Tíminn - 21.05.1964, Blaðsíða 14

CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
í þeirri hlið hússins er aftur snýr,
ér skrifstofa ráðsmanns, eldhúsið
og aðalskrifstofa heimilismála og
mála er lúta að opinberum sam-
kvæmum og öðru álíka, er forsæt-
isráðherrann og frú hans þurfa að
taka þátt í.
Á fyrstu hæð er matsalur, og
þaðan er gengt inn í lítið her-
bergi, sem venjulega er kallað
morgunverðarstofan. Á þessari
hæð er einnig hin stórkostlega
dagstofa, en henni breytti Cle-
mentine eftir sínum smekk, og
var hún notuð til opinberrar mót-
töku og samkvæma.
Svefnherbergin eru beint fyrir
ofan ráðuneytisskrifstofuna, en
það er rétthyrnt herbergi, sem
stærðar borðferlíki fyllir næstum
út í. Umhverfis það eru stólar.
Þerripappír, blöð og blýantar eru
alltaf lagðir fyrir framan hvern
þeirra í hvert sinn, sem það er
notað.
Oft sat Winston einn í ráðu-
neytisherberginu, löngum stund-
um, eftir að ráðherrarnir voru
famir af fundi. Þá sat hann þarna
einn við enda þessa mikla borðs í
djúpum stól forsætisráðherrans.
„Clementine gaf öllum strangar
reglur um, að forðast að ónáða
hann ef hann sat þarna eftir ráðu-
neytisfundi", segir Ismay lávarð-
ur.
í hinni stríðsráðuneytisskrif-
stofunni í Annexíunni, sem var
þar rétt hjá, var enginn eldur,
sem hitað gæti Winston. í tómri
eldstónni var hins vegar ösku-
skúffa, sem á einhvern furðulegan
hátt tókst að gleypa vindilstúf-
ana, sem Winston fleygði yfir öxl
sér, án þess að hirða um að gá
að því, hvar þeir lentu.
í aðalgangi hússins var að finna
litlar dyr, en á hurðinni var tré-
spjald er á var málað: Forsætis-
ráðherra. Þar á bak við var lítið
herbergi með veggina alla þakta
kortum. Þar stat Winston og
vann, gaf út fyrirmæli og skip-
anir, gerði útvarpsræður og út-
jaskaðj þar venjulega öllum öðr-
um. Clementine hafði annað lítið
svefnherbergi, en þar svaf Mary
Churchill venjulegast, þegar hún
var í orlofi frá loftvarnabyssunum.
Rennandi vatn var ekki að fá
í svefnherbergjunum. Þar var ekki
að sjá annað en vatnskönnu og
skál á borðinu, sápuskál úr postu-
líni og rammaspegil.
Fyrir neðan voru svefnherbergi
fyrir starfsliðið. Þau voru svo
djúpt niðurgrafin, að klóakrör
Lundúna, aðalæðar vatns og gass
lágu í gegnum herbergin og helj-
arstórar rottur bjuggu sér þar
heimkynni.
Þrátt fyrir stærð hússins tókst
Clementine einhvern veginn að
koma öllu haganlega fyrir og hafa
góða stjórn á heimilishaldinu.
Verstu óþægindin voru fólgin í
erfiðleikum á að halda aðskildu
heimilislífinu og opinberu lífi.
Var þetta Clementine og starfs-
fólkinu stöðug martröð.
Gangur var á milli Downing Str.
10 og Annexíunnar, og margan
morguninn gátu menn, sem komu
til að hitta einkaritarann, séð
Winston birtast, á leið sinni frá
baðherberginu til svefnherbergis-
ins eingöngu „klæddan" hvítu
baðhandklæði, án þess að láta sér
bregða hið minnsta, heilsaði for-
sætisráðherrann gestinum með
virðulegri og tignarlegri kveðju
eins og öldungaráðsmaður í hinu
forna Rómaveldi og fyrir bragðið
varð sýn þessi enn kynlegri og
afkáralegri.
Mabell, frænka Clementine,
greifynjan af Arlie kom til síð-
degistedrykkju til Storeys Gate.
Þegar hún kom, vísuðu éinkennis-
klæddir verðir henni upp stigana
í litla forstofu, og þaðan inn um
litlar dyr inn í setustofu, sem var
iagurlega búin húsgögnum. Þar
var afsteypa af höfði móður Cle-
mentine yfir arninum og nýtízku
landslagsmálverk á veggjunum.
Þægileg birta og notalegur hús-
búnaður gerði sitt til að auka gest
inum vellíðan og hjálpa honum
til að gleyma hörmungum styrj-
aldarinnar. Þegar Mabell frænka
hafði orð á þessu, rak Clemen-
tíne upp stór auga.
„Veiztu annars hvar við erum
staddar?“, spurði hún.
Og þá rann skyndilega upp fyrir
frænku hennar, að þessi friðsælu
herbergi voru beint fyrir ofan
hina stóru Loftvarnamiðstöð Lund
úna!
