Morgunblaðið - 15.09.1950, Blaðsíða 5

Föstudagur 15. sept. 1950.
MORGUHBLAÐtB
o
í FRÁSÖGUR FÆRANDI
Efri myndin er úr skemmu Þjóðminjasafnsins og sýnir brjóst-
myndir af karli og kerlingu frá 17. og 18. öld. Sú neðri er úr
ekrúðhúsinu, af altarisklæði frá Hóladómkirkju frá því um
siðaskiptin. Á klæCinu eru myndir af dýrlingunum þremur,
biskupunum Guðmundi, Þorláki og Jóni Ögmundssyni. -—
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
SKOTAR I MEIRIHLUTA
Undirrituðum ljek nýlega for-
vitni á að vita, hvernig aðsókn
væri að Þjóðminjasafni okkar
Islendinga og sneri sjer í því
skyni til Ólafíu Einarsdóttur
fornminjafræðings, sem er
„nýbakaður“ fornminjafræð-
ingur að heita má. Undirritað-
ur ræddi við Ólafíu „uppi á
safni“, eins og sagt er um nær
öll nöfn hjer í Reykjavík og
fjekk greið svör og góð við
spurningum sínum.
Ólafía segir svo frá, að að-
sóknin að Þjóðminjasafninu
sje vægast sagt ákaflega mis-
jöfn, tíu manns kunni að koma
einn daginn, en ckki færri en
60—70 þann næsta.
í sumar, segir hún, hafa að-
allega utanbæjarmenn heim-
sótt safnið, þar af margir út-
lendingar, ekki síst Skotar í
„Hekluferðum“. Þeir hafa
komið í flokkum — 50—60
manns í hverjum — að heita
má aðra hvora viku. Sjerstak-
ir fylgdarmenn islenskir hafa
verið í för með þeim og grun-
ur liggur á, að þessir skosku
ferðalangar hafi fæstir verið
eins „spenntir“ fyrlr heim-
sókninni og góður fornminja-
fræðingur kym.i helst að
kjósa; Skotarnir hafi jafnvel
sumir hverjir komið í safnið
við Hverfisgötu, til þess eins
að geta sagt löndum sinum
heima, að þangað hafi þeir
sv.o sem komið, laxmaður.
Geta má þess í sambandi við
Skotana, að þeim finnst skrít-
ið, er þeir rekast á kirkju-
gripi í Þjóðminjasafninu. Þeir
eru því vanastir, að slíkir
gripir sjeu geymdir í kirkj-
um.
VIL.TA KAUPA SILERIÐ
Af öðrum útlendingum, sem
heiðrað hafa Þjóðminjasafnið
í sumar, má nefna bandariska
ferðamenn. Það mun fæstum
koma á óvart, að þeir banda-
rísku virðast hafa mest yndi
af skartgripunum í sýningar-
kössum safnsins, einkum kven
silfrinu, enda spyrja þeir
sumir, hvort gripirnir sjeu
ekki falir. En þegar svarið er
neikvætt, er næsta spurning-
in gjarnan sú, hvort ekki sje
þá hægt að eignast eftirlíking-
ar. —
Um spurningar gesta í Þjóð-
minjasafninu er það að segja
í örstuttu máli, að útlending-
ar, sem á annað borð þekkja
einhver deili á víðfrægustu
íslenskum sögustöðum, spyrja
fyrst eftir gripum frá þessum
stöðum.
íslend.ingurinn virðist fyrir
sitt leyti hafa mestar mætur á
víkingaöldinni og vill tíðum
fá að sjá minjar úr heimahög-
um.
NÚ Á AÐ SPARA
Jeg veit ekki, hvort frá
því hefur verið sagt áður, en
að líkindum verður Þjóð-
minjasafnið ekki opið oftar og
lengur en nú er, eítir að það
hefur verið flutt í nýju húsa-
kynnin við Melaveg í Há-
skólahverfinu. Nú er safnið
opið gestum á þriðjudögum,
fimmtudögum og sunnudög-
um frá kl. 1—3.
Ein ástæðan til þess, að
Misjöfn aðsókn að Þjóðminjasafniniii
rýndir mtinir fyrir þúsundir króna
breytingar á sýningartíma er
vart að vænta, er sú, að það
er dýrt að hafa gæslumennina
marg'a í safninu og nú er jú
krafist ýtrustu sparsemi í rík-
isrekstrinum og þá auðvitað
jafnt á Þjóðminjasafni íslend-
inga sem í Áburðarsölu ríkis-
ins — svo dæmi sje nefnt.
Önnur ástæða liggur og til
þessa og ef til vill auðskilj-
anlegri en sú fyrri: Aðsókn að
Þjóðminjasafninu hingað til
bendir ekki til þess, að nauð-
synlegt sje að fjölga sýningar-
dögum og lengja sýningar-
tímann. En óneitanlega verð-
ur ólíkt aðgengilegra að skoða
þjóðminjar okkar i nýja stór-
hýsinu, þar sem Þjóðminja-
safnið mun ráða yfir allt að
þrisvar sinnum stærra hús-
rúmi en nú.
Það skal þó tekið fram, að
engin endanleg ákvörðun hef-
ur enn verið tekin í ofan-
greindu máli.
NÝ EIGNASKRÁ
Byrjað verður sennilega að
flytja safnið í haust, en það
mun taka langan tíma, og ef
til vill verða sýningarherberg-
in ekki opnuð öll í einu, held-
ur eitt og eitt í senn, eftir því
sem verkinu miðár.
Þegar flutningnum er lokið,
verður aðalsafnið á 1. hæð, en
ýmiskonar sjersöfn i kjallara
Þá fyrst múnu gestir og fá að
sjá marga merka gripi, sem ó-
kleift hefur verið að sýna al-
menningi til þessa, sökum
skorts á húsnæði. Þar má til
nefna svokallað Ásbúðarsafn,
sem Andrjes Johnson í Hafn-
arfirði safnaði og haft verður
í sjerdeild.
LÍTIL TASKA
LÍTILLAR TELPU
Ef móðir telpunnar, sem í
júní síðastliðnum týndi rauðri
handtösku hjer í bænum,
hringir í síma 5925, er ekkert
líklegra en hún geti samdæg-
urs sótt töskuna niður í Frí-
kirkjuveg 11 og sagt dóttur
sinni þau óvæntu gleðitíð-
indi, að „dömuveskið“ henn-
ar sje loksins fundið. Þetta
er nýlegt veski, eldrautt og í
líkingu við fisk, og það er
varla blöðum um það að fletta,
að litla telpan hefur grátið
mörgum beiskum tárum, þann
daginn sem hún týndi því. Þeg
ar þar á bætist, að i þessu for-
láta veski er alveg samskonar
varalitur og stóru konurnar
nota, geta menn svo sem sjeð,
að það voru hreint ekki lítil
auðæfi, sem litla telpan ólán-
sama týndi þarna á einu
bretti.
En taskan hennar er sem
sagt þessa dagana í vörslu
Sakadómaraskrifstofunnar á
Fríkirkjuvegi 11, þar sem Har
aldur Jóhannesson hefur ,um-
sjón með öllum óskilamunum,
sem „skilvísir finnendur" á
annað borð skila.
MARGT AÐ SJÁ
Jeg leit inn til Haraldar
fyrir nokkrum dögum og
fjekk að líta á sumt af því,
sem týnist í Reykjavík og ná-
grenni — og óvandaðir ná-
ungar ekki kasta eign sinni
á. Hann sýndi mjer inn í eina
átta skápa, þar sem úði og
grúði af allskonar varningi,
sumpart ljelegum og sumpart
góðum, eins og gengur og ger-
ist.
blekungum — og kvenskraut
„í tonnatali“. Þarna voru
eyrnalokkar og hálsfestar,
nælur ýmiskonar og armbönrl
— jafnvel heklaðir skraut-
dúkar undir vínglös.
Þarna voru tvær skúffur
fullar af veskjum — peninga-
veskjum, handtöskum og
buddum. í sumum veskjunum
voru peningar.
Þarna voru höfuðklútar og
hanskar og skóhlífar, skjala-
töskur og ferðatöskur — ein
sneisafull af allra handa fatn-
aði.
Þarna voru lyklar — bil-
lyklar og húslyklar tugum
saman.
Þarna var meira að segja
öxull í bát, gerður úr dýr-
asta kopar. Hann var svo fyr-
irferðarmikill, að hann komst
ekki fyrir í skápunum.
MIKIÐ VERÐMÆTI
Sumt af því, sem þama er
í vörslu Sakadómaraskrifstof-
unnar, hafði jeg ekki tíma til
að skoða. En Haraldur skýrði
mjer svo frá, að hann hefði
í geymslu geisimikið af fatn-
aði, sem enginn vissi eigendur
að. Barnakerru geymdi hanu
líka og bildekk á felgu, sem
enginn gerði kröfu til. Og um
60 reiðhjól biðu eftir því, :úS
eigendur þeirra gæfu sig fram,
þótt það sje staðreynd, a3
hjól sjeu varla fáanleg fjrrir
minni pening en 700 krónur.
Það er því ekki lítið verð-
mæti, sem þarna er saman
komið á einum stað og' Reyk-
vikingar og aðkomumenn hafa
týnt hjer síðustu mánuðina.
Reikni maður til dæmis hvert
reiðhjól á 700 krónur, er sam-
anlagt andvirði þeirra sextíu
reiðhjóla, sem geymd eru á
Fríkirkjuveginum, yfir 40,000
krónur!
Á efri myndinni eru nokkur þeirra 60 reiðhjóla, sem nú eru
í vörslu Sakadómaraskrifstofunnar. Á þeirri neðri er hrúgað
saman allskonar óskilamunum. (Ljósm. Mbl.: Öl. K. M.)
Loks má geta þess, að ný
skrá yfir eigur Þjóðminja-
safnsins . verður væntanlega
prentuð strax og búið er áð
flytja það í Háskólahverfið,
en sú síðasta var gefin út 1914,
og því æskilegt — að ekki
sje meira sagt — að fá
„aukna og endurbætta út-
gáfu“.
Þarna voru kai'lmannsúr og
kvenúr, alls umv16 talsins og
flest gæðagripir. Þarna voru
fingurgull, stór og smá, sum
merkt og sum ekki og sum
rjettir ög ' sljettir giftingar-
hringar, ýmist merktir eða ó-
merktir.
Þarna voru sjálfblekungar
— einhver urmull af sjálf-
AUGLÝSINGAHERFERÐ
Það verðmæti, sem kemst
til óskiladeildar Sakadómara-
skrifstofunnar, er geymt í eitt
ár, en síðan selt á uppboði,
hafi rjettir eigendur þá ekki
gefið sig fram. Þessi uppboO
eru haldin að vorinu, oftast, í
maí, eftir að þau hafa verjiF
rækilega auglýst í blöðum og
útvarpi. Sú auglýsingaherferff
ber raunar jafnan þann gleði-
lega árangur, að allmargir
eigendur týndra fjármuna
gefa sig fram á síðustu stundu.
Margir láta þó aldrei sjá
framan í sig. Enn aðra finn-
ur Haraldur, og þá oft eftir
mikla leit, og biður þá að vera
svo vinsamlega að koma og
sækja úrið sitt, veskið sitt eða
hvað það nú kann að vera,
sem þeir hafa týnt og talif*
með öllu glatað. Þannig tókst
honum fyrir skömmu að losna
við skjalatösku talsvert stóra,
sem erlendur blaðamaður og
rithöfundur virðist hafa týnt
hjer í Reykjavík, sama daginn
sem hann hjelt heim á 3eið.
I töskunni voru handrit og
dagbókarblöð með heilmiklu
af upplýsingum um ísland og
Islendinga.
Já, og svo var líka í tösk-
unni hálf flaska af brenni-
víni.
í ÞÁ DAGA.......
Að endingu er hjer auglýs-
ing, sem jeg get ekki stillt mig
um að birta, þó jeg gangi ekki
að því gruflandi, að hún hlýt-
ur að koma við kaunin á
mörgum manninum:
Framhald á bls. 11,