Morgunblaðið - 30.03.1947, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 30. mars 1947
Hekla hefir gosið 23 sinnum
t - %
* ''
,^'M

Gosmökkurinn mikli að norðan. Myndin tekin um hádegið í gœr úr flugvjel.
(Ljósm.: Mbl. Fr. Clausen).
Framh. af bls. 9
um myrkva á austurloftið. En
þrátt rofaði til aftur, og var
þá ekki um að villast hvað var
á seyði. Hekla sást nú öll og
gaus eldi hátt á loft í tveimur
stöðum. Annað gosið kom upp
ofarlega í vestanverðu fjallinu,
og streymdi þaðan eldflóð of-
an hliðina, ,en hitt stóð upp úr
háfjallinu, og lagði þaðan svart
an mökk til austurs og suðaust-
urs. Þenna dag gerði ákaft ösku
fall austur í Skaftártungu og
Síðu; svo að þar varð svarta-
myrkur um hádegið. Þá kom
einnig hlaup í Ytri-Rangá
og vöxtur .í Markarfljót —
Fram undir lok nóvember-
mánaðar gaus Hekla í sífellu,
og lagði öskumökkinn í ýmsar
áttir eftir vindstöðu, en til allra
heilla mest inn og austur yfir
óbygðir. Austurjöklarnir urðu
svartir af ösku, og stórspjöll
urðu á afrjettum Rangvellinga
og Landmanna. Oskumökkur-
inn sást oft greinilega úr
Reykjavík. 9. nóv. var hann
hærri en nokkru sinni öðru í
þessu gosi og náði þá 4370 m.
upp af Heklutindi samkvæmt
mælingu Björns Gunnlaugs-
sonar. Eldstraumar sáust belja
í breytilegum rásum ofan vest-
urbrekku Heklu, en fyrir neð-
an þandist hraunhafið út og
mjakaðist áfram í stefnu á
(Gamla-)Næfurholt. 23. sept.
flýði fólkið bæinn og flutti
burt með sjer fjenaðinn og alt
lauslegt úr húsunum. 14. nóv-
ember hafði hraunið umkringt
Melfell og tók nú að troðast
fram um gil bæjarlækjarins
sunnan við túnið í Næfurholti.
19. nóv. var það komið fram
úr gilkjaftinum niður á jafn-
sljettu, mjög nálægt því, sem
það endar nú, en hefir þó síðar
mjakast örlitlu lengra. Um
þessar mundir var Næfurholts^
bærinn rifinn og hefir aldrei
síðan verið bygður upp aftur
á sama stað. I nóvemberlok lá
eldurinn. niðri þrjá daga. En
allan desembermánuð gaus eldi
'Og ösku í fjallinu, stundum á-
kaft, en hægði á milli. Eftir
áramótin sást oft illa til Heklu
fyrir þykkviðri, en hún virtist
gjósa með mjög stuttum hvíld-
;um fram til 20. mars 1946.
fOskufall varð mest í Landsveit
og Hreppum, en askan barst
einnig norður um land, og
Reykjavík fór ekki með öllu
varhluta af henni. Eldflóð
steyptust enn öðru hvoru ofan
úr Heklu óg bættust í hraun-
hafið fyrir neðan. En það var
þá mjög tekið að storkna og
hætt að breiðast út. Jarð-
skjálftakippir fundust nokkr-
um sinnum í nærsveitunum. I
lok marsmánaðar dró mjög úr
gosinu. 10. apríl sást eldur í
fjallinu síðasta sinni, og má
heita að þá væri gosinu lokið,
Um vorið og sumarið eftir lagði
þó mikla hvíta gufu upp úr
gígum Heklu, einkum’ fremra
stóra gígnum, og við og við
rauk þar upp öskublandinn
mökkur. Hvíta gufan sást öðru
hvoru neðan úr sveitum fram í
janúarmánuð 1847.
Lítið gos 1878.
1878. 27. febrúar, nálægt
nóni, kom upp eldur þar, sem
nú heitir Nýjahraun, milli
Krakatinds og Krókagiljaöldu.
Gosið stóð fram í maímánuð og
sást stundum úr Reykjavík.
Þetta var lítið Heklugos og
sjerstaklega meinlaust. í byrj-
un þess gengu að vísu jarð-
skjálftar um alt Suðvesturland,
en ollu litlu eða engu tjóni.