Þegar hún var í þann veginn að
fara, sagði hún. „Ertu ekki stolt
af Winston, Clemmie?““
. „Jú, það er ég“, svaraði Cle-
mentine, „og það hef ég alltaf
verið.‘“
Nokkrum mánuðum síðar
snæddi Mabell hádegisverð í
Downing Str. með Clementine og
Winston. Frá því atviki segir
greifynjan á þessa leið:
„Þegar ég kom, voru þar fyrir
fáeinir gestir, þar á meðal Alan-
brooke, sir Dudley Pound aðmír-
áll og Ismay hershöfðingi. Á með-
an við biðum, sagði Clemmie okk-
ur frá því, að hún hefði ætlað um
morguninn að hafa tal af forsætis-
ráðherranum í svefnherbergi hans,
á meðan hann rakaði sig, enda
hafði liann farið seint á fætur.
Þegar hún lauk upp dyrunum, var
herbergið eitt reykjarhaf af tó-
baksreykingum, og inni í miðju
kafinu kom hún auga á Winston í
rúminu klæddan morgunslopp, og
umhverfis hann sá hún allt ráðu-
neytið sitja. Þarna var ráðuneytis-
fundur á ferðinni svo snemma.“
LUFTWAFFE gerði ítrekaðar
tilraunir til að sprengja Downing
Str. 10 í loft upp.
„Þeir vita ofboð vel, hvar húsið
okkar er, og þeir gera ítrekaðar
tilraunir til að hitta“, sagði Cle-
mentine. „Þeir vörpuðu einni hér
niður rétt hjá. Bóndi minn segir,
að þegar hans tími komi, muni
hún hafna hér — en fyrr ekki.“
Það var víst og satt. Þremur
sprengikúlum var skotið að 35.000
tonna herskipinu Nelson af kaf-
báti vestur af Orkneyjum. Engin
þeirra geigaði, en engin þeirra
sprakk að heldur.
Um borð í Nelson var þá stadd-
ur Winston Churchill.
Karl Dönitz, yfirflotaforingi
Hitlers, sagði á eftir gremjulega:
„Herskipið sprakk ekki vegna
gallaðra sprengjukúlna og vegna
þess að Churchill var um borð.‘“
Clementine var einn liður í þeim
öryggisráðstöfunum, er gerðar
voru til verndar Winston á með-
an á styrjöldinni stóð. Hitler
mundi hafa lagt nálega hvað sem
var í sölurnar til að geta náð
lífi þessa mikla leiðtoga Breta-
veldis eða handtekið hann. Og 'dví
var mikil áherzla lögð á, að hverr-
ar hreyfingar hans væri strang-
lega gætt. Gott dæmi um hve rík
áherzla var lögð á að leiða óvin-
ina á villigötur. ,
Eitt sinn er flugskeytaárás var
gerð á London, minntist Clemen-
tine á það við lafði Reading, að
hún vildi gjarnan fá að «já,
hvernig sjálfboðaliðssveitir
kvenna störfuðu, á meðan á loft-
árásunum stóð.
Lafði Reading segir svo frá:
„Ég fór til hádegisverðar á heim-
ili þeirra í Downing Str., og á
eftir kom bifreið mín þangað, og
með henni fréttir um árásimar í
síðdeginu.
Hún fór oft til að hitta fólk,
sem vissi fyrir fram um komu
hennar, en nú sagði hún: „Við
skulum bara fara, án þess að láta
nokkurn vita að við séum á íeið-
inni‘“. Á þennan hátt vonaðist
bún til að sjá hlutina í raunveru-
legu ljósi staðreynda. Það er
sjaldan, sem miklir menn sjá hlut-
ina í réttu ljósi, þar sem oftast
er gert svo mikið veður út af
komu þeirra og vilja þá staðreynd-
irnar hverfa á bak við umstangið.
Hún vildi sjá, þar sem gerðist án
þess að hitta fyrir móttökunefndir
og annað þvílíkt. Hún vildi gera
sínar eigin athuganir.
„Þegar við vorum í þann veg-
inn að fara, tók ég eftir að hún
hafði á fótum nýja, fallega skó,
41
sig til að tala skýrt og rólega:
— Ég komst að því hjá kunn-
ingja mínum, sem er lögfræðing-
ur. Hann þekkti nakkuð til for-
tíðar Lindkvists. Og hann kom
mér á sporið. Lindkvist er sonur
mjög framtaksams og duglegs
kaupsýslumanns. Faðirinn lézt að
vísu fyrir finntán árum, þegar
Lindkvist var aðeins sextán ára.
Hann varð gjaldþrota og framdi
sjálfsmorð. Móðir Lindkvist var
látin þá og við dauða föðurins
varð Lindkvist munaðarlaus, fé-
laus og allslaus.
