, „af því að hann sýnir,
hvemig á að fara að því að fá
aðstoð beggja en ánetjast hvor-
ugum.“
Svo gæti því farið, að Nass-
er hættj að láta berast í austur
og hverfi að öðru ráði til þess
að varðveita hlutleysið. En
hvað gætum við þá boðið hon-
um? Við getum vissulega ekM
boðið ítök í ísrael, vopn eða
aðstoð gegn Bretum, en gagn-
vart þessu öllu hefir Krust-
joff heitið að v§ra Egyptum
hliðhollur. Okkur reyndist veg-
urinn frá Aswan 1956 til As-
wan 1964, alsettur íhlaupum og
næsta torsóttur. Vegurinn fram
á við sýnist litlu sléttari eða
greiðfærari.
(Þýtt úr „The New York
Times“.)
TÍMINN, flmmtudaglnn 21. maí 1964 —
7
f> V