Einnig breiddist hraunið (Nýja
hraun) um allstórt svæði, en
eingöngu gróðursnautt og ónýtt
land. Öskufall var mjög óveru-
legt nema á litlu svæði á ör-
æfunum hið næsta gossstöðv-
unum.
1913.
Aðfaranótt 25. apríl vöknuðu
menn víða í Rangárvallasýslu
og Árnessýslu við þráláta jarð-
skjálftakippi, sem fundust einn
ig í Reykjavík, en voru yfirleitt
hægir. í birtingu sást, að eldur
var kominn upp skamt austur
af Heklu, og síðar um daginn
sást annar eldur nokkru norðar
og austar. Aðrar gosstöðvarnar
voru undir Mundafelli, hinar
á Lambafit. Mundafellseldur-
inn mun hafa komið upp fyrr,
og stóð hann 'aðeins fáeina
daga. En á Lambafit gaus fram
í miðjan maímánuð. Þetta voru
smágos eins og næsta Heklu-
gos á undan. Frá báðum eld-
stöðvunum að samanlögðu rann
öllu minna hraun en 1878, og
Öskufall mun hafa verið svip-.
að. Hið eina verulega tjón af
völdum þessa síðasta Heklu-
goss var, að áningarstaðinn
góða, Lambafit við Helliskvísl,
tók af með öllu.
Kabaretfinn á
mánudag
Breytingar á hand-
knatlieiksreglnnnm
SIGRfÐUR ÁRMANN og-
Lárus Ingólfsson hafa haldið
kabarett-sýningar sínar fjög-
ur kvöld samfleytt í Sjálf-
stæðishúsinu við feikna að-
sókn og ágætar undirtektir.
— En sýningum fer nú að
fækka, þrátt fyrir aðsóknina,:
því að húsnæði hefur verið
pantað fyrir margar aðrar
skemtanir í Sjálfstæðishús-
inu.
Næst sýna þau annað kvöld
og hefst sú sýning klukkan
hálf-níu, stundvíslega, og
verður því snemma lokið,
enda verður ekki dansað á
eftir. Hinsvegar mun Lárus
syngja nokkrar af sínum vin-
sælustu gamanvísum á milli
þátta, en það hefur hann orð
ið að gera hin síðari kvöldin
sökum fjölda áskorana.
i K|ólala@er
{ Af sjerstökum ástæðum er
{ til sölu nýkeyptur kjóla-
| lager með innkaupsverði.
{ Tilboð merkt: „Kjólalager
í með innkaupsverði —
■ 902“ sendist Mbl.
EFTIRFARANDI breytingar
hafa verið gerðar á handknatt-
leiksreglum Í.S.Í. (inni) til sam
ræmis við reglur Alþjóðasam-
bandsfns I.H.F., sem stofnað
var á sJL sumri:
1. gr. Niðurlag greinarinnar:
Nú ber þess o. s. frv. falli niður.
I stað þess komi: Þar sem sam-
an fará veggir og takmarkalín-
ur og völlur er minni en 15—25
X30—50 skal markið vera 2,00
m. á hæð, en 1,70 m. á breidd.
Markbogi er hálfhringur með
2,50 m. geisla, dregnum út úr
miðju markinu á marklínu (að
öðru leyti sjá mynd nr. 2).
3. gr. Byrjun 3. gr. falli nið-
ur, en í stað komi: Kapplið er
skipað 10 leikmönnum, er skift
ast á að leika þó þannig, að
aldrei leiki fleiri en 7 í einu.
a) Eigi mega færri en 5 hefja
leik, en bæta má tveim inn
meðan á leik stendur. Þó kapp-
liðið fækki niður fyrir 5 meðan
á leik stendur skal leik haldið
áfram. b) Leikmenn, sem skift
ast á með að leika, mega aðeins
gera það á þeim stað, sem
þeirra eigin leikmenn hafa til
leikmannaskifta. Leikmaður,
sem kemur í leik skal tilkynna
það dómara (aukakast). Auka-
kast skal tekið þar sem brotið
gerist. Leikmaður má fyrst
koma inn á völlinn eftir að sá,
er hvílist, hefir yfirgefið hann
(aukakast). Þeir, sem skifta,
skulu vera þar sem tímavörð-
urinn er svo að hann eigi hægt
með að fylgjast með því að
rjett Sje skift. c) Ef skift er
ólöglega um leikmann skal
hegnt með aukakasti frá þeim
stað, sem hann gerðist þátttak-
andi í leiknum. Ef ólögleg skift
ing endurtekur sig, skal þeim,
er síðast kom ólöglega á leik-
völl, vísað úr leik í tvær mín-
útur og fyrirliði liðsins kærður
til viðkomandi handknattleiks-
ráðs. d) Ekki má setja mann í
stað annars, er vikið hefir verið
hafa verið gerðar á handknatt-
úr leik. e) Leyfilegt er að kasta
knetti niður einu sinni og grípa
aftur (á 30—50X15—25 m.
velli. Greinin: Oheimilt er
að leika o. s. frv. verði óbreytt.
4. gr. Leiktími í fjölkeppni,
út-að: Ef tími fer forgörðum,
falli niður, í stað komi: Leik-
tími í fjölkeppni skal vera:
1. fl. karla 2X10 mín. ekkert
hl«je í hálfleik. 1. fl. konur
2X7 mín. ekkert hlje í hálfleik.
2. fl. karla 2X10 mín. ekkert
hlje í hálíleik. 2. fl. konur
2X7 mín. ekkert hlje í hálfleik.
3. fl. drengja 2X7 mín. ekkert
hlje í hálfleik.
Leiktími í tvíkeppni (ein-
stakir leikir) skulu vera:
L fl. karla 2X25 mín. 10
mín. hlje. 1. fl. konur 2X15
mín. 5 mín. hlje. 2. fl. karla
2X20 mín. 10 mín. hlje. 2. fl.
konur 2X15 mín. 5 mín. hlje.
3. fl. d’-engir 2X15 mín. 5 mín.
hlje.
Greinin: Ef tími fer o. s. frv.
út að: Nú fást ekki úrslit o. s.
frv. falli niður. í staðinn komi:
Sje jafntefli og leikið skal til
úrslita, skal framlengja leikinn
eftir 3 mín. hlje, og nýtt marka
vál, í 2X5 mín. fyrir 1. fl. karla
og 2X3% mín. fyrir aðra fl.
(ekkert hlje í hálfleik). Ef ekki
fást úrslit eftir þessa framleng-
ingu skulu framlengingar fara
fram (2X5 og 2X3Vz mín.),
þar til úrslit íást að enduðum
þessum leiktíma.
Skifta skal um mark við
hverja framlengingu. Ekki má
skifta um leikmenn þegar leik
er framlengt.
Staðfest af í. S. í. 24. febr.
1947.
Sænski íþrótlaþjálf-
arinn Kreigsman
látinn
EINN kunnasti og besti
íþróttaþjálfari heimsins, Sví-
inn Wm. Kreigsman, ljest í
byrjun þessa mánaðar, sextíu
ára að aldri. Hafa fáir íþrótta
þjálfarar unnið eins mikiði
starf og hann. Hann á vini
um heim allan og einnig fs-
iand stendur í þakklætis-
skuld við hann.
í febrúar s.I. átti jeg m.a.
tal við Jón Kaldal, og hafði
Iiann þá nýlega fengið brjef
frá hinum gamla vini sínum
og þjálfara, Kreigsman. Jón
þakkar Kreigsman það, að
hann varð hlaupari. Kreigs-
man var 1918—19 þjálfari
danska íþróttasambandsins
og þá „uppgötvaði“ hann Jón.
Kreigsman fór frá Danmörku
til Noregs og hin mikla fram
för Norðmanna þá í frjálsum
íþróttum, var mest honum að
þakka.
Rjett áður en Olvmpiuleik-
arnir hófust í Amsterdam
1928 fann Kreigsman galla á
hlaupábrautinni. Fjelck hann
hann lagaðan, og þar náðist
mjög góður árangur. Eitt-
hvað svipað skeði í Berlín
11936.
Benedikt Waage átti tal
við Kreigsman 1939 í Kaup-
mannaRöfn og sýndi honum
uppdrátt að væntanlegu í-
þróttasvæði í Revkjavík. —1
Kreigsman lofaði þá að koma
hingað og vera hjálplegur við
framkvæmdirnar, en því mið-
ur gat ekki af því orðið.
Wm. Kreigsman hafði mik-
inn persónuleika. Hann hafði
sjerstakt lag á að komast í
náið samband við nemendur!
sína og að koma auga á góð
íþróttamannsefni. Kreigsman
„uppgötvaði" marga bestu í-
þróttamenn heimsins og gerði
þá að „stjörnum“. — Gunnan
Akselson.