Storm kinkaði kolli. — Þetta
var mér þegar kunnugt um. Ég
veit auk þess að Lindkvist hafði
ofan fyrir sér sem sendill, en
tókst að komast í gegnum nám
utanskóla og ná þannig stúdents-
prófi. Síðan gerðist hann nætur-
vörður í ríkisverksmiðju: Hann
lauk lögfræðiprófi á þremur ár-
um. Tuttugu og átta ára varð
hann sýslufulltrúi. Og nú hefur
hann komið sér upp lögfræði-
skrifstofu hér í höfuðstaðnum og !
hefur mjög góð sambönd.
Ilarri varð vonsvikinn í bragði.
— Jájá . . . En þér þekkið ekki
kjarna málsins, er það?
— Nú, sé hann ekki þetta,
þekki ég hann ekki.
Augu Harris ljómuðu: — Þetta j
er ekki svona einfalt mál. Þetta j
eru aðeins ytri staðreyndir, en i
það sem liggur á bak við,
er þetta: Lindkvist átti við erfið-
leika að stríða í uppvexti sínum.
Hann leið skort og svona snöggar
breytingar til hins verra hafa
áreiðanlega fengið mjög á hann.
Eg á við, að hann var sonur auð-
ugs manns . ..
— Já, ég veit það.
Harri hélt áfram af þrákelkni:
— Hann þurfti að liggja yfir bók-
unum allar nætur, á meðan félag-
ar hans skemmtu sér.
DAUÐINN í KJÖLFARINU
MAURI SARIOLA
— Það er mér einnig kunnugt
um. Reynið nú að - komast að
málinu.
— Ég á aðeins við, að al-lt þetta
var sök fru Berg.
Storm kipraði saman augun. —
Hvað eigið þér við?
— Jú, sjáið þér til . . . Harri
pataði út í loftið. Ég hef komizt
að því, að frú Berg gerði föður
Lindkvists grikk, sem var mjög l
einkennandi fyrir hana. Hún j
hafði lánað honum fé og kippti
síðan að sér hendinni, þegar verst
stóð á, skyndilega og án sýnilegra
ástæðna. Það hafði svo í för með
sér, að fyrirtækið — málmverk-
smiðja — var selt á nauðungar-
uppboði, þar sem frú Berg varð
hæstbjóðandi og innlimaði síðan
verksmiðjuna í fyrirtæki sitt.
Með öðrum orðum, hér var um
fjármálabragð að ræða, sem að
vísu var fyllilega lögmætt, en í
rauninni níðangurslegt bragð,
sem stríddi gegn góðum verzlun-
arreglum.
— Ójá, sagði Storm hægt. —
Frú Berg hrifsaði sem sagt til
sín auðæfi Lindkvistsfjölskyld-
unnar og rak föðurinn út í sjálfs-
morð, en soninn út á götuna.
Harri kinkaði kolli og beit á
vörina. — Einmitt það. Faðir
Lindkvists var persónulegá ábyrg-
ur fyrir skuldbindingum fyrirtæk-
is síns, svo að jafnvel heimilið og
allir búsmunir lentu á opinberu
uppboði til greiðslu skuldanna;
— Einmitt Jþað, sagði Storm
hugsandi. — Eg get rétt ímynd-
að mér, hvað þér haldið um málið
nú.
— Ég held ...
Harri var að vona, að Storm
tæki af honum orðið og lyki við
setninguna. EN þar sem hann sat
rólegur og beið þess að heyra,
hvað leynilögreglumaðurinn
segði neyddist Harri til að halda
áfram:
— Mér flaug í hug, að Lind-
j kvist . . . hm . . . ef til vill
leitaðist við að nó hefnd. Ef til
vill brauzt hefndarfýsn hans út,
þegar hann sá frú Berg. Ef til
vill vildi hann ná sér niðri á
henni vegna dauða föður síns og
allra erfiðleikanna í æsku. Ég á
við . . . hm. . . að þetta sé allavega
möguleiki. . . hm ...
Harri lauk máli sínu og varð
hálfvandræðalegur. Nú, sem hann
sat gegnt Storm og horfði á,
hvernig hann hallaði höfðinu á
ská og hóf brýnnar, fannst hon-
um sjálfum kenning sín vera
gloppótt á einhvern hátt og hon-
um gramdist.
Áður en hann kom inn hafði
honum fundizt hann hafa í raun-
inni svipt hulunni af leyndar-
dómnum. Nú velti hann því hins
vegar fyrir sér, hvað hrærðist á
bak við ólundarlega ásjónu
Storms. Augnaráð hans hafði
sömu óhrif og köld vatnsgusa og
ákafinn hvarf af honum eins og
dögg fyrir sólu.
Eftir drykklanga stund hristi
SKULDABRÉF
Hitaveítu Reykjavíkur
sem út voru gefin í maí 1963, vertSa endurgreidd eftir 4 ár. Lánsupp-
hæíin var kr. 20.000.000.- til aukningar Hitaveitu Reykjavíkur.
Vextir af bréfunum eru:
9*2% Á ÁRI '
Bréfin fást hjá hönkunum i Reykjavík og öllum útibúum þeirra.
14
TÍMINN, fimmtudaglnn 21. maí 